DESENLENDİRME PARAMETRELERİ
Dokumacılıkta kendinden desenli kumaşların üretiminde, desenlendirmeye yardımcı olan ve dokumaya kattıkları desen efektleriyle dokuma kumaşların çok çeşitli şekillerde desenlendirmelerini sağlayan unsurlar aşağıdaki başlıklarda kısaca açıklanmıştır.
a) Örgü (doku) efekti,
b) Renk efekti,
c) İplik yapısı efekti.
21.1.A Örgü Efekti, Doku Efekti
Bazı dokuma örgülerinin kendilerine has bağlantı yapılarının kumaşta oluşturdukları enine,boyuna, diyagonal çizgiler gibi efektlere örgü efekti adı verilir.
Kumaşı meydana getiren örgünün renkli iplik kullanmaksızın kendi yapısından kaynaklanan özgün efekttir. Örneğin dimilerin diyagonal yollan, ribslerin kord efektleri, satenin düz bir yüzey oluşturması, panamanın hücresel yapış-örgü efektleridir.
Bu tip klasik örgülerin kendilerine has efektlerinin yanı sıra, armür ve jakar tertibatlarıyla yapılan özellikle çözgü ipliklerinin değişik hareketleri ile gerçekleştirilen örgü varyasyonlarıda desenlendirme için önemli olanaklardandır.
21.1.B Renk Efekti
Dokumacılıkta çözgü ve atkı ipliklerinin renkli ipliklerden oluşması ve değişik renklerin bir desen oluşturmak üzere sırayla bir düzen içinde kullanılması sonucu çok çeşitli desenler yaratma olanağı vardır.
Renkli ipliklerle desenlendirme iki şekilde yapılabilir.
Birincisi, renkli çözgü ve atkı ipliklerinin değişik kombinezonu, örgü efektini hemen hemen görünmez hale getiren belirgin bir efekt oluşturur ve çoğu kez ipliklerin renk sırası belirgin değildir.
İkinci uygulamada ise renkli ipliklerin düzenlenişi kumaşın örgüsü de göz önüne alınarak yapılır. Bu şekilde desenlendirme olanağı daha fazlalaşır.
21.1.C İplik Yapısı Efekti
Dokuma kumaşlarda özellikle büküm yönü ve sayısı açısından farklı olan ipliklerin belirli bir düzen içinde 'kullanılmasıyla desenlendirme olanağı vardır.
Bu tip desenler ipliklerin ışığı farklı yansıtmaları sonucu görülebilir. Çok belirgin olmayan, ancak klasik ve kaliteli yünlü kumaşlarda sıkça uygulanan bir desenlendirme yöntemidir.
Yansıtma çizgileri
Tek renkli yünlü kumaşlarda, özellikle de erkek yünlü kumaşlarında S ve Z bükümünün sırayla değişmesi, ya da ana örgünün değişimi ile yalnızca üzerine düşen ışığı yansıtması sonucu görülebilen çizgi desenidir.
Gölge çizgi
Dokuma kumaşlarda çözgü ve atkıda değişik özelliklerde iplikler kullanmak suretiyle (genellikle S ve Z bükümlü iplikler), ışığın farklı yansımalarının oluşturduğu çözgü veya atkı yönünde yol efekti.
Gölge kare
Dokuma kumaşlarda değişik özelliklerde irilikler kullanmak suretiyle (genellikle S ve Z bükümlü iplikler), ışığın farklı yansımalarının oluşturduğu kare şeklinde meydana gelen efekt.
21.2. DESENLENDİRME YÖNTEMLERİ
Dokuma kumaşların dokunurken desenlendirilmesinde çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar:
a) Çeşitli örgülerin birleşimleriyle desenlendirme,
b) Örgülerin yapısına belirli bir düzen içinde motifler yerleştirerek yapılan desenlendirme,
c) Çözgü ve atkıda tek tek veya ikisinde birden sıralı renk raporları oluşturarak renk ve örgü efekti birleşimi ile yapılan desenlendirme,
d) Zemin oluşturan iplikler dışında ekstra atkı ve çözgü ipliklerini zemine çeşitli şekillerde bağlayarak oluşturulan desenlendirme,
e) Karmaşık kumaş yapılarıyla genellikle büyük raporlu desenlendirme.
Bu tip desenlendirme genellikle yukarda sayılan yöntemlerin birkaçının birlikte kullanılmasıyla oluşur.
Yukarıda sayılan desenlendirme yöntemlerini dokuma makinelerinde uygulamak için armür ve jakar olmak üzere iki ana mekanizma ve ilave iplikleri taşıyıcı sistemler geliştirilmiştir. Bu bölümde bu iki mekanizma ile desenlendirmenin yapılışı incelenmiştir. Mekanizmaların çalısına prensibleri dokuma makineleri bölümünde anlatılmıştır.
Bu bölümde dokumada desenlendirme yöntemleri aşağıdaki başlıklarda açıklanmıştır.
a) Örgü birleşimleriyle desenlendirme,
b) Temel örgü yapısına motif yerleştirerek desenlendirme,
c) Renkli iplik ve örgü efekti ile desenlendirme,
d) Diğer desenlendirme olanakları;
- Çekme efekti, gofre,
- Baskı, batik boyama,
- Pikotaj, gibi desenlendirmelerdir.
webcanavari.net
