I. BÖLÜM
1. CAD – CAM
1.1.Bilgisayar Destekli Tasarım – CAD
Bilgisayar yardımı ile Tasarım, bir tasarım probleminin girdi ve çıktılarının etkileşimli olarak sağlanmasını, problemin modelinin matematiksel veri tabanına dayalı olarak geliştirilmesini, seçilen tasarım kriterine göre modelin benzeşimini içerir.
Bilgisayar Destekli Tasarım; Mühendislik ve Üretim sürecindeki ilk adım ve üretilecek parçanın bilgisayar ortamında modelleşmesidir. Geometrik modelleme; basit anlamda bir nesnenin bilgisayar ortamında tasvirinin yapılmasıdır. Geometrik modelleme sistemlerini kullanarak bir makine parçasının veyaparçalarının bilgisayar ortamında modelleşmesi, sağladığı avantajlardan dolayı popülerlik kazanmıştır. Bilgisayar ortamındaki modeleistenilen açıdan ve perspektiften bakılabilmesi, parçaların birbiri ile etkileşiminin görsel olarak incelenebilmesi, kesit görünüşlerin elde edilebilmesi gibi kolaylıklar avantajların bazıları olarak sayılabilir. (1)
1.2. Bilgisayar Destekli Üretim-CAM (Computer Aided Manufacturing)
Modelleme işleminden sonra sıra bilgisayar destekli üretime gelir. Sayısal denetimli tezgahlar Bilgisayar Destekli Üretim teknolojisinin başlangıç safhasını teşkil eder. Parçanın CNC tezgahta işlenebilmesi içinCNC programının oluşturulması gerekir. İşlenecek parçanın karmaşıklığı arttıkça program yazma süresi uzayacak ve hata yapma olasılığı artacaktır.
Ayrıca özellikle kalıp tasarımında karşılaşılan karmaşık yüzeylerin işlenebilmesi için yazılan programlarda istenen hassasiyete ulaşmak zorlaşacaktır. Bu elverişsiz koşullar sayısal denetimli tezgahlar için programlamayı üzerine alan yazılımlar çıkmasına sebep olmuştur.
Başarılı CAM uygulamasında CNC frezenin ayrılmaz parçası karmaşık yüzeyleri kesebilecek komutların hazırlanması yani sayısal (NC) programının yazılmasıdır. Bilgisayar desteği bu konuda tek yardımcıdır. Güçlü bir CAM yazılımı parçanın yüzey modelini kullanır. Bu yüzeyi kesmek üzere, kesici kalemin ölçü ve şeklini de dikkate alarak freze çakısının izleyeceği yolu hesaplar.
Son işlemci (Post processor) adı verilen ayrı bir yazılımla da kesici takım yolu CNC ünitesinin olacağı standart komuta dönüştürülür. Elde edilen bu NC komutları ile freze parçanın yüzeylerini işler.
Ayrıca gelişmiş yazılımlar, çıkarılmış olan NC kodlarının doğruluğunu kontrol etme imkanını kullanıcıya verir. Bu kontrol genellikle çakının parçayı işlerken ki simülasyonunu yapmak şeklindedir. Dolayısıyla programı tezgahta çalıştırmadan önce, ekranda takımın hareketlerini dinamik olarak izlenebilmektedir. Bu sayede programdaki yanlışlıklar ekranda görülebilir ve gerekli düzenlemeler yapılarak, hatasız program elde edilir. (1)
II. BÖLÜM
2. PRO/ENGİNEER’E BAŞLAMAK
2.1. Pro/Engineering 2000i Yüklenim Bilgileri ;
1. Kuruluma geçmeden önce; hard diskte “ptc” diye bir klasör açılır.
2. CD deki “crack” klasörünün içinde bulunan dosyayı buraya kopyalanır.
3. Bundan sonra ; setup.exe çalıştırarak kuruluma başlanır.
4. Kurulum menüsünden FLEXIM’i SEÇİLMEZ ve devam edilir. Yine pro/enginneer program bileşenlerini sorulur, istenilenler seçilir ve devam edilir.
5. License bilgileriyle ilgili bir bölüm gelecek ADD’yi tıklanır ve location bölümüne “ptc” klasörünün adresini yazılır. (örneğin c:ptc gibi) OK deyip devam edilir. Bir uyarı mesajı gelir bu önemli değil devam edilir. Ayarlar yapılır ve dosyalar aktarmaya başlanır. En son kurucudan restart yapması istenir. Restart ettikten sonra program kullanılabilir. (2)
2.2. Pro/engineer’i Çalıştırmak
1. Pro/engineer kurulduktan sonra masa üstüne gele aşağıdaki pro/engineer simgesine tıklanarak program çalıştırılır.
Şekil 2. 1 Pro/engineer kısa yol tuşu (3)
2. Diğer bir seçenek ise Başlat – Programlar – Pro ENGİNEER – yolları izlenerek simgesi tıklanarak program çalıştırılır.
3. Program çalıştıktan sonra Şekil 2.2’deki menü ekran gelir bu ekran pro/engineer ana açılış ekranıdır.
Şekil 2. 2 Pro/Engineer ana açılış ekranı (3)
4. Pro/engineer programında yeni menülerin açılması new butonuna basılarak veya File-New sekmesine basılarak gerçekleştirilir ve Şekil 2.3’deki tablo ekrana gelmektedir.
Sketch – Taslak
Part – Parça
Assembly – Montaj
Manufucturing – İmalat
Drawing – Resim
Format – Biçim
Report – Rapor
Diyagram – Grafik
Layout – Sayfa
Markup – Markalama
Şekil 2. 3 Yeni dosya açma tablosu (3)
6. Bu noktadan sonra gerçekleştirmek istenilen işleme göre menü seçimi gerçekleştirilmekte ve oluşturulmak istenilen dosya ismi belirlenmektedir.
III. BÖLÜM
3. SKETCH
Yukarıdaki işlemler gerçekleştirildikten sonra Sketch menüsü seçilir ve karşımıza Sketch menüsünün ana ekranı olan Şekil 3.1’deki taslak oluşturma ekranı gelir.
Şekil 3. 1 Sketch menüsü ana ekranı (3)
Şekil 3.1’deki ekranla birlikte ekranın sağ tarafında boylu boyunca Menü Manager (Menü Yöneticisi) gelir. Menü Manager çalışma esnasında gözden kaybolabilir bu durumda Ctrl A ile geri çağırılır.
Menü Manager: Sketch menüsünde gerçekleştirmek istenilen iki boyutta çizim yapabilme imkanını sunan, gerekli komutları bünyesinde barındırır.
Şekil 3. 2 Menü Manager (Menü Yöneticisi) (3)
Şekil 3.2. de Menü Manager’ın içerdiği komut başlıklarının Türkçe karşılıkları karşılarında yazılı olarak verilmiş bulunmaktadır.
Şimdi tek tek ve sırasıyla Sketch Menüsüne ait komutları uygulamaları ile birlikte anlatılacaktır.
3.1. Sketch (Taslak)
3.1.1. Point (Nokta)
Point(Nokta) komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Point sekmelerine sırasıyla tıklanmaktadır ve mesaj bölümünde ekrana(Nokta oluşturmak için bir yer şeçin) ifadesi gelir.
Şekil 3. 3 Geometri menüsü (3)
Çizim ekranında istediğimiz yerlere farenin sol tuşu yardımıyla nokta oluştururuz. Örneğin Şekil 3.4. ‘teki örnekte olduğu gibi.
Şekil 3. 4 Örnek Nokta oluşumu
3.1.2. Line (Çizgi)
3.1.2.1. Geometry (Geometrik)
3.1.2.1.1. 2 Points (İki Noktadan)
Line(Çizgi) komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Line – Line Type – Geometry – 2 Points sekmelerine sırasıyla tıklanmaktadır. Mesaj bölümünde (Başlangıç noktasını seçin) mesajı göründüğünde çizilecek çizginin başlangıç noktasına tıklanır..
Şekil 3. 5 Çizgi tipi belirleme menüsü (3)
Line type seçiminde seçtiğimiz 2 Points özelliğinden dolayı çizgimizi oluşturmak için ikinci mesajı (Bitiş noktasını seçiniz) çizgimizin bitiş noktasını belirlememiz gerekmektedir.
Şekil 3. 6 Örnek Çizgi
Şekil 3. 7 Örnek Çizgi
Şekil 3.6 ve Şekil 3.7 2 noktadan oluşan çizgi örnekleri.
3.1.2.1.2. 2 Tangent (İki Noktan Teğet)
Line komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Line – Line Type – Geometry – 2 Tangent sekmelerine sırasıyla tıklanılır. Get Select menüsü ekrana gelir bundan sonra mesaj bölümünün izlenmesi gerekmektedir.
Şekil 3. 8 Geometri menüsü (3)
İzlenmesi gereken mesajların gereklerini yerine getirerek uygulamalı olarak anlatımıza devam edilirse;
Şekil 3.9’daki gibi iki yay olsun ve bu iki yaya teğet doğrular oluşturulmak istendiğinde yapılması gereken mesajları izlemektir.
(Farklı iki yay, daire, splineler seçiniz.)
Şekil 3. 9 2 noktasına teğet çizgi oluşturulacak yaylar
İlk mesajda belirtildiği üzere ilk olarak Şekil 3.10’daki kırmızı renkle belirli olan yay seçilir.
(İkinci nesneyi seçiniz) İkinci mesajımız olarak ekrana gelir.
Şekil 3. 10 İlk teğet noktasını barındıran yayın seçilmesi
Bunu da gerçekleştirerek Şekil 3.10’da sol taraftaki yay seçildiğinde iki yaya teğet olan bir doğru oluşur. Yayların üzerinde seçilen noktaların değişkenliğine göre oluşabilecek doğruları Şekil 3.12’de görmek mümkün harfleri teğet anlamında kullanılmıştır.
Şekil 3. 11 Oluşmuş ilk, iki noktaya teğet eksen çizgisi
Şekil 3. 12 Oluşmuş diğer noktaya teğet çizgiler
3.1.2.2. Centerline (Eksen Çizgisi)
3.1.2.2.1 2Point (İki Noktadan)
Centerline(Eksen çizgisi) komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Line – Line Type – Centerline – 2 Points sekmelerine sırasıyla tıklanmaktadır.(Başlangıç noktasını seçin.) masajı gelir. Yapılması gereken önceki komutlarda olduğu ve bundan sonraki komutlarda da olacak olan mesajları sırasıyla yerine getirmektir.
Şekil 3. 13 Eksen çizgisi komutu menüsü (3)
İlk mesajımızı yerine getirelim.
Şekil 3. 14 Eksen çizgisi başlangıç noktası
İkinci mesaj (Bitiş noktasını seçiniz) eksen çizgisin doğrultusunu istenilen yönde oluşturabilmek için herhangi bir yere bitiş noktası için tıklanır. Oluşan şekil, Şekil 3.15 deki gibi olur.
Şekil 3. 15 Eksen çizgisi örneği
3.1.2.2.2 Tangent (Teğet)
Centerline komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Line – Line Type – Centerline – 2 Tangent sekmelerine sırasıyla tıklanmaktadır. Get Select menüsü ekrana gelir bundan sonra mesaj bölümünün izlenmesi gerekmektedir.
İlk olarak (Farklı iki yay, daire, veya spline seçiniz.) mesajı ekrana gelir. Line komutundaki 2 Tangent komutuyla aynı şekilde uygulanır.
Şekil 3. 16 2 noktaya teğet eksen çizgisi komut menüsü (3)
Şekil 3.17’deki iki daireye teğet birden fazla centerline çizilebilir, örnek olarak uygulamadaki gibi;
Şekil 3. 17 2 Noktaya teğet eksen çizgisi için daireler
İlk mesaj yerine getirildi ve bir daire seçiminde bulunuldu.
İkinci mesaj olan (İkinci Nesneyi seçiniz.) mesaj bölümünde görünür.
Şekil 3. 18 2 Noktaya teğet eksen çizgisi için ilk dairenin seçimi
Teğet olması istenilen dairenin eksen çizgisinin teğet olarak geçmesi istenilen kenarına tıklandığında Şekil 3.19’daki şekil oluşur.
Şekil 3. 19 İki noktaya teğet eksen çizgisinin örneği
Bu iki daireye etrafında oluşturulabilecek 2 Tangent Centeline (Teğet eksen çizgileri) bunlardır.
Şekil 3. 20 2 Noktaya teğet eksen çizgilerine örnekler
3.1.3. Rectangle (Dikdörtgen)
Rectangle(Dikdörgen) komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Rectangle sekmelerine tıklanmaktadır.
Şekil 3. 21 Dikdörtgen komutuna ulaşma menüsü (3)
(Kutunun köşegenlerini oluşturmak için iki nokta seçiniz. Vazgeçtiğinizde farenin orta tuşuna tıklayınız.) Mesajda anlatıldığı gibi köşegenlerin yerlerine farenin sol tuşu ile tıklandığında dikdörtgen oluşur.
Oluşturulan dikdörtgen Şekil3.22’de görülmektedir.
Şekil 3. 22 Dikdörtgen örneği
3.1.4. Arc (Yay)
Arc(Yay) komutuna ulaşabilmek için Menü Manager – Sketch – Arc sekmelerine tıklanmaktadır.
Arc komutunun alt komut seçenekleri belirir ilk olarak Tangent End komutunun üzerinde imleç hazırdır.
Şekil 3. 23 Yay komutuna ulaşma menüsü (3)
3.1.4.1. Tangent End (Teğet ve Bitiş)
Şekil 3. 24 Bitiş noktasına yay çizilecek doğru
Tangent End komutunu gerçekleştirebilmek için Şekil 3. 24’deki gibi bir doğru çizilir, bu ilk adımdır. İkinci adım olarak Tangent (Teğet) noktasına tıklanmaktadır. Teğet noktaları çizginin uç noktalarıdır. Son olarak oluşturmak istenilen yayın End (Bitiş) noktasına tıklanmaktadır.
Yukarıda ki sıra takip edildiğinde Şekil 3.25’deki şekil elde edilir.
Şekil 3. 25 Bir doğrunun bitiş noktasına teğet yay
Aynı işlemler doğrunun diğer ucuna da uygulanırsa Şekil 3.26’daki şekil elde edilir.
Şekil 3. 26 Bir doğrunun iki ucuna teğet olarak oluşturulmuş yaylar
Şekil 3.27’deki farklı doğrultuda ki bir doğrunun daireye yakın bir yay ile birleştirilmesi görülmektedir.
Şekil 3. 27 Bir doğrunun bitiş noktasına teğet yay
3.1.4.2. Concentric (Eşmerkezli)
(Bir yay seçin yeni yayın merkezi ona göre tayin edilsin, vazgeçmek için farenin orta tuşuna tıklayınız.)
Şekil 3. 28 Eşmerkezli yay menüsü (3)
(Bir yay seçin yeni yayın merkezi ona göre tayin edilsin, vazgeçmek için farenin orta tuşuna tıklayınız.)
Eşmerkezli yay oluşturmak için önceden oluşturulmuş bir yay veya dairenin mutlaka olması gerekmektedir.
Biraz önceki çizime devam edildiği varsayılırsa ve şekildeki yay ile eşmerkezli yaylar oluşturulması mümkündür.
Şekil 3. 29 Bir doğrunun bitiş noktasına teğet yay
Bunun için Menü Manager – Sketch – Arc – Concentric sekmelerine tıklanmaktadır. Ekrana yukarıda açıklanan ilk mesajımız gelir ve yayın seçilmesini ister.
Yayı seçtikten sonra (Yayın başlangıç noktasını seçiniz.) ikinci mesaj olarak yayın başlangıç noktasının belirtilmesini istenir.
Başlangıç noktası belirledikten sonra (Yayın bitiş noktasını seçiniz.) son mesaj olarak yayın bitiş noktasının belirtilmesini istenir.
Şekil 3. 30 Eşmerkezli yay örnekleri
Tüm mesajlara sırasıyla uyulduğunda Şekil 3.30’daki örnekte olduğu gibi istenilen kadar eş merkezli yay oluşturulabilir.
3.1.4.3. 3 Tangent (3 Noktadan Teğet)
3 Tangent(3 Noktadan Teğet) bir yay oluşturabilmek için bir biri ile bağlantılı yada bağlantısız en az üç nesne bulunması gerekmektedir.
Şekil 3. 31 3 Noktaya teğet yay oluşturma menüsü (3)
3 Tangent komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Arc – 3 Tangent sekmelerine tıklanır.
Şekil 3.32’deki gibi bir yamuğun 3 kenarına teğet bir yay çizmek için şu sıralar izlenir.
Şekil 3. 32 3 Noktasına teğet oluşturulacak yamuk
(İlk nesneyi seçiniz, vazgeçmek için farenin orta tuşuna basınız.) yayın teğet olması istenilen doğrulardan ilki seçilir.
Şekil 3. 33 3 Noktasına teğet oluşturulacak yamuğun ilk kenarının seçimi
(ikinci nesneyi seçiniz.) yayın teğet olması istenilen doğrulardan ikincisi seçilir.
Şekil 3. 34 3 Noktasına teğet oluşturulacak yamuğun ikinci kenarının seçimi
( Üçüncü nesneyi seçiniz.) yayın teğet olması istenilen doğrulardan üçüncüsü de seçilir. Seçilen üçüncü doğru ile birlikte Şekil 3.35’deki şekilde olduğu gibi yay oluşur.
Şekil 3. 35 3 Noktasına teğet oluşturulmuş yamuk
3.1.4.4. Fillet (Radüs)
Filet(Radüs) komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Arc – Fillet sekmelerine basılır.
Üst taraftaki yamuğun köşesine bir Fillet oluşturulmak istendiğinde. Mesajlar kullanıcıyı yönlendirir.
Şekil 3. 36 Radüs oluşturma menüsü (3)
Şekil 3. 37 Radüs oluşturulacak yamuk
Şeklimizin ilk hali Şekil 3.37’deki gibidir.
(İki nesne seçiniz.) ilk mesaj Fillet oluşturulacak iki nesnen seçiminin gerçekleştirilmesi istenir.
İlk nesne seçildikten sonra tekrar
(İki nesne seçiniz.) ilkinde olduğu gibi Fillet oluşturulacak diğer nesnenin seçilmesi istenir.
Şekil 3. 38 Radüs oluşturulacak köşeyi oluşturan ilk doğrunun seçimi
İkinci nesnenin seçilmesiyle oluşturulmak istenen Fillet tamamlanmış olur.
Şekil 3. 39 Radüs oluşturulmuş yamuk
3.1.4.5. Center/Ends (Merkez ve Bitiş Noktası)
Center/Ends(Merkez ve Bitiş Noktası) komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Arc – Center/Ends sekmelerine basılır.
(Yayımızın merkezini seçin.) İlk mesaj olarak ekrana gelir.
Seçilen herhangi bir merkezin etrafında yayın oluşturulacağı yörünge görülür. Bu yörünge fare yardımıyla büyütebilir veya küçültebilir.
(Yayın başlangıç noktasını seçin.) yay oluşturulmak istenen yörünge belirlendikten sonra yayın başlangıç noktası da seçilir.
Şekil 3. 40 Merkez ve bitiş noktasından yaralanarak yay çizme menüsü (3)
Şekil 3. 41 Merkezi Belirlenmiş yay
Şekil 3.42’de merkezi ve başlangıç noktaları belirlenmiş yayı görmek mümkün.
Şekil 3. 42 Merkezi ve başlangıç noktası belirlenmiş yay
Şimdi yapılması gereken yayın son noktasının da belirlenerek yayı oluşturmak. Bunun için yapılması gereken (Yayın bitiş noktasını seçiniz) yayın bitiş noktasının seçilmesini isteyen mesajı yerine getirmektir.
Oluşturulmuş olan yayı Şekil 3.43’de görmek mümkün.
Şekil 3. 43 Merkez, başlangıç ve bitiş noktaları belirlenerek oluşturulmuş yay
3.1.4.6. 3 Point (3 Nokta İle Yay)
3 Point komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Arc – 3 Point sekmelerine basılır.
(Yayın başlangıç noktasını seçiniz.) Oluşturulmak istenen yayın üç noktasından biri olan başlangıç noktası belirlenmektedir.
Şekil 3. 44 3 Nokta kullanılarak oluşturulacak yayın ilk noktası
Şekil 3. 45 3 Nokta kullanılarak yay oluşturma menüsü (3)
(Yayın bitiş noktasını seçiniz.) İlk noktası belirli olan yayın üç noktadan ikincisi olan yayın bitiş noktası belirlenmektedir.
Başlangıç ve bitiş noktaları belirlenmiş yay.
Şekil 3. 46 3 Nokta kullanılarak oluşturulacak yayın ikinci ve bitiş noktasının belirlenmesi
Üçüncü noktanın belirlenmesi ile yay oluşmuş olacak, bunun için (Yayın orta noktasını seçiniz.) yayın üçüncü ve son noktası olan orta noktanın belirlenmesi gerekir.
Şekil 3. 47 3 Noktası belirlenerek çizilmiş yay
Şekil 3.47 ve Şekil 3.48’deki gibi başlangıç, bitiş ve orta noktaları farklı yerlerde seçilebilir.
Şekil 3. 48 3 Noktası belirlenerek çizilmiş yay
3.1.5. Circle (Daire)
Circle komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Circle sekmelerine tıklanmaktadır.
Circle komutunun da Arc komutu gibi 6 tane alt menüsü bulunmaktadır.
Şekil 3. 49 Daire oluşturma menüsü (3)
3.1.5.1. Geometry (Geometri)
Geometry komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Circle – Geometry sekmelerine tıklanmaktadır.
3.1.5.1.1. Center/Point (Merkez ve Nokta İle Daire)
Center/Point komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Circle – Geometry – Centr/Point sekmelerine tıklanmaktadır.
Merkezi ve herhangi bir noktasını belirleyerek daire oluşturmak için ilk önce (Dairenin merkezini seçiniz.) mesajda belirtildiği gibi dairenin merkez noktası belirlenmektedir.
Şekil 3. 50 Merkez ve bir noktasından yaralanılarak daire oluşturma menüsü (3)
Merkez noktasını belirlenen dairenin çapını belirlemek için (Dairenin
üzerinde bir nokta seçiniz.) mesajda belirtildiği gibi daire istenilen çapa geldiğinde dairenin üzerinde herhangi bir nokta tıklanarak daire oluşturulur.
Şekil 3. 51 Merkezi belirlenmiş daire
Daire istenirse büyük istenirse küçük çapta
olur bunu kullanıcı belirler.
Şekil 3. 52 Merkez ve bir noktasında yararlanılarak çizilmiş daireler
3.1.5.1.2. Concentric (Eşmerkezli)
Concentric komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Circle – Geometry – Concentric sekmelerine tıklanmaktadır.
Arc komutundaki Concentric Arc ( Eşmerkezli Yay) oluşturmada kullanılan aynı mantık ile burada da Concentric Circle (Eşmerkezli Daire) oluşturulmaktadır.
Şekil 3. 53 Eşmerkezli Daire için referans daire
Şekil 3. 54 Eşmerkezli Daire oluşturma menüsü (3)
(Dairenin merkezini tayin etmek için bir yay veya daire seçiniz.) Yeni bir daire oluşturmak için önceden çizilmiş bir daire veya yay olması gerekmektedir. Şekil 3.55 ve Şekil 3.56’da buna bir örnekler görmek mümkün.
Şekil 3. 55 Örnek eşmerkezli daireler
(Daire üzerinde bir nokta seçiniz) Şekil 3.55 ve Şekil 3.56’da farklı çaplarda iki daire üzerinde herhangi bir noktadan tıklanarak referans alınan dairenin merkeziyle eşmerkezli daireler oluşturulmuştur.
Şekil 3. 56 Örnek eşmerkezli daireler
3.1.5.1.3. 3 Tangent (3 Noktadan Teğet)
3 Tangent komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Circle – Geometry – 3 Tangent sekmelerine tıklanmaktadır.
Şekil 3. 57 3 Noktadan teğet daire oluşturma menüsü (3)
Arc komutunda kullanılan 3 Tangent Komutuyla aynı özellikleri taşımaktadır. Burada 3 noktaya teğet daire oluşturulur.
Şekil 3.58’deki gibi bir üçgen şekil içinde üç kenarına teğet bir daire oluşturmak istenildiğinde kullanılacak komut olarak 3 Tangent ile karşılaşılır.
Şekil 3. 58 3 Noktasına teğet daire oluşturulacak şekil
(İlk nesneyi seçiniz. Vazgeçmek için farenin orta tuşuna tıklayınız.) Dairenin teğet olması istenen ilk nesne belirlenmektedir.
Şekil 3. 59 3 Noktasına teğet daire oluşturulacak şeklin ilk doğrusunun seçimi
(İkinci nesneyi seçiniz) Dairenin teğet olması istenen ikinci nesne de belirlenmektedir.
Şekil 3. 60 3 Noktasına teğet daire oluşturulacak şeklin ikinci doğrusun seçilmesi
(Üçüncü nesneyi seçiniz.) Şekil 3.60’daki şekilde mavi renkli kalan son kenar seçilerek üçüncü teğet kenar da belirlenmiş olur ve Şekil 3.61’deki gibi üç kenara teğet bir daire oluşturulmuş olur.
Şekil 3. 61 3 Noktaya teğet dairenin oluşmuş şekli
3.1.5.1.4. Fillet (Radüs)
Fillet komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Circle – Geometry – Fillet sekmelerine tıklanmaktadır.
Arc komutunda Fillet köşegenlere kavis verdiğini görülmüştü. Burada seçilen kenarlara teğet daire oluşturulur.
Şekil 3. 62 Radüs oluşturulacak şekil
(İlk nesneyi seçiniz. Vazgeçmek için farenin orta tuşuna tıklayınız.) Fillet komutuyla daire oluşturulmak istenilen iki kenardan ilki belirlenmektedir.
Şekil 3. 63 Radüs oluşturma menüsü (3)
Şekil 3. 64 Radüs oluşturmada kullanılacak ilk doğrunun seçimi
(İkinci nesneyi seçiniz.) Daire oluşturmak için seçilmesi gereken ikinci kenar belirlenmektedir. Şekil 3.65’de görülen şekildeki gibi bir daire oluşur.
Şekil 3. 65 Daire oluşturma menüsündeki radüs oluşturmaya örnek
3.1.5.1.5. 3 Point (3 Nokta İle Daire Oluşturma)
3 Point komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Circle – Geometry – 3 Point sekmelerine tıklanmaktadır.
Bu komutta Arc Komutundaki 3 Point komutuyla aynı görevi yapmaktadır.
(Daire üzerinde ilk noktayı seçiniz.) Daire oluşturmak için üç noktadan ilki belirlenmektedir.
Şekil 3. 66 3 nokta ile oluşturulacak dairenin ilk noktasının belirlenmesi
Şekil 3. 67 3 nokta kullanarak daire oluşturma menüsü (3)
(Daire üzerinde ikinci noktayı seçiniz.) Daire oluşturmak için ikinci nokta belirlenmektedir.
Şekil 3. 68 3 nokta ile oluşturulacak dairenin ikinci noktasının belirlenmesi
(Daire üzerinde üçüncü noktayı seçiniz.) Daire oluşturmak için gerekli son nokta da belirlendikten sonra yan taraftaki şekildeki gibi bir daire elde edilir.
Şekil 3. 69 3 nokta ile oluşturulacak dairenin üçüncü noktasının belirlenmesi ve dairenin oluşumu
3.1.6. Adv Geometry (Gelişmiş Geometri)
Adv Geometry komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch – Adv Geometry sekmelerine tıklanmaktadır.
Adv Geometry komutunun altında da alt komutlar bulunmaktadır.
Şekil 3. 70 Gelişmiş geometri menüsü (3)
3.1.6.1. Conic (Konik)
Conic komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch –Adv Geometry – Conic sekmelerine tıklanmaktadır.
(Konik nesnenin ilk bitiş noktasını seçiniz.) Oluşturulmak istenilen koniğin ilk noktasının seçilmesi gerekir.
Şekil 3. 71 Koniğin ilk noktasının belirlenmesi
(Konik nesnenin son noktasını seçiniz) Oluşturulmak istenilen koniğin son noktasının seçilmesi gerekir.
Şekil 3. 72 Konik menüsü (3)
Seçilen son nokta ilk noktayla 90˚ ve katları olmak zorunda değildir.
Şekil 3. 73 Koniğin ikinci noktasının belirlenmesi
Şekil 3. 74 Koniğin üst noktasının belirlenmesi ve koniğin oluşumu
(Koniğin üst noktasını seçiniz. Eminseniz sol, vazgeçmek için orta tuşu tıklayınız.) Son olarak konik oluşturmak için farenin sol tuşu ile üst noktanın konumunu belirledikten sonra tıklanır.
3.1.6.2. Coord Sys (Koordinat Sistemi)
Coord Sys komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch –Adv Geometry – Coord Sys sekmelerine tıklanmaktadır.
(Koordinat sistemini oluşturmak için yer seçiniz.) Oluşturmak istenilen koordinat sisteminin yeri belirlenmektedir ve sol tuşla tıklanarak koordinat sistemi yerleştirilir.
Şekil 3. 75 Koordinat menüsü (3)
Şekil 3. 76 Örnek koordinat sistemi
3.1.6.3. Elliptic Fillet ( Eliptik Radüs)
Elliptic Fillet komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch –Adv Geometry – Elliptic Fillet sekmelerine tıklanmaktadır.
Şekil 3. 77 Eliptik radüs oluşturma menüsü (3)
Eliptik radüs oluşturmak için yan taraftaki önceden çizilmiş doğruların olması gerekmektedir.
Şekil 3. 78 Eliptik radüs oluşturulacak doğrular
(İki nesne seçiniz.) Eliptik radüs oluşturmak istenilen doğrulardan ilki seçilir.
Şekil 3. 79 Eliptik radüs oluşturmada kullanılacak ilk doğrunun seçimi
(İki nesne seçiniz.) Eliptik radüs oluşturmak istenilen doğrulardan ikincisi de seçilir ve istenilen eliptik radüs oluşturulmuş olur.
Şekil 3. 80 Eliptik radüs oluşturmada kullanılacak ikinci doğrunun seçimi ve eliptik radüs oluşumu
3.1.6.4. Ellipse (Elips)
Ellipse komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch –Adv Geometry – Ellipse sekmelerine tıklanmaktadır.
Daire oluşturulurken kullanılan Center/Point komutunun benzeridir. Tek fark orada daire burada elips oluşturulmasıdır.
(Elipsin merkezini seçiniz.) oluşturmak istenen elipsin merkezi farenin sol tuşu ile tıklanarak belirlenmektedir.
Şekil 3. 81 Oluşturulacak elipsin merkezinin seçimi
Şekil 3. 82 Elips oluşturma menüsü (3)
(Dikdörtgen ile tanımlanan elipsin köşe noktasını belirleyiniz.) Oluşturulmak istenen elipsin quadrant noktalarına teğet doğrula çizildiğinde çizgilerin bir dikdörtgen oluşturduğu görülür. Elipsin merkezi belirlendikten sonra büyük radüslü olan taraf ile küçük radüslü taraf oluşan dikdörtgenin köşe noktasının tayini ile belirlenmektedir.
Şekil 3. 83 Örnek elips
Yukarıda sağ tarafta duran şekilde rahatlıkla anlaşılması için hayali dikdörtgenin köşeleri iki quadrantlardan geçen iki doğrunun kesişmesiyle canlandırılmaya çalışılmıştır. Yine hatırlatmakta fayda var gerçekte böyle iki doğru yok ama biz elipsi oluşturmak için kesişim noktasına farenin sol tuşu ile tıklanır.
3.1.6.5. Spline (Spline)
Spline komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch –Adv Geometry – Spline sekmelerine tıklanmaktadır.
(Spline’nin üzerinden geçtiği noktalar yaratın.) Oluşturulmak istenen spline’nin üzerinden geçtiği noktalar belirlenmektedir.
Şekil 3. 84 Spline başlangıç noktasının belirlenmesi
(Spline’nin üzerinden geçtiği noktalar yaratın.) Her hareket için aynı mesaj gelir.
Şekil 3. 85 Spline oluşturma menüsü (3)
(Spline’nin üzerinden geçtiği noktalar yaratın.) İstenildiği kadar tekrarlanabilen bu hareket süresince aynı mesaj gelir ve her defasında bir nokta belirlenmektedir. Belirlenen son nokta splinenin bitiş noktasını oluşturur.
Şekil 3. 86 Spline için ikinci noktanın belirlenmesi
Şekil 3. 87 Örnek spline
3.1.6.6. Text (Yazı)
Text komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch –Adv Geometry – Text sekmelerine tıklanmaktadır.
(Yazıyı giriniz.) Yazılmak istenilen metin, rakamlar veya semboller buraya girip aktarılabilir.
Teknik yazdırılmak isteniyorsa ekrana gelecek yazı Şekil 3.89’daki gibi olur.
Şekil 3. 88 Yazı oluşturma menüsü (3)
Şekil 3. 89 Örnek yazı oluşturma
Yazı tipi boyutları üzerinde değişiklik yapılmak istenirse Modify menüsünde yazının üzerine tıklanarak yapılır.
Menüde Text Line ile metin değiştirebilir.
Text Type ile yazı tipini, boyutlarını açısını değişikliğe uğratmak mümkün.
3.1.6.7. Blend Vertex (Karışık Tepe Noktaları)
Blend vertex komutuna ulaşmak için Menü Manager – Sketch –Adv Geometry – Blend vertex sekmelerine tıklanmaktadır.
(Bir parçanın son noktasını seçiniz.)
Şekil 3. 90 Blend vertex oluşturulacak şekil
Şekil 3. 91 Blend vertex menüsü (3)
Son noktaları seçilmiş parçaları yan tarafta görmek mümkün.
Şekil 3. 92 Örnek blend vertex
3.2. Constraints (Kısıtlamalar)
Constraints komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints sekmelerine tıklanmaktadır.
Constraints (kısıtlamalar) komutları yardımıyla makul ölçülerde, çizim üzerinde değişikler yapılması mümkündür.
Bu değişiklikler ölçüsel olmaktan çok çizimi oluşturan unsurların birbirleriyle konumlarıyla ilgilidir. Örneğin doğruların birbirlerine diklikleri, paralellikleri, uzunluklarının eşitlikleri, bir doğru ile bir yay veya dairenin teğet olma durumları gibi bir çok seçenek olabilir.
3.2.1. Create (Yaratmak)
Create komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create sekmelerine tıklanmaktadır.
3.2.1.1. Same Points (Aynı Noktada)
Same Points (Aynı Noktada) komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Same Points sekmelerine tıklanmaktadır. ( Çakıştırmak için iki nokta seçiniz.)
Şekil 3. 93 Aynı noktada çakıştırılacak doğrular
Üst taraftaki gibi iki doğruyu biriyle çakıştırmak gerektiğinde ,
Şekil 3. 94 Kısıtlandırmalar menüsü (3)
Şekil 3. 95 Çakıştırılacak doğrulardan ilkinin seçimi
Kırmızı ile belirtilen ilk noktayı ve sağ taraftaki doğrunun sol ucuna tıklandığında Şekil 3.96’daki gibi birleşirler.
Şekil 3. 96 Çakıştırılmış doğrulara örnek
Ölçülendirmede de görüldüğü gibi birleşmelerine karşın soldaki doğrunun sol ucu ile sağdaki doğrunun sağ ucu arasındaki uzaklı 100mm idi yine aynı, bir değişiklik söz konusu değil.
3.2.1.2. Horizontal (Yatay)
Horizontal komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Horizontal sekmelerine tıklanmaktadır.
(Yatay yapılacak nesneyi seçiniz.)
Şekil 3. 97 Yatayda kısıtlama uygulanacak şekil
H ile sembolize edilmiş doğrular zaten horizontal oldukları anlaşılıyor. Buna göre L1 ile sembolize edilmiş iki doğru bulunuyor. İkisi üzerinde de L1 bulunması bunların eşit uzunlukta olduklarını gösterir.
Buna göre L1 doğrularının yatay yapılması gerekmektedir. Bunun için mesaja uyulması yeter.
L1 doğrularından bir tanesi seçilirse iki doğruda yatay olacaktır.
Şekil 3. 98 Yatay kısıtlandırma komutuna ulaşma menüsü (3)
Şekil 3. 99 Yatayda kısıtlama işlemine örnek
Doğrulardan hangisini tıklarsak H işareti onun üzerinde çıkar.
Şekil 3. 100 Yatayda kısıtlama işlemine örnek
3.2.1.3. Vertical (Dikey)
Vertical komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Vertical sekmelerine tıklanmaktadır.
(Dikey yapılacak nesneyi seçiniz.)
Şekil 3. 101 Dikeyde kısıtlama uygulanacak şekil
Burada ise L1 doğrularından herhangi birisini dikey yapmak için tıklamak yeterli olacaktır.
Şekil 3. 102 Dikeyde kısıtlamaya örnek
Şekil 3. 103 Dikeyde kısıtlama menüsü (3)
Şekil 3. 104 Dikeyde kısıtlamaya örnek
3.2.1.4. Point Entity (Nesne Üzerinde Bir Nokta )
Point Entitiy komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Point Entity sekmelerine tıklanmaktadır.
Şekil 3. 105 Nesne üzerindeki bir nokta yardımıyla kısıtlama yapılacak şekil
(Nesne ve nokta seçiniz.) Aynı hizada olması istenen nokta ve nesne seçilir.
Şekil 3. 106 Nesne üzerindeki bir nokta yardımıyla kısıtlama komutuna ulaşma menüsü (3)
İlk olarak nokta seçilir.
Şekil 3. 107 İlk nesne üzerindeki noktanın seçimi
Sonra sağdaki doğrunun sağ veya sol ucundan biri seçilir.
Şekil 3. 108 Diğer nesne üzerindeki nesnenin seçimi ve kısıtlama
İlk olarak nokta seçilir.
Şekil 3. 109 İlk nesne üzerindeki noktanın seçimi
Sonra soldaki doğrunun sağ veya sol ucundan biri seçilir.
Şekil 3. 110 Diğer nesne üzerindeki nesnenin seçimi ve kısıtlama
3.2.1.5. Tangent (Teğet)
Tangent komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Tangent sekmelerine tıklanmaktadır.
Şekil 3. 111 Kısıtlama yoluyla teğet oluşturulacak şekil
(Teğet yapmak için iki nesne seçiniz.) Kesişe iki yay, daire, daire il doğru veya yay ile doğru olabilir. Bunları birbirine teğet yapmak için kullanılır.
Şekil 3. 112 Kısıtlama yoluyla teğet oluşturma menüsü (3)
Önce daire veya yay seçilir sonra buna teğet olması istenen nesne seçilir. Şekil 3.113’de yay ile doğru birbiri ile teğet yapılmaktadır.
Şekil 3. 113 Kısıtlama yoluyla teğet oluşturulacak yayın seçimi
Yayda seçildikten sonra sağdaki doğruda seçildiğinde Şekil 3.114’deki şekil elde edilir.
Şekil 3. 114 Kısıtlama yoluyla oluşan teğet
3.2.1.6. Perpendicular (Dik)
Pependicular komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Perpendicular sekmelerine tıklanmaktadır.
Perpendicular(Dik) komutu Vertical(Dikey) komutuna benzese de sınırlı bir benzerlik içermektedir. Vertical(Dikey) komutunda X ekseni yatay Y ekseni dikey olarak kabul edildiğinde sadece doğruları Y ekseninde dikey konumda bir değişikliğe uğratabilir.
Perpendicular(Dik) komutunda ise sadece Y ekseninde değil her iki düzlemde de doğruları birine dikey konuma getirebilir.
Şekil 3. 115 Kısıtlama yoluyla dik hale getirilecek doğrular
Şekil 3. 116 Kısıtlama yoluyla dik doğrular oluşturma menüsü (3)
Şekil 3.115’deki gibi değişik düzlemlere yönelmiş doğruları birbirine dik yapmak için mesaj kutusu takip edildiğinde (Dik yapmak için iki nesne seçiniz.)
Vertical(Dikey) komutunda dik yapılacak nesne direk seçiliyordu. Burada önce referans doğru sonra buna dik olacak doğru seçilir. Şekil 3.117’de referans doğrusu seçildi.
Şekil 3. 117 Kısıtlama yoluyla dik hale getirilecek doğrulardan referans olanının seçimi
Sonra dik olması istenilen doğru seçilince Şekil 3.118’deki gibi bir şekil oluşur.
Şekil 3. 118 Kısıtlama yoluyla oluşturulmuş dik doğrular
Perpendicular(Dik) komutu bir doğru ile daireye uygulandığında neler olur onu görmek gerekirse,
(Dik yapmak için iki nesne seçiniz.) yine aynı mesaj gelir.
Şekil 3. 119 Doğru ile dairenin dik hale getirilmesi
İlk işlemdeki gibi sırasıyla mesaj uygulanacak olursa.
Şekil 3. 120 Kısıtlama yoluyla dik hale getirilecek dairenin seçimi
Daire referans olarak seçildi, sonra buna dik olması istenilen doğru seçildi. Dairenin y ekseni ile doğru ayni doğrultuda çakıştı doğru ile dairenin x ekseni birbirine dik olmuş oldu.
Şekil 3. 121 Kısıtlama yoluyla dik hale getirilecek doğrunun seçimi
Şekil 3. 122 Kısıtlama yoluyla dik hale gelmiş daire ve doğru
3.2.1.7. Parallel (Paralel)
Parallel komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Parallel sekmelerine tıklanmaktadır.
Şekil 3. 123 Kısıtlama yoluyla paralel hale getirilecek doğrular
Şekil 3.123’deki doğrulardan ikisini paralel konuma getirmek için yapılması gerekenler şunlardır:
(Paralel yapmak için iki nesne seçiniz.)
Şekil 3. 124 Kısıtlama yoluyla paralel oluşturma menüsü (3)
Şekil 3. 125 Kısıtlama yoluyla paralel hale getirilecek doğrulardan ilkinin seçimi
Şekil 3. 124’deki gibi referans doğru belirlenmektedir.
(Paralel yapmak için iki nesne seçiniz.) ilk mesajın aynısı gelir. Referansa paralel yapılmak istenilen diğer doğru veya doğrular seçilir.
Şekil 3. 126 Kısıtlama yoluyla paralel hale getirilecek doğrulardan ikincisin seçimi
Paralel oldukları yandaki şekilde görülmektedir.
Şekil 3. 127 Kısıtlama yoluyla oluşturulmuş paralel
3.2.1.8. Equal Radii (Radüs Eşitleme)
Equal Radii komutuna ulaşmak için Menü Manager – Constraints – Create – Equal radii sekmelerine tıklanmaktadır.
Şekil 3. 128 Kısıtlama yoluyla eşitlenecek radüsler
Şekildeki 5mm ve 3mm ölçülerindeki radüslerin eşitlenmesi için yapılması gerekenler şunlardır:
Şekil 3. 129 Kısıtlama yoluyla radüs eşitleme menüsü (3)
(İki tane yay, daire veya elips seçiniz.) Radüsleri değiştirilmek istenen iki yay seçilir. Fakat önce ölçülerin Strengthen(Güçlendirme) komutuyla sabitlenmesi gerekir.
Kırmızı renkli ilk yay seçilir.
Şekil 3. 130 Kısıtlama yoluyla eşitlenecek radüslerden ilkinin seçimi
İkinci 5mm radüslü yayda seçildikten sonra, 3mm’lik yayı referans olarak seçildiğinde 5mm’lik yayın ölçü çizgisi kırmızılaşır.
Şekil 3. 131 Kısıtlama yoluyla eşitlenecek radüslerden ikincisinin seçimi
(Göze çarpan bir kısıtlama ve uyuşmayan bir ölçü var. Onu kaldırmak için seçiniz.) Değiştirmek istenen radüs seçilir.&l
