DAR DOKUMADA KULLANILAN HAMMADDE VE ÖZELLİKLERi
Dokuma dairesinde kullanılan hammaddeler iplik ve lastik olmak üzere iki grupta incelenir.
Kullanılan iplikler pamuk ve polyester grubundandır. Pamuk ipliği 12/1Nm, 20/2Nm olanlar, denye yönünden olanlar polyester ve polipilendir. Kullanılan nu¬maralar 90/2 Denye, 135/1Denye,
İpliklerin numaralarının yanında, başka özellikleri de vardır. Örneğin
parlak ve beyaz ipliğe kasar, mat ve donuk ipliğe ise ekru adı verilir.
Polyester grubu ipliklerin diğer bir özelliğide muslu olabilmeleridir,
Muslu iplik, bırakıldığında bir araya toplanan ipliktir. Diğer bir özelliği ise yi¬
ne turlu olup olmayışıdır. Turlu iplik büküm almış iplik demektir. Lastiklere gelince, iki türlü lastik vardır. 30/40 kalın lastik 44/50 ince lastik. (3)
2.2. DAR DOKUMA ÜRÜNLERİ
A) Giyim Sanayii Tipi Dar Dokumalar: Bu sınıfa giren dar dokumalar, dekoratif ve düz elastik bantlar, ekstraforlar, kurdeleler, cır bantlar v,b. gibi ürünler.
B) Ev Tekstili Tipi Dar Dokumalar: Bunlar dekarasyonda süsleme ve fonksiyonel amaçlı olarak kullanılan püsküllü veya düz yapılı dar dokumalar
C) Sanayii Tipi Teknik Dar Dokumaları: Teknik dar dokumalar çeşitli makinalarda hareket iletim kayışları, güçlendirici kayışlar ve otomobil lastiği yapımında kullanılan kord bezleri ile yangın hortumu v,b. gibi ürünler(3)
2.3. DAR DOKUMA KUMAŞLAR (EV TESKTİLÎ TİPİ)
Ev tekstilinde kullanılan dar dokumalar genellikle süsleme amacını taşı¬maktadır. Koltuk, perde, yatak takımları gibi ev eşyalarını özellikle ek yerle¬rinde ve kenarlarında dekoratif etki oluşturmak için kullanılır. Çeşitleri şun¬lardır:
a) Jaluzi bandı, b) Vagon danteli, c) Çift londra şeridi, d) Püskül şeritler, e) Düz rûş f)Hollanda bandı, g) Karnıbahar efektli rüş, h) Kesik rüş, i) Kıv¬rımlı rûş, j) Kıvırcık ilmekli rüş k) Lanse şerit. I) Perde büzme bandı m) Dö¬ner bant(3)
DAR DOKUMA KUMAŞLAR (GİYİM SANAYİİ TİPİ
Dar dokuma ürünleri giyim sanayiinde fonksiyonel veya süs amacıyla ya da her iki işlevi bir arada düşünülerek kullanılır. Giyim sanayiinde kullanı¬lan dar dokuma ürünleri yapılarına göre şu gruplarda incelenebilir:
a) Elastik Yapılı Dar Dokumalar: Bunlar giysilerin bel, paça, yaka hattı, kol ağzı gibi yerlerinde kullanılan, büzme ve bedene oturtma gibi işlev¬leri olan., ayrıca süsleme amacıyla kullanılan aşağıdaki dar dokumalardır.
- Elastik bantlar
- Mayo lastiği,
- îç çamaşırı lastiği,
- Atkı şeritleri
- Dekoratif lastik band
b) Kurdeleler: Giysilerde özellikle görülen yerlerde süsleme ve fonk-siyonel amaçlı veya aksesuar olarak kullanılan genellikle parlak yapılı çeşitleri aşağıda sıralanan dar dokuma ürünleridir.
a) Tafta Kurdela, b) Çamaşır kurdelası, c) Çift saten kurdela, d) Kadife kurdela, e) Fay kurdela, f) Payetin kurdela, g) Muare kurdela, h) Feterşam kurdelası, i) Sersnet kurdelası, j) Tek katlı saten kurdela, k) Groğlen kurdela
c) Ekstrafor ve diğer stabil yapılı dar dokumalar: Konfeksiyon sanayiin¬de bu tip dar dokumalar özellikle giysilerin kenar bölgesinde sabitleme takvi¬ye etme, bağlama ve süsleme amaçlı olarak kullanılır.
Çeşitli isimlerle anılan çok sayıda çeşitleri vardır. Önemli örnekler şun-
lardır: a) Ekstrafor, b) Golon, c) Güçlendirici şerit, d) Cır bant, e) Ütü ile yapı¬şan bant, f) Pantolon paça şeridi, g) Ponis kenar şeridi, h) Parlak kenar şeridi, 1) Takviye kenar şeridi, m) Bağlama kenar şeridi, n) Zig-zag kenar şeridi, vandyke şeridi, a) Kenar biyesi, p) Baklava desenli şerit(3)
2,4. DAR DOKUMA KUMAŞLAR (Teknik Sanayii Tipi)
Çeşitli sanayi dallarında taşıma hareket iletimi ve takviye amacıyla kul¬lanılan bu tip dar dokumanın çeşitleri şunlardır:
a) Fitil
b) Taşıma kayışı
c) Konveyor bandları
d) Kort bezi
e) Koranasyon bandı
f) Araba lastiği bezi
g) Radyal lastik kord kuşağı
h) Hareket iletimi kayışı
i) Sonsuz kayış
j) Yangın hortumu
k) Sandalye kemeri{3)
3. DAR DOKUMA MAKİNELERİ
Dar dokuma makineleri seri üretim yapmak üzere tasarlanmış, dar ende kumaş ya da pasajlar halinde bölgesel dokuma yaparak çeşitli özellikte bant¬lar dokuyan özel dokuma makineleridir. Genel sistem olarak diğer dokuma makineleriyle farklılık gösterir.
Dar dokuma makinelerinin çözgüleri bu tip dokuma tezgahlarına özgü olan, özel olarak geliştirilmiş düz çözgü makinelerinde hazırlanır.
Bu makinelerde çözgü direkt olarak boyutlarla dokuma levdine Dar dokuma makinelerinin çözgüleri makinede kaç pasaj varsa o kadar sayı da hazırlanır. Yani dokuma makinesinde her pasajın çözgüsü bağımsız çalışır.(1)
3,2. DAR DOKUMA MAKİNELERİNDE ATKI ATMA SİSTEMİ 3.1.1, Makaralı Mekikli Atkı Atma Sistemi
Bu sistem daha eski atkı atma yöntemi olup, Özellikle çok renkli, jakarlı dar dokuma etiket makinalarında kullanılır. Mekikik denilen yarım elips şeklindeki bir araç ve bunun içine yerleştirilmiş makaralara sanlı atkı ipliği sistemin esasını teşkil eder. Her doku¬ma pasajının yanında o bantta atkı atmayı gerçekleştirilen tek mekik veya renkli atkı atabilmek için düşey yuva hareketi yapan birden fazla mekik vardır.(l)
Dar dokuma makinelerinde makaralı mekiklerin şeması
a) Mekik b) Atkı makarası
c) Fren çubuğu
d) Fren yayı
e,f,g) İplik kılavuzları
h) İplik çıkış gözü
3.1,2 İğneli Tezgah (Atkı Atma Sistemi)
Her atılan atkı ipliğinin çift iplik olduğu ve aralıksız atkı ipliği besleme¬ye yarayan bir düzeni bulunan genellikle dar kumaş dokuyan tezgahlardır.
Atkı ipliğinin yarım aya benzeyen ve ucundaki delikten geçerek hareket aldığı örme iğnesiyle atıldığı tezgah tipidir. Bu atkılar, atıldığı tarafın karşı kenarında değişik şekillerde birbiri ile
Şekil 11-c: iğneli dar dokuma makinelerinde delikli kancanın, rulman yataklı hareket şeması, A. Yandan görünüş. B. Üstten görünüş ve dönüş açıları, a)Mil, b)Bilyalı yatak, c)Çatal bağlantı, d)Atkı iğnesi
Şekil 11. d -İğneli atkı atma sistemli dar dokuma makinelerinde kenar örme iğnesıyle birlikte atkının kenar oluşturmasının
şematik işlem akışı
Kenar örücü ignenin hareket şeması
(Şekil:11.e)
a) Ana mil, b) İğne hareket eksantriği, c) İğne koluna bağlı eksantrik
rölesi, d) iğne hareket kolu, e) İğne kolu hareket merkezi, f) İğne kolu, g) İğne tutucu, h) Ke¬nar örme İğnesi
Şekil 11.f- İğneli dar dokuma makinelerinde kenar örücü iğne ile kenar oluşumu şekil¬len; A. Yardımcı İpliksız kenar örme, B. Tek yardımcı iplikle düz kenar örme, C Tek yardım¬cı iplik ve atkı ipliğiyle kombine kenar örme, D. iki yardımcı iplikle konbine kenar örme. a) Delikli kanca, b) Atkj ipliği. c) Örme iğnesi d) Yardımcı örme ipliği, e) ikinci örme ipliği
3.1.3. İğneli Atkı Atma Sistemi
Dar dokuma makinelerindeki bu tip atkı atma sisteminde, her dokuma bölgesi (pasaj) için orak biçiminde, açılı bir dönüş hareketi yapan bir iğne ve atkı ipliğinin karşı kenarda tutulabilmesi için yardımcı bir kanca dilli örme iğnesi vardır. (1)
Şekil ILg: İğneli atkı atma sistemiyle çalışan dar dokuma makinesinin yandan şema¬tik görünüşü; a) Atkı ipliği, b) Atkı bobini, c) Atkı tansiyoneri. d) Atkı regüle grubu, c) Atkı kontrol ünitesi, O Atkı atma iğnesi, g) Kenar örme ipliği bobini, b) Kenar ipliği tansiyoneri, ı) Kenar ipliği regülatörü j) Kenar ipliği kontrol ünitesi
Atkı ipliğini taşıyan kanca, ucu delikli, asilasyon hareketi yapan, tek ta-raflı atkı atan bir araçtır. Bu delikli kanca atkı ipliğini aynı mekiksiz dokuma makinelerinde olduğu gibi bobinlerden çekerek alır. Bu arada atkı ipliğinin gerginliği ve ağızlığa veriliş miktarını ayarlayan atkı regülatörleri atkı ipliği¬ne kumanda eder.
İğneli Tezgah Kenarı
Her iki kenar birbirinden farklıdır. Farklılık dönüş sırasında atkının çözgü ipliklerinden başka ipliklerce tutulmasıdır. Delikli kanca atkı ipliğini ağızlıktan geçirir ve aynı yoldan geriye dönüş hareketi yapar. Bu esnada atkı ipliğinin karşı kenarda tutulması gerekir. Bu da kancalı dilli bir örme iğnesi ile gerçekleştirilir. Bu örme iğnesi çözgü yönünde yatay bir hareketle atkı ip¬liğinin kenar oluşturmasını sağlar (Şekil ll,e.)
iğneli atkı atma sisteminde kenar oluşturma yardımcı iplik olmadan ve-ya bir ya da iki yardımcı iplikle atkı ipliğinin kombinasyonu sonucu örülerek gerçekleştirilir.
Yaygın olarak iğneli dar dokuma makinalarında kullanılan dört çeşit iğ¬neli kenar yöntemi vardır, (Şekil 11,f)
Bu tip dar dokuma tezgahlarında tefenin, mekiğin ve kenar örücü iğne¬lerin hareketi birbirleri ile uyumlu olacak şekilde yapılmıştır (Şekil 11-g). (1)
Pozitif Mekik Kontrollü Dar Dokuma Tezgahı
Açık ağızlığa atkı ipliğini yerleştirirken tüm hareketi sırasında mekiğin, pozitif olarak kontrol edildiği dar kumaş dokuyan dokuma makinası
Bu kontrol mekiğe bağlı bir dişli, kola uyan ve dişli kol aracılığıyla hare¬ket ettiren fener dişleri tarafından yapılır, (1)
3,2. DAR DOKUMA MAKİNALARINDA TEZGAHA VERİLEN HAREKETLER
Hareket tezgaha endirek olarak verilir. Motor şarteli açıldığında motor dişlisi döner. Avara düğmesine basıldığı zaman motor dişlisi üzerinde bulu¬nan kavrama dişlisi ve buna bağlı olan kronik muinin dönüşü sağlanır. Krank milinin dönüşü ile yağ dolu bir kutu içerisinde değişik ebadlarda dönmekte olan eksantrik hareketi şu kısımlara dağılır:
1. Yardımcı iplikle kenar örgüsü yapan parça
2. iğne (mekik)
3. Atkı çatalı
4. Tefe (tarak)
Bütün bunlara verilen harekete 1. ana hareket 2, ana hareket ise yine motordan endirek olarak hareketli kasnak ve bantlarla tezgahın üst kısmına monte edilmiş olan jakar kısmına iletilen hareketlerdir.
Bu hareket jakar içinde parçalara dağılır:
Bu parçalar şunlardır:
a. Tomruğun dönüşü
b. iğne hareketleri
c. Atkı klavuzlarına gönderilen atkı hareketlen
Bu şekilde komple hareket sağlanmış olur. Diğer bazı hareketler elekt¬ronik olarak yapılmaktadır.
Örnek: Çözgü ipliğinin kopma anında lamelin tezgahı durdurması. Yine atkı ipliğinin kopması anında atkı kontrol tertibatının tezgahı durdurması gibi. (1)
PARÇA SİSTEMİ:
1) Kumaş tutucu
2) İğne
3) Kumaş
4) Çözgü iplikleri
Şekil'de görüldüğü gibi kumaş sathı yani ağızlık açısının "0" olduğu yerden itibaren 22-24 mm, mesafede iğne ayarı yapılmalıdır.
İğne kumaş sathına 22-24 mm, uzakta gidip gelmektedir, bu da bize mekiksiz tezgahlarda ağızlık açısının ne kadar küçük olduğunu göstermekte¬dir, (1)
3.2.2. ATKI RENK KILAVUZUNUN AYARI
PARÇA İSİMLERİ
İğne
2) Atkı
3) Atkı ipliği
Atkı renk kılavuzunun ayarında atkı iğnesinin uç kısım ile kılavuz kolu¬nun arasındaki mesafe 2-3 mm olacaktır. Yani iğne hareket etmeğe başladığı andan itibaren 3 mm Öne gittikten sonra atkı ipliğini yakalayacaktır. Bu da Bize renk kılavuzunun sırası gelen ipliği iğnenin ağzına verinceye kadar olan zamanı yaratmış oluyor. Bu mesafe olmadığı takdirde iğne atkı ipliğini alma¬dan gidip gelecektir. Bu da kumaşta atkı boşluğu meydana getirecektir
Şekilde görüldüğü gibi çözgü iplikleri arasından atkıyı geçiren iğne son konumda iken yani atkıyı bırakıp geri döneceği anda kenar örgüsü yapan iğ¬ne kenar ipliğini tutmaktadır,
iğne Mekik kenar ipliğinin Üstünden geçmektedir ve o kenar ipliğini de yarık kısmını almamaktadır. Ayar bu konumda yapılmalıdır. Bu ayar netice¬sinde kenar örgüsü gerçekleşmektedir, (1)
3.2.4. ATKI RENK AYARI
Bu mevzuda en Önemli konu atkı konusudur. Atkının her mekik tarafın¬dan değil de kenardaki bobinlerden alınarak bir iğne tarafından kumaşa atıl¬dığını biliyoruz. Bu işlemin daha önceden hazırlanan kartonda atkı renk sıra¬sının tesbit edildiğini biliyoruz.
Tezgahta en fazla 4 renk en az 2 renk çalışabiliriz. Tezgah üzerinde 4 ta¬ne platin vardır. Bu platinler (9-10) ve (3-4) şeklinde numaralandırılmıştır. Platinler hareketini jakardan alırlar. Tabi kartondaki atkı renk deliklerinin hareketine göre örneğin iki renk çalışmamız gerekiyor siyah, beyaz, siyah-beyaz zemin o zaman 3-4 nolu platinler vazife görür. Bu sadece iki iplik için aşağıdaki renk kılavuzuna hareket verirler. Zemin örgüsü yapılırken bu hare¬ket tamamen durur. (1)
Renk atmaya başladığı an kartondan gelen, hareket platine iletilir- Han¬gi platin vazife görüyorsa o hareketi renk kılavuz koluna o merkezine iletilir. Bu hareketle sağa ve sola
Buradan da renk kılavuzuna gider. Burada önemli olan renk kılavuz kurşunun (aşağı-yukan) az veya çok olması yani iki renk çalışıyorsa daha az 4 renk çalışıyorsa daha fazla olur.
3.3. JAKAR MAKİNASININ DÜZGÜN AĞIZLIK AÇMASI NASIL SAĞLANIR
Jakar makinası bir ağızlık açma tertibatı olduğuna ve ipliklere tek tek hareket vererek ağızlık açtığına göre; çözgü ipliklerine kurnanda eden tüm malyonların harekete başlaması notaları aynı olmalıdır.
Bilindiği gibi malyon iplikleri alt harnıcı geçtikten 15-20 cm çalışma payı bırakıldıktan sonra gücü tellerine bağlanmıştır. Gücü tellerinin altında rnal-yon ağırlıkları vardır. Malyon ağırlıkları yukarı kalkan gücüyü ve malyonun tekrar aşağıya dönmesini sağlamak için takılmıştır.
Düzgün bir ağızlık temini için platinden itibaren birbiri peşisıra bağla¬nan malyonlar, gücüler ve ağırlıklarının aynı hizada olmasını sağlamak için yapılan işleme malyonların terazilenmesi ya da malyon ağırlıklarının teraziye alınması denir,
Malyon ağırlıkları piyasada gücü telleriyle bağlı olarak satılır. Bu ne¬denlere artık malyonların terazilerime si işlemi gücü ile malyonun bağlanması sırasında yapılır. Bu işlem düzgün bir ağırlık temini için çok önemlidir.(1)
3.4. ATKI BOBİNLERİNİN DİZİLDİĞİ HAREKETLİ SEHPA
Şekilde atkı bobinlerinin tezgah kenarında bulunan hareketli sehpa üze¬rine dizilişi görülmektedir. Sehpa tezgahın sol kenarcıda bulunur 50Jye yakın bobin tezgah üzerine dizilir ve uçları alınarak atkı kılavuzuna verilir. Az renk çalışıldığı zaman daha az bobin konur. (1)
4. DAR DOKUMA MAKİNALARI
Dar kumaşların üretimi için dokuma tekniğinden başka örmenin de kul¬lanıldığını belirtmek gerekir. Genellikle firmalar her iki teknikte çalışan ma-kinalar yapmaktadırlar. (1)
4.1. JAKOP MÜLLER DAR DOKUMA MAKİNASI
Bu tip makinaların en ünlü yapımcıları arasında isviçre firması Jakop Müller başta gelmektedir. ITMA 83'e 23 makinasını getirmiştir. Bu dar doku¬ma makinaları yanında ayrıca 5 kroket örme, bir çozgü hazırlama makinası geliştirmiştir,
Mutronic 4000 CNC mikroprosesör kontrollü dönel armürünü sunmuş¬tur. Bu sistem jet, kanca ve mekikçik ile atkı atan geniş dokuma makinaları için tasarlanmış olup Saurer 500 iki fazlı kancalı tezgahında gösterilmiştir. 12 ile 28 çerçeveli olabilen bu armür cihazı 750 dev. dak. hıza kadar rahatça programlanabilir, EPROM modülü veya manyetik teyp kaseti ile istenilen ör¬gü kullanılabilir. Elektronik sayesinde ağızlık açma basitleştirilmiştir. Atkı kopuşunda program sırası otomatik veya elle geri alınabilmektedir. Desen kartonlarına gerek bırakmayan bu sistemin yanısıra mevcut kartonları oku¬yabilen mupro sistemi bulunmaktadır. Dar kumaş dokuma tezgahlarından 11 tanesi Müller NF serisinden olup bandajlardan jakarlı bantlara kadar rijit ve elastik kumaşları dokuyabilmektedir. Bu makinaların modellerindeki sayılar; bant adedi, bant genişliği (mm) olmaktadır. NFS 42 modeli ikiz- iğneli makina-larda 6/27 2-DECKER bant makinası 27 mm eninde-12 adet bant dokuyordu. Bunların 6'sı altta, 6'sı üstte dokunmakta idi.
Model NBT ise 2/45'lik yüzyüze kadife şerit dokuma makînasıdır. Bu da yine 4 kadife şerit üretmektedir. Model NFS 4/45 makinasında bulunan ELS yardımcı elemanı ve elektronik çerçeve kaldırma cihazıyla 28 çozgü raporlu bir dokumayı en hızlı biçimde 3200 atk/dak (1600 iğne/dak) hızla yapmıştır.
Çok renkli jakarlı tezgahlar olan MC modelinde 4 makina etiketler dokumuşlardır. EPD 12/28, 9/35 ve 6/57 tiplerine elektronik kontrollü jakarlar yerleştirilmiştir. Sonuncu makine 6 bolümde dokuma yaparken ayrıca her bö-lümünü yakma suretiyle 5'e bölerek aynı anda 30 etiketi üretmektedir. NCE mo¬deli 1/365'lik 2 makinede çift iğneli atkı kaydıyla bir ekose kumaş bir de hav¬lu dokunuyordu. En geniş iğneli makine olan 1/600 ise tek parça halinde bir havluydu, Mutronic 400 armür ile dokunuyordu. NC, ND ve CTM modellerin-de çeşitli amaçlarla kemerler dokunabilmekte olup sonuncu makinada 220 mm. ağır bir transmisyon kayışı üretilmiştir. Bunda aynca, atılan atkı sayısı¬nı, üretimi ve iplik kopuşlarını kaydedip merkezi bir üniteye gonderebilen ci¬haz da vardı. Bant ve dar kumaş üretim tekniklerinden kroket örme tekniğini kullanan Roschelino makinaları firmanın bir diğer sahasını oluşturuyordu. Bunlardan iki tanesi 3/360lik olup 1800 ilmek/dak hızla çalışıyor ve iç giysiler için lastik ile fermuar bantı üretiyorlardı. Kenarlar makina üzerinde ısı ile ayrılarak oluşturuluyordu. Üçüncü makina 6/800 modelin yeni geliştirilmiş bir tipiydi iplik akışını kolaylaştıran özel tasarlanmış bir kılavuzu bulunmak¬taydı. Kroket örme makinalarmın modellerindeki ilk rakam desendeki çubuk sayısını, diğeri ise maksimum tek eni vermektedir.(13)
4,1. BONAS DAR DOKUMA MAKİNASI:
Yüz yılı aşkın bir süredir tekstil makinaları üreten İngiliz firması Bonas, 1TMA '83 de "süperjet* isimli hava jetli tezgahıyla dikkat çekmiş olmasına rağmen firmanın asıl ihtisas sahası dar dokuma makinalarının imalatıdır. MİLONA'ya 19 dar iğneli bir tane de dar kancalı dokuma makinası getirmiş¬tir. Aynca bir terbiye makinaları hattı bir kömpüteri işletme yönetim ve kont¬rol sistemi ve bir de kompütürle programlama yapan desenleme sistemi (CAPS) sergilemiştir, Bonas iğneli dokuma makinalarında bir takım yenilik ve gelişmeleri göstermiştir. Bunlardan variteks tezgahları, 1TMA 79'da ilk kez sunulan seri 2'nin geliştirilmiş hali olan seri 3 olarak 4, 40 ve 8 parçalı sade tasarımlı az sayıda hareketli parça ve orjinal atkı besleme sistemleri ile ilgi toplamışlardır. Tezgahlar bir saat kadarlık sürede kolayca 2, 4, 6 veya 8 parçalı çalışmaya dönüştürülebilmekte ve üzerlerine tezgah monitörü takılabilmektedir.
Dönüşüm çabukluğu dokuma kafasıyla, kumaş çekme silindirle¬rinin modüler yapısından olup öne takılı desen zinciri ile merkezi yağlama sistemi de diğer avantajları olmaktadır. Yukarıda özelliklerinden bahsedilen varitex (3} İngilizce "Dar" ve "Geniş" kelimelerinin baş harfleri olan N ve W seçeneklerinden oluşmaktadır. Dar N serisi 130 mrn (2-65), 162 mm. (6/27), 180 mm (4/45) ve 220 mm (2/11O) enlemlerinde geniş W serisi ise 240 mm. (8/30), 260 mm (4/65) 270 mm (G/45) ve 350 mm. (2/175) enlerindedir. Poli-ester sandalye kumaşları, pamuk bandajlar, dantelalar, etiketler, perde bant¬ları fermuar kumaşları çeşitli elastik ya da rijit kumaşlar dokuyabilen bu ına-kinalarda 4 vardiya için atkı sayacı ve Bonas kontrol cihazı mevcuttur. Böyle¬likle makinanın verimi çözgü ve atkı kopuşları kaltatif ve kantitatif üretimi yapılabilirken bu elektronik monitör bonos fabrika yönetim sistemine bağla¬nabilir.
Sistem 64 makinayı kontrol edecek şekilde tasarlanmıştır. 1000 üni¬teye kadar adapte edilebilir. Ekranda gösterilen (VDU) çeşitli bilgilerin bası¬larak detaylı bir biçimde muhafazası mümkündür. Bonas elektronik dalında¬ki uzmanlığım etiket tezgahlarındaki 256 veya 5412 kancalı elektronik jakar sistemleriyle bilgisayarlı desen hazırlama sistemi CAPS birleştirerek ispatla¬mıştır. Kort deliği işlemleri kaldırılmış Deseni 16 renkli olarak bir TV ekranı¬na aktarılmasından sonra kompütür programının elde edilebilmesi sağlanmış¬tır. Ayrıca tüm standart örgüler ve kenar sistemleri bellekte mevcut bulun¬maktadır, (7)
4,1, MAGEBA DAR DOKUMA MAKİNASI
Asıl sahası dar kumaşların boya ve terbiyesi için makina üretimi olan Batı Almanya'nın mageba firması 1982 yılında iğneli dar dokuma makinaları imal etmeye başlamıştır 6130, 4145, 2/65 ve 2/110 enlerinde dört tipi bulu¬nan Flextex serisinin kafaları değişebilmektedir Bunlardan 7 tanesini Mila-noya getirmiştir. Daha ziyade eski imalatçıların uyguladığı kolayca sökülüp takılabilen makina üretimin, esnekliği yönünden Mageba'da benimsemiştir. Uzmanlar bu sahada tek işi gören makinanın tercih edildiğine değinerek bu sistemin tutmayacağını iddia etmektedirler Makinaların böyle üretilmesi halinde makina fiyatlarının %15-25 artması söz konusudur, Mageba ürettiği makinaların özelliklerinin diğer firmalarınkine benzediğini ancak kendileri¬nin de birtakım yenilikler ilave ettiklerini söylemektedir. Atkı verme sistemi ile desen zincirli kılavuzu bunların arasındadır. Elektronik desenlemeyi ileri¬de gerçekleştireceğini ileri süren firmanın bütün desenleme cihazları tam me¬kaniktir. Gösterilen makinalarda çok çeşitli kumaşlar dokunmaktadır. Bun¬lar hafif elastik askı kayışları, sert kemerler, fermuar bantları vb. kumaşlar¬dır. 6130'luk makina 1800 dev/dak. 13600 atkı/dak hızla çalışırken yüksek üretim hızına ulaşmış sayılabilir. Bu firma eski imalat sahasından Type Midi kontinü boyama sistemini, 12 bantlı durumda 11000 m/sa üretim hızıyla sun¬muştur. (10)
4.4. SCHENEIDER-GERSTER DAR DOKUMA MAKİNASÎ
iğneli dokuma makinalarının yeni imalatçılarından bir diğeri de Isviçre den Scheider-Gerster AG firmasıdır. Aslında çok ınekikli dar dokuma¬nın tanınmış isimlerinden olmakla birlikte SNA serisi üç iğneli tezgahını ser¬gilemiştir. 4012, 6512 enlerindeki makinaların geniş bir dokuma sahası var¬dır. Aynı tezgahta farklı atkı sıklığında bantlar dokuyabilmektedirler. (10)
4.5. OBİOL DAR DOKUMA MAKİNASÎ
ispanyol firması Obiol iğneli dokuma, kroket örme ve kordon yapma ma-kinalarım sergilemiştir, Unibloc süper fast iğneli dokuma inak makinalarının hızı 1800 dev/dak (3600 atkı/dak) olmaktadır. Bunlardan birisi zincirli desenleme ile 6 parça diğeri 112 kancalı jakarla 4 parça kumaş dokuyorlardı. VG 1000 kroket örme makinasnın enleri. 750 ile lOO/mm hızı ise 750 ile 100 dev/dak arasındadır. Bandaj ve gaze besi üretmektedir. Firma üç tane de kordon ına-kiııası sergilemiştir. Bunlardan, biri düz elastik, diğeri, elastik olmayan üçün¬cüsü de 32 parçalı kordonlar örmekteydi. (9)
4.6. OMM DAR DOKUMA MAK1NASI
Officine Meccano tessili Monzo (ÖMM) İtalya'dan iğneli tezgah, kroket, örme, çözgü ve sarım makinaları cağlıklar ve elektronik sistemler imal eden bir firmadır. 16 adet iğneli dar dokuma makinası sergilemiştir. Dört NS mo¬delik kamlı veya zincirle desenleme yaparak, 14 çerçeveye kadar 2 ile 6 parçalı kumaşlar, 4/50 modellerinden ikisi elastik bantlar, 2150 ve 2180'lik modelleri ise rijit bantlar dokumuşlardır, MX serisinden sekiz model 2 ile 8 parça 20 ayak armürlü makinalardır. istenirse sekiz atkı raporlu ve kamlı ağızhklı da olabilirler. Çeşitli dokumalar yapabilirler. Bu serinin MX 400, 600 ve 800 mo¬delleri arasındaki fark tarak enleri ve parça sayılarındandır. MX 400, 2 ile 4 parçalı olabilen 50 ile 150 mm.lik tarak enlerine sahiptir. MX 600, 2, 4 ve 6 parçalı 150-210 mm. enlerinde MX 800 ise 2, 4f G ve 8 parçalı olup 280 ile 420 mm enlerindedir, Jakar sistemlerinin üç tanesi elektrikli (ELJ) dördüncüsü ise Bobbio Jakarlıdır. Tüm modellere MLR tezgah monitörü takılabilmekte¬dir. Böylelikle herhangi bir anda tezgah performansını görmek mümkün ol¬maktadır. Tezgah hızı, verimi, üretimi (m olarak) ve atkı-çözgü durdurma du¬rumları kaydedilmektedir. 3 vardiya atkı sayacı mevcuttur, ilave ekipmanlar¬la bu bilgi basılabilir veya merkezi bilgisayara gönderilebilir. S800 serisi iki krotek örme makinası 12, 14, 15, 18 ve 20 parçalı, 6 desen borna kadar kamlı veya zincir desenli olarak ve maksimum 110 mm kumaş eninde çalışabilmek¬tedir. Dar dokuma kumaş üretiminde diğer bir teknik, geniş dokunan kuma¬sın ısı ile kesilip parçalara ayrılması olmuştur. Bu durumda kullanılan mal¬zemenin termoplastîk olması zorunludur. Kenarlar daha makina üzerinde iken dikilmektedir ,(9)
4.7. MEI DAR DOKUMA MAKİNASI
(ME1), Meceonico Euro Italia. Rüti 8 renkli esnek kancalı dokuma maki-nasında 1900 mm, tarak eni ve 1344 kancalı Staubli-Verdol Jakarı ile atkısı ve çözgüsü polyester olan kumaşı dokuduktan sonra MEIPSHCK 81 sıcak kes¬me cihazıyla parçalara ayırmıştır. PSP78 cihazı ise baskılı etiket ve şeritler için düşünülmüştür, (9.)
kaleb.info
