AFİŞ ESKİZLERİ VE ÖN ÇALIŞMALARI
Afiş Tasarım Süreci
Yaratıcılık ve Buluş
Yaratıcılık çok boyutlu düşünen bir usun ürünüdür. Yaratıcı bir kişi üzerinde çalıştığı kavramı görselleştirmek ya da ona yeni bir biçim kazandırmak için algı ve sezgiye dayalı birikimini devreye sokar. Çizdiği, boyadığı ve kompozisyonunu hazırladığı sırada deneyimlerinin ona sunduğu sayısız veriden yola çıkarak, yeni ve alışılmadık bir çözüme ulaşmayı hedefler. J. Bronowski’nin de dediği gibi “Bir insanın bir fikir bulması için sadece tek bir yol vardır; daha önce sahip olduğu, ama aralarında bir ilgi kurmadığı iki veya daha fazla fikri yeni bir biçimde birleştirmek.”
Sürekli değişen dünyada her alandaki yeni ihtiyaçlar, karşılaşılan problemler, insanı yaratıcılığa zorlamakta ve yeni çözümler üretmeye yöneltmektedir. Bir grup öğrenciye, yaratıcılığı tanımlamaları istendiğinde söyle tanımlarla
karşılaşılmıştır.
“Yaratıcılık;
* Kendini tanımaktır.
* İçinden geleni yapmaktır.
* Kuyuya inebilmektir.
* Özgürlüktür.
* Kurallara uymamaktır.
* Neşeli ve meraklı olmaktır.
* Çılgınlıktır.
* Farkı düşünmektir.
* Kanatsız bir uçakla uçmaktır.
*Uzağı yakınlaştırmaktır.
*Çok yönlü çözümler bulmaktır.
* Zincirleri kırmaktır.
* Bulutlardan pasta kapmaktır.
* Boş kuyudan su çekmektir.
Bu tanımlardan da anlaşıldığı gibi yaratıcılık bireyler arasında farklılık arz etmekte ve yaşamdaki sıradan şeylerden farklılık göstermektedir. Birey, doğuştan gelen potansiyel ve bu potansiyeli daha fazla kullanmaya yönelik olarak ortaya koyduğu çaba ile çevresindeki olayları gözlemleyip anlamlandırmakta daha sonra ilgi ve ihtiyacına yönelik olarak sıralamaktadır. Gözlem sonucu algıladığı bu kavramları yaratıcı tavrı ile anlamlandırmakta; mantıksal tavrı ile şekillendirip işlevselleştirmektedir.
Emre Becer’e göre yaratıcılık düzeyi ne olursa olsun, kavramasal olarak bir tasarımcı yapıtını oluştururken dört asamadan geçer:
1. Pozlandırma Aşaması: Bu aşamada tasarımcı; müşteri, ürün, araçgereç, hedef kitle, daha önce uygulanmış bulunan tasarımlar vb. verileri gözden geçirilir.
2. Kuluçka Aşaması: Bu aşamada tasarımcı, üzerinde çalıştığı konudan bir süre uzaklaşarak bilinçaltının devreye girmesini sağlar.
3. Aydınlanma Aşaması: Tasarımcı bu aşamada belki de rastlantıyla bir çözüme ulaşır.
4. Uygulama Aşaması: Bu son aşamada tasarımcı, düşüncedeki dinamik unsurların kaybolmasına fırsat vermeden hızla eyleme geçer. Bu bir iletişim eylemidir.
Gökten inen bir “İlham Perisi” ne yazık ki yoktur. Tasarımcı ya da tasarım öğrencisi, konu ile ilgili araştırmalar yapıp gerekli bilgi ve verileri toplamışsa ve bunları değerlendirebiliyorsa, ilham perisine zaten gerek kalmayacak.
Çözüm Bulma
Yaratıcılık ve buluş aşamasında ortaya konan çözüm olasılıkları hakkında bir karara varılarak sona erdirilir. Çözüm olarak seçilen olasılıklar bir sınamadan geçirilir bu sınama aşamasında bazı sorulara yanıt aranır.
Bu sorular söyle olabilir;
1. Tasarım elemanları içeriği anlaşılır bir biçimde aktarıyor mu?
2. Tasarımda kullanılan mesaj: belirsizlik ya da çift anlamlılık içeriyor mu?
3. Tasarımda kullanılan tipografi okunaklı mı?
4. Tasarımda kullanılan görsel unsurlar bilgiyi istendiği gibi iletebiliyor mu?
5. Afiş hedeflenen amaca uygun mu?
6. Afiş tasarım olarak dengeli, etkili ve özgün mü?
7. Afişte görsel bütünlük sağlam mı?
8. Afiş akılda kalıcı mı?
9. Görsel olarak etkin ve çekici mi?
10. Hedef kitleye uygun bir mesaj ve anlam biçimini kullanılmış mı?
11. Mesaja uygun slogan yerleştirilmiş mi?
12. Yazı ve görsel unsurlar mesajı yeterince destekliyorlar mı?
13. Tasarımda kullanılan simge ve işaretler açık ve anlaşılır mı?
14. Tasarımda görsel hiyerarşi sağlanmış mı?
15. Tasarımda etkileyici bir görsel yapı kurulabilmiş mi?
Yukarıda sıralanan sorular tasarım problemlerine Yukarıda sıralanan sorular tasarım problemlerine çözüm bulma aşamasında sorulmalıdır. Bu sorular düşünceyi yönlendirici bir işleve sahiptir. Tasarımcı bu gibi sorular ışığında tasarımını oluşturmalı ve ortaya koymalıdır.
Uygulama
Tasarım aşamasının son bölümü uygulamadır. Bu aşamada bulunan çözüm sunulur ve uygulanır. Tasarımcı bu aşamada yaptığı çözümü sunarak gerekli eleştirileri alır ve bu eleştirileri aldıktan sonra uygulamaya geçer.
Temel Tasarım Elemanları
Afişte kullanılan tasarım ilkelerine gelmeden önce grafikte kullanılan tasarım elemanlarına değinmekte yarar vardır. Grafik tasarımda kullanılan temel tasarım elemanları şunlardır:
1. Nokta
2. Çizgi
3. Ton
4. Renk
5. Doku
6. Biçim
7. Ölçü
8. Yön
Nokta
Nokta tasarım elemanlarının en önde gelenlerden bir tanesidir. Büyük, küçük, planlı, dağınık, koyu açık ve başka birçok etkinlikte kullanılabilir. Görsel olarak nokta; bulunduğu yere göre küçük, merkezsel benektir. Bir nokta mekân içindeki ( uzaydaki ) bir pozisyonu ( durumu ) gösterir ki çizginin birleştiği ya da kesiştiği yeri gösterebilir, bir düzlemin kösesini, bir işareti, bir yeri belirler. Nokta düzensizliğin içinde ilk düzen elemanıdır. Nokta, geometrik olarak görselliğin anlatımında çeşitli büyüklüklerde, boş, ya da dolu yuvarlaklar olarak değerlendirilir.
Çizgi
Çizgi, tüm tasarım alanları için vazgeçilmez bir kavramdır. Noktaların birleşmesinden çizgiler oluşur, birbirileriyle bağlantıları ve ilişkileri çoğalan gerilim noktalarının, kendi içlerinde birleşmesinden çizgi doğar. Çizgi düşüncelerimizi kâğıt üzerine aktarmamızda en basit ve en direkt yoludur. Az zaman da bir plan veya taslak çizerken, düşüncelerimizi çabuk ve kesin olarak anlatmak isterken kalemimizi kullanırız. Çizgi, harika evrensel bir şifredir. Çizgiler birtakım anlamlar birtakım duygular uyandırır. Düz çizgiler; statik, hareketsiz çizgilerdir. Düz çiziye baktığımızda durguluk ve durulmanın etkisinde kalırız. Eğiri çizgilerde ise bir hareket bir kıpırdanma etkisi vardır. Bunların dışında yatay çizgi, durgunluk; dikey çizgi, saygınlık; diyagonal çizgi; canlılık, kıvrımlı çizgi; zarafet duygusunu uyandırmaktadır.
Ton
Ton kelimesi birçok sanatta kullanılır. Tasarım yüzeyleri üzerinde en fazla izlenen tonlar; grinin çeşitleri ve siyahtır. Gri tonlar, genellikle görsel imgenin yarım ton röprodüksiyon tekniğiyle tamlanması yöntemiyle elde edilmesidir. Ton ve çizgi; tasarımda kontrast oluşturtan elemanlardır.
Renk
Işığın cisimlere çarptıktan sonra yansıyarak görme duyumuzda bıraktığı etkiye renk denir. Renkler kendi içinde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmada en önemli ayırım noktası renklerin sıcak ve soğuk renkler olarak ayrılmasıdır. Sıcak renkler, dalga boyu yüksek olan sarı, kırmızı ve turuncu gibi renklerdir. Dalga boyu düşük olan renkler de soğuk renklerdir. Bunlar da mavi ve yeşildir. Yeşil rengi farklılık gösterir; içindeki sarı oranı arttıkça sıcaklaşır, azaldıkça da soğur. Renklerin bu ayırımından tasarımcılar da faydalanır. Örneğin daha çabuk algılandığı ve dikkat çektiği için tasarımcılar genellikle sıcak renkleri tercih ederler; soğuk renkler ise bizde uzaklaşma hissi uyandırır. Renklerin fiziksel ve psikolojik etkileri, onları kendi baslarına mesaj veren, iletişim kuran bir yapıya dönüştürür. Renk afiş tasarımında dikkat edilecek en önemli tasarım elemanlarından biridir. Afiş tasarımı yapılırken renklerin psikolojik etkilerine de dikkat etmek gerekir. Örneğin sıcak renkler insanı uyarıp insanı neşelendirirken, soğuk renkler yatıştırıcı ve dinlendiricidir. Soğuk renkler aşırı dozda kullanıldıklarında kasvetli, hatta moral bozucu bir etki yaratabilir.
Doku
Plastik sanatlarda, model kullanılan varlıkların yüzeyini kaplayan örtünün görünümü ve niteliğine doku denir. Doğadaki her maddenin yüzeyi bir doku türü ile kaplıdır. Bu örtünün görünümü o cismi karakterize eder ve tanımamıza yardımcı olur. Grafik tasarımının en önemli materyallerinde biri olan kâğıt farklı dokularda üretilmektedir. Sert, yumuşak, grenli, düz, parlak vb. Tasarımcı yapacağı çalışmanın özelliklerine göre kâğıt seçimini yapmaktadır.
Biçim
Türkçe’de kullanılan sekil, biçim ve form kelimeleri birbirine yakın anlamlar taşır fakat kullanım yerlerine göre değişiklik gösterir. Örneğin “Sporcu formda” dediğimizde formu eylem, iş olarak kullanırız, “kitabın formu” dediğimizde şekilden söz etmiş oluruz. Beğenmediğimiz bir tasarım için biçimsiz diyebiliriz ama formsuz diyemeyiz. Form, nesnelerin varlığını ifade etmek için kullanılır.
Biçim bir nesnenin görme ya da dokunma organlarıyla algılanabilmesini sağlayan kendine özgü gerçekliğidir. Bir tasarımda biçimi oluşturan en önemli unsurlar çizgilerin bir arada bulunduğu, değişik tonların oluşturduğu yüzeyler ve tek bir çizginin içinde dönüş ve kıvrımlardır.
Ölçü
Bir grafik tasarım ürünü daima değişik ve belirli ölçülere sahip görsel unsurların bir
araya gelmesiyle oluşur. Ölçüler büyüdükçe, etkileyicilik ve algılanırlık da artar.
Yön
Bir tasarım yüzeyinde kullanılan çizgiler ve noktalar bir hareket oluşturur. Bu hareket belli noktalara doğru oluşmaktadır. Tasarımcı tasarımda kullanacağı grafik tasarım elemanlarını vereceği mesaj doğrultusunda kurgulayarak hareketi yönlendirmek durumundadır. Yukarıda sayılan tasarım elemanlarının bir tasarım yüzeyinde nasıl kullanılması gerektiğini belirten bazı tasarım ilkeleri vardır. Bu tasarım ilkeleri geçmişten günümüze süregelen tasarım okulları ve grafik sanatçıların yaptıkları deneysel çalışma sonucunda ortaya konmuştur.
tekstilvekonfeksiyon.com
