Doğal Malzemelerden Yapılan Giysilerin Bakımı
Pamuk, yün, keten, ipek gibi bitkilerden ya da hayvanlardan elde edilen lifler, giysileri oluşturan iplik ve
kumaşların üretiminde sıklıkla kullanılan doğal hammaddelerdendir. Giysilerin üretiminde sıklıkla
kullanılan diğer doğal malzemeler arasında ise deri ve kürk yer almaktadır. Bu malzemelerin sahip
olduğu fiziksel, kimyasal ve kullanım oranları gibi özelliklere göre bakım yapılmalıdır.
Bitkisel Lifli Kumaşlardan Üretilen Giysilerin Bakımı
Giysileri oluşturan tekstil yüzeylerinin yapımında sıklıkla kullanılan ve daha çok bilinen bitkisel lifler,
pamuk ve ketendir. Bu liflerden yapılan kumaşlar, hayvansal lifli kumaşlara göre nem ve ısıya karşı daha
dayanıklıdır. Giysilerin üretildiği tekstil yüzeylerinde bu liflerin kullanım oranları % 100 olabildiği gibi
çeşitli yapay liflerin karıştırılması ile farklı oranlarda da olabilir. Bu oran değişimleri kumaş özelliklerini,
dolayısı ile giysi bakım ve koruma özelliklerini de değiştirmektedir. Ancak, bu liflerin kullanıldığı
kumaşlarla yapılan giysiler için genel kabul edilebilecek bazı kurallar şu şekilde sıralanabilir (Bayraktar:
1991: 27-29):
1. Pamuklu giysiler ısıya karşı dayanıklıdır. Ancak beyaz ya da renkli olma durumlarına göre
yıkama ısısı ayarlanmalıdır. Beyaz renkli giysiler, çok yüksek ısılarda makinada veya elde
yıkanabilir. Renkli pamuklular ise çok yüksek ısılarda yıkandığında renkleri solar. Bu nedenle,
çok yüksek ısılarda yıkanmamalıdır. Ayrıca, giysinin üretim kalitesine göre suyla ilk temasta
çekme sorunu yaşanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
2. Pamuklu giysiler ısıya dayanıklı olduğu için yüksek sıcaklıkta ütülenebilir.
3. Ağartıcılara ve kimyasal deterjanlara oldukça dayanıklı oldukları için beyaz renkteki pamuklu ve
keten giysilerin temizliğinde ağartıcılar kullanılabilir.
4. Saklama sırasında çok form kaybetmedikleri için askıya asılabilir. Ancak, kurutma sırasında
form değişikliği olmaması için özellikle üst giysileri, etek ucundan asmak yerine askıya
geçirmek ya da omuzlardan düzgünce asmak daha doğrudur.
Hayvansal Lifli Kumaşlardan Üretilen Giysilerin Bakımı
Giysilerin yapımında daha çok kullanılan yün, kıl, ipek gibi hayvansal liflerden üretilen tekstil
yüzeylerinin (gabardin, tüvit, alpaka, kaşmir, angora, keçe vb. örme, dokuma ya da dokumasız kumaşlar)
bakımında dikkat edilmesi gereken bazı özellikler yüksek ısı ve buhara karşı duyarlılık durumları; form
değişikliğine açık olabilen esnek yapıları ve kimyasal temizleyicilerin özelliklerine göre tepkileridir. Bu
özellikler, kumaş, örme ya da dokumasız tekstil yüzeylerinde kullanılan hayvansal liflerin özellikleri ile
kullanım oranlarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Giysilerin üretildiği tekstil yüzeylerinde bu
liflerin kullanım oranları % 100 olabildiği gibi çeşitli yapay liflerin karıştırılması ile farklı oranlarda da
olabilir. Tüm bu özellikler dikkate alındığında çok farklı bakım kurallarının ortaya çıkması ve
uygulanmasının gerekmesi doğaldır. Ancak, genel olarak kabul edilebilecek bazı kurallar şu şekilde
sıralanabilir (Bayraktar, 1991: 31-33; Kırzıoğlu, 1992: 55; Çakır, 2002: 78; Anonim 1, 1980: 1363):
1. % 100 hayvansal liflerden üretilen tekstil yüzeylerinden oluşan giysiler daha çok kuru
temizlemeye uygundur.
2. Yün, kıl gibi hayvansal lifli kumaşlardan üretilen giysiler keçeleşme, boncuklanma gibi sorunlar
nedeniyle yüksek ısıdaki su ya da çamaşır makinasında yüksek ısı ve devirdeki programlarda
yıkamaya uygun değildir. Bu giysiler, tekstil yüzeyinin özellikleri ve lif kullanım oranlarına göre
genellikle düşük ısılarda ve elde yıkamaya uygundur. Bazıları ise özel programlarla makinada
yıkanabilir.
3. Alkalilere karşı hassas olduklarından, bu liflerden üretilen giysilerin yıkanmasında, sabun ya da
sodalı deterjanlar yerine özel deterjanların kullanılması daha doğrudur.
4. Yün, kıl gibi hayvansal lifli kumaşlardan üretilen giysiler, formlarını kaybetmemeleri için asmak
yerine düz bir yüzeye yayılarak kurutulmalıdır.
5. İpekli giysiler güneşle uzun süre temas sonucunda sararır ve dayanıklılığını biraz kaybeder. Bu
nedenle, kurutma sırasında uzun süreli ve doğrudan güneş altında bırakılmamalıdır. 176
6. Yün, kıl gibi hayvansal lifli kumaşlardan üretilen giysiler, lif özelliğine uygun düşük ısılarda ve
buhar hassasiyeti dikkate alınarak ütülenmelidir.
7. Kaliteli yünlülere altı ya da sekiz giyimden sonra kuru temizleme yapılmalıdır. Ayrıca, yünlü
giysiler güvelere karşı dayanıksızdır. Bu nedenle, saklama sırasında naftalinlenmelidir.
Güvelerden kurtulmada etkili bir başka yol ise 80 derecelik 400 gram ispirto içine, 50 gram
kafuru ve 50 gram karabiber karıştırılıp, karışımı 10 gün beklettikten sonra dolapların veya
sandıkların içine sürmektir.
Deri ve Kürk Giysilerin Bakımı
Doğal deriler ve kürklerden üretilen giysilerin bakımlarının kullanıcılar tarafından yapılması oldukça
güçtür. Bu nedenle profesyonel bakım işlemi yaptırmak daha doğru olabilir. Ancak, bu malzemelerden
yapılan giysilerin bakımı ve korunmasında dikkat edilecek bazı noktalar şu şekilde sıralanabilir
(Bayraktar, 1991:46-48; Anonim 1, 1980: 1363).
1. Kürkler kullanılmadığında tozlanmaması için doğal malzemelerden yapılmış giysi kılıfları
içerisinde saklanmalıdır. Sentetik malzemelerden yapılan kılıflar hava almayı engelleyerek
tüylerin dökülmesine neden olduğu için kullanılmamalıdır. Ayrıca güvelerden korumak amacı
ile naftalin kullanılmalıdır. Naftalin, saklama kılıfı içerisine bir başka torba ile konulmalı, zarar
vereceği için kürklerin üzerine serpilmemelidir.
2. Kullanım sırasında hava şartları nedeni ile ıslanan kürkler ve deriler askıya asılarak ısı
kaynaklarından (soba, kalorifer, ısıtıcı vb.) uzak şekilde kurutulmalıdır.
3. Deri giysilerin kirli yerleri özel temizleyiciler ya da sabunlu nemli bezle hafifçe silinmelidir.
Silinen kısma yağsız krem tamponlama (yumuşak hareketlerle bastırmak) ile sürülerek
bekletilmeli ve yumuşak bir bezle parlatılmalıdır.
4. Süet giysilerde lekeli yerler benzine batırılmış kıl fırça ile renge zarar vermeyecek şekilde
hafifçe fırçalanmalı ve havalandırılmalıdır.
5. Parfüm ve deodorant gibi kozmetik ürünler deri ve kürk üzerine doğrudan püskürtülmemelidir.
Bu ürünler kullanılmak isteniyorsa giysinin astar kısmına uygulanmalıdır.
6. Doğal deri ve süet giysiler, profesyonel bakım işlemleri ile boyatılarak yenilenebilir ya da
istenirse olanaklar ölçüsünde (giysi renginin açıklığı-koyuluğu ya da istenen rengin
sağlanabilirliği vb.) renk değişikliğine gidilebilir.
