Hesaplamaların daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıda iki diyagram verilmiştir. (a) da verilen diyagram, mamül kumaşla ham kumaşın tezgahtaki kumaş boyutları arasındaki ilişkiyi, (b) ise tezgah üzerindeki kumaşın atkı ve çözgü ipliklerinin nasıl oluştuğunu göstermektedir. Bu diyagramlar tüm dokuma hesapları için yardımcı olacaktır.
1 Tarak Numarasının Hesaplanması
Tarak numarası, tarağın 10 cm'deki diş adedidir. Tarağın ince veya kalın seçimi sadece ipliğin incelik veya kalınlığına bağlı olmayıp, iplik düğümlerinin de tarak dişlerinden rahatça geçebilmelerine bağlıdır.
Kullanılan ince bir iplik için kaba ve küçük numaralı tarak alınırsa tarak dişleri kalın olacağından dokuda açıklıklar yapabilir. Bu da dinklenmeyen kumaşlar için kumaşın görüntüsü açısından sağlıklı değildir. Tarak numarası ne kadar büyük, yani ne kadar ince olursa tarağın her tefe vuruşunda atkı ipliğini dokuya sıkıştıran darbesi o kadar fazla olacağından, kumaşın dokusu o derece sıkı olur. Bu nedenle tarak numarasını seçerken kumaşın desenin önemi çok büyüktür [7].
Örnek olarak tarağın 1 cm'sinden geçirilecek tel adedi 100 olsa :
10 numaralı tarağın her dişinden 10'ar,
20 numaralı tarağın her dişinden 5'er,
50 numaralı tarağın her dişinden 2'şer,
100 numaralı tarağın her dişinden 1'er tel geçirilmelidir.
Tarak numarasının tespiti için şu formül uygulanır:
TN = ( TÇS x 10 ) / (TE x N )
TN : Tarak Numarası
TÇS : Toplam Çözgü Sayısı
TE : Tarak Eni
N : Bir Dişten Geçen Tel Sayısı
Ayrıca tarak enini bilinmediği durumlarda ise şu şekilde hesaplanabilir:
TN = [ ÇS - ÇS x ( KA + 6 ) / 100 ] / N x 10
ÇS : Çözgü Sıklığı (tel/cm)
KA : Atkı Büzülmesi (%)
2 Kumaş Analizine Göre Çözgü ve Atkı İpliği Sayısı
Mamül kumaşta çözgü ve atkı yönünde 1 cm'deki iplik sayısı o kumaşın cm'deki yoğunluğunu yani sıklığının vermektedir. Çözgü iplik sayısı için kumaşın eni ile kenarlar ve zemin için çözgü sıklıkları, atkı iplik sayısı için ise kumaşın boyu ve atkı sıklığı önem taşımaktadır. Çözgü ipliği için fonda tel adedi ve kenar tel adedi ayrı ayrı hesaplanır ve toplamları toplam çözgü tel adedini verir [2, 7].
Fonda çözgü tel adedi = Mamül kumaş eni x Mamül kumaşta çözgü sıklığı
Kenar tel adedi = Toplam kenar eni x Kenarda çözgü sıklığı ya da
Kenar tel adedi = (Tarak numarası x 0.14 ) x 4 formülleriyle hesaplanır.
(Tarak numarası x 0.14 tamsayıya çevrilir.)
3 Kumaş Eninde ve Boyunda Meydana Gelen Kısalma Oranına Göre Tarak Eninin ve Çözgü Uzunluğunun Hesaplanması
Dokunan kumaşlarda çözgü ve atkı ipliklerinin kesişmeleri neticesinde az da olsa kıvrılmalar, dolayısıyla iplik boylarında kısalmalar meydana gelir. Hatta dokunan kumaşın tezgahtan çıktıktan sonra hem eninden hem de boyundan kısaldığı tespit edilir. Hele apre işleminden sonra görülen kısalma d
tekstilbilgi.tr
