Olimpiyatlar, dünya şampiyonaları, ve diğer bölgesel sportif aktivitelere verilen önem gün geçtikçe artmaktadır. Bu müsabakalarda yarışan sporcuların giydikleri giysiler ve kullandıkları malzemeler bu müsabakalardaki başarılarında önemli rol oynayabilmektedir.
Yüksek performans sağlayan, her türlü hava şartlarında vücut ısısını dengede tutan ve faaliyet gösterilen spor dalındaki ihtiyaçlara göre tasarlanan sportif giysiler ve malzemeler için talep son yıllarda büyük artış göstermektedir. Pazarda büyüme oranları ortalamanın epeyce üzerindedir ve birim değerleri genellikle yüksektir. Spor sektörü, yenilikleri kabul eden bir yapıdadır ve yeni lifler, kumaşlar ve kaplamalar geliştirenler en azından başlangıçta bu
piyasayı hedeflemektedirler.
Giysilerin ve ayakkabıların performansında tekstil kullanımının çok önemli uygulamaları hariç tutulsa bile, teknik tekstillerin spor ve serbest zaman ürünleri piyasasında kullanımı için çok sayıda olanak bulunmaktadır. Uygulamalar birbirinden farklıdır ve spor sahalarında kullanılan yapay çimlerden, raket çerçeveleri, olta kamışları, golf değneği ve
bisiklet gövdeleri için geliştirilmiş karbon kompozitlere kadar uzanmaktadır. Görülen diğer kullanım alanları balon kumaşları, paraşüt kumaşları ve yelken bezleridir.45 Tekstil malzemeleri hemen hemen bütün spor aktivitelerinde kullanılır hale gelmiştir.
Spor giysileri olarak kullanılan tekstiller yüksek performans özelliği olan lif ve kumaşlardan oluşmaktadır. Örneğin yüzücü mayoları, jimnastik ve kayak giysileri, orjinal boylarının 5 katı daha fazla uzama özelliğine sahip Spandex, Lycra ve Elastan olarak isimlendirilen poliüretan köpük (PUR) liflerinden yapılmaktadır. Bu lifler diğer doğal liflerle karışım halinde kullanılabilir.
Günlük yaşantımızda genelde pamuklu giysileri tercih etmemize rağmen terleme sonucu kumaşın üzerinde oluşan nem giysiyi de ağırlaştırmaktadır. Bu nedenle, çok aktif spor giysilerinde, üzerinde nem tutmadığı için sentetik lifler tercih edilmektedir. Günümüzde spor giysilerinde istenen üç önemli özellik vardır. Bunlar sırası ile; rüzgar, su ve hava şartlarından korunma, ayrıca ısı izolasyonu özelliği, buhar geçirgenliği (vücut buharını giysinin tüm katlarından dışarı vermesi gerekir), esneklik özelliği olmalıdır (sporda hareket özgürlüğü sağlanmalıdır).
Spor ekipmanlarında, tekstil yapılı kompozitlerin kullanımı gittikçe artmaktadır.Örneğin bisiklet tekerleği, tenis raketi, golf sopaları, kayak ve sörf ekipmanları, futbol ve beyzbol topları gibi bir çok yerde kullanılmaktadır. Son zamanlarda fonksiyonel sportif giysilerde, ısının düzgün olarak dağılmasını sağlayan ve sıcaklığı 38 ° C , 34 ° C ve 30 ° C de ayarlayan “mobilthermo” giysiler kullanılmaktadır. Ayrıca özel bitim işlemleri ile kumaşların gereken performans özellikleri geliştirilmektedir. Örneğin polivinil klorür (PVC) mikro gözenekli kaplamalar ile nefes alabilen kumaşlar geliştirilmiştir. Günümüzde vücut terini emip, hızlı bir şekilde kurumasını sağlayan spor giysiler önem kazanmaktadır. Bu giysilerde “fieldsensor”, “cubesensor”, “coolmagic” ve “aerosensor” gibi varyasyonlar bulunmaktadır.
Ayrıca spor giysilerde hem işlevsellik hem de hijyen özellikleri birlikte olmalıdır. % 100 polyester kumaşlar kolay bakım ve çabuk kuruma özelliklerinin yanında çevreye istenmeyen koku verebilirler. Bu nedenle spor giysilerine bu kokuyu azaltmak için antimikrobiyal bitim işlemleri uygulanmaktadır. Ozon tabakasının delinmesi sebebi ile ultraviyole ışından korunmason yıllarda önem kazanmıştır. Dolayısıyla ultraviyole koruyucu kimyasallar spor giysilerde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. 46 Spor giysi ve malzemeleri üreten firmalar son zamanlarda son derece gelişmiş ürünler üretmeye başlamışlardır. Örneğin, Adidas, makine, elektronik ve biyonik mühendislerden
oluşan yaratıcı tasarım ekibi tarafından geliştirilen, her biri sporcuların ihtiyaçlarına göre belirlenmiş ve tamamen performans artırıcı olarak tasarlanmış spor teknik tekstilleriyle ilgili üç teknoloji geliştirmiştir.
- Clima Cool: ClimaCool®, hava ne kadar sıcak olursa olsun sporcuların optimum vücut ısısında kalmalarını sağlamaktadır. Adidas, ClimaCool® teknolojisini İngiltere’deki Loughborough Spor Üniversitesi’nden Dr.George Haveinth’in katkılarıyla gerçekleştirmiştir. Havenith’in yardımıyla erkek ve kadın sporcular için ayrı ayrı vücut haritaları çıkarılarak insan vücudunun farklı egzersiz düzeylerinde, farklı spor dallarında, farklı vücut yapılarında ve yaşlarda vücudun hangi bölgesinde ısının arttığı tam olarak belirlenmiştir. Adidas bu araştırmaya dayanarak önemli sıcaklık ve terleme bölgelerine nemi emerek vücudun dışına atan üç boyutlu kumaşlar yerleştirmiştir. Kritik ısı bölgelerinde bulunan bu kumaşlar, vücut tarafındaki bölümlerinde yüzlerce küçük deliğe sahip gövdeden uzakta bulunan bu delikler, giysinin gövdeye yapışmasını önleyerek deri üzerindeki havalandırmayı optimum seviyeye getirmektedir. Ayrıca, formada yaka içine yerleştirilen iletken bant da sıcaklığın ısınma bölgesinden çekilmesini sağlayarak beyne soğutma sinyali göndererek sürekli olarak soğuma algısı yaratmaktadır. ClimaCool® teknolojisinin geliştirme ve test sürecinde yer alan dünya rekoru sahibi ve olimpiyat altın madalyalı atlet Haile Gebrselassie, Atina’da Clima Cool tekstil ürünleri ve Adidas yarış ayakkabısıyla mücadele etmiştir.
- Jen Concept: Adidasın yüzme dalındaki uzmanları ile, Olimpiyat altın madalyalı yüzücü Ian Thorpe’nin 3 yıllık bir işbirliği ve çalışmalarının sonucu tasarladığı yeni bir teknolojidir. Türbülans etkisini azaltmak için jetlerin ana gövdelerine yerleştirilen oluklardan esinlenilerek tasarlanan mayolarda, sırt kısmına yerleştirilen yivler, yüzme sırasında yüzücünün sırtındaki suyun akışkanlığını artırıyor ve yüzücünün sırtına binen suyun ağırlığını ortalama 70 kg azaltarak, yüzme performansında yüzde 3 artış sağlıyor. Yüzme sporunun, saniye farkıyla, altın ve gümüş farkı getirdiği düşünüldüğünde, bu avantajların ne kadar önemli olduğu aşikardır.
- Formotion: Adidas’ın yeni geliştirdiği Formotion hem atletin kas sistemini destekliyor hemde koşu sırasında vücudunun doğru duruşu almasına yardım ediyor. Adidas teknoloji geliştirme ekibinin dört yıllık çalışma sonucunda tasarladığı koşu mayosu sayesinde daha etkin bir hareket sağlanabiliyor.Dizin hemen üstünde yer alan enerjiyi transfer ederek lycra power (güç şeritleri) bacağı sararak, güç kontrol altına alınıyor. Bu enerji, karın kaslarına güç merkezinden geçip, atleti ileri doğru hareket ettiriyor. ABD Olimpiyat elemelerinde beş atlet yeni adidas Formotion TM mayoyu giymiştir. Bu atletler, olimpiyat şampiyonu Maurice Greene, 200 metre dünya şampiyonu John Capel, 200 metrede gümüş madalya kazanan Darvis Patton, 100 metre dünya şampiyonu Torri Edwards ve yeni umut Allyson Felix’tir.
- tekstilokulu.net
