Ipeğin Kimyasal Ve Mikroskobik Yapısı
İPEK LİFLERİNİN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ:
İpek salgı ürünü bir protein olup, peptid bağları ile bağlanmış amino karboksilli asitlerin kompleks bileşiklerinden oluşmuştur. Fibroin makromoleküllerinde bulunan diaminomonokarboksilli asitlerin ve monoamino-dikarboksilli asitlerin varlığı yüzünden, ipek lifleri serbest bazik amino gruplar kadar, karboksilli asit grupları da içerir. Bunun sonucu olarak, ipek lifleri daha önce de belirtildiği gibi amfoterik karaktere sahip olup, asit ve bazların her ikisi ile de birleşebilir. Dissosiye olmuş bir durumda, ipek fibroininde negatif yüklü karboksil iyonları ve pozitif yüklü amonyum iyonları mevcuttur. İsoiyonik nokta (pH 5) ya da isoiyonik bölgede (pH 4.1-5) her iki grup da aynı miktarda bulunur. Bu bölgede, çift iç tuz yapısı nedeniyle maksimum stabilitededir. Şişme kabiliyeti ve kimyasal reaktivite minimumdur.
Suyun ipek liflerine etkisi:
İpek lifleri oldukça hidrofil bir yapıya sahiptir. Kolayca ıslanır. Yüksek absorbe yeteneği nedeniyle sert sularla yapılan işlemlerde çok çabuk sertleşir. Serisini uzaklaştırılmış ipek lifleri,%100 relatif nem içeren ortamda %30-35, %65 relatif nem içeren ortamda %11 nem içerir. Yaş kopma dayanımı,kuru kopma dayanımından daha düşüktür.
Asitlerin ipek liflerine etkisi:
Genel olarak ipek lifleri asitlere karşı nispeten yüksek bir dayanıklılığa sahiptir. Ancak bu dayanım yüne nazaran çok kısıtlıdır. Sülfürik asit, hidroklorik asit gibi anorganik asitlerin derişik çözeltileri, ipek liflerinin hidrolize olarak çözünmesine yol açmaktadır. Organik asitler çok derişik olmadıkları takdirde,soğukta ipek liflerine zarar vermemektedir.
Bazların ipek liflerine etkisi:
İpek lifleri yün lifleri kadar fazla olmasa da, bazlara karşı hassas ve oldukça dayanıksız liflerdir. Seyreltik ve soğuk baz çözeltilerinde ipek zarar görmez. Derişik kuvvetli bazlarla uzun süre muamele edildiğinde ve seyreltik bazlarla yüksek sıcaklıklarda işlem gördüğünde, peptid bağlarının kopması nedeniyle hızla zara görür.
Tuzların ipek liflerine etkisi:
İpek tuz çözeltilerinde,tuzları kolaylıkla absorbe eder ve şişer. Metalik tuzları absorbe etmesi ipeğin ağırlaştırılması (şarjı) açısından önemlidir. Alüminyum, demir, kalay tuzları ipeğin sağlamlığını azaltır. Sodyum klorür gibi diğer birçok tuz, çözelti halinde ipek liflerine etki etmezler. Fakat, lif üzerinde kurudukları zaman, uzun süre depolanması halinde life zarar verirler.
Yükseltgen maddelerin ipek liflerine etkisi:
Sodyum hipokloritin ipeğe önemli ölçüde zarar vermesi nedeniyle, ipek liflerinin ağartılmasında hidrojen peroksit daha yaygındır.
Isının ipek liflerine etkisi:
İpek lifleri, ısıya karşı kimyasal davranış bakımından yüne benzemekle birlikte,yüksek sıcaklıklarda,yapısı bozulmadan, yünden daha fazla dayanır. 140 C'ye kadar ısıtıldığında etkilenmez. Bu sıcaklığın üzerinde kısa sürelerle durması ipeğe pek zarar vermezken, süre uzadıkça renk bozulur ve liflerin dayanımı düşer. 170-175 C'de ipek çok çabuk dekompoze olur.
Işığın ipek liflerine etkisi:
Güneş ışınlarının ipek liflerine uzun süreli etkisi dayanımının büyük ölçüde düşmesine yol açar. Bu düşme bakır,demir iyonları ve anorganik asitlerin (özellikle hidroklorik asit) varlığında çok hızlıdır.
