Elimizde örneği bulunan bir dokuyu aynı özelliklerde üretebilmek için kumaş analizi yapılır kumaş analizi ile elde edilen bilgiler iplik üretim ve dokuma makinelerine yansıtılarak gerekli ayarlar ve düzenlemeler yapılır. Kumaş analizinin doğru yapılması kumaşın başlangıçta istenilen özellikleri sağlayabilmesi için önemlidir.
Kumaş analizi ve aynı kumaşın tekrar üretimi ile ilgili hesaplamaların ve planların ortaya konulması için işlem sırası genel olarak şu şekildedir;
Kumaşın kullanım alanının belirlenmesi
Kumaşın yüzünün ve tersinin belirlenmesi
Kumaşın atkı ve çözgü yönünün belirlenmesi
Kumaşın çözgü sıklığı ve çözgü tel sayısının hesaplanması
Atkı sıklığının tespiti
Örgünün tespit edilmesi ve tahar armür planının çıkartılması
Çözgü ve atkı renk planının raporunun tespit edilmesi
Çözgü ve atkı iplik numarasının ve hammadesinin tayini
Tarak eni ve tarak numarasının tespiti
Çözgü ve atkı ağırlığının hesaplanamsı
Mamul kumaş ağırlığının hesaplanması
gibi vs. sıralanabilir.
Kumaş analizi için gerekli araçlar;Kareli kağıt,lüp,uzun iğne,duyarlı terazi,makas,cetvel,boya kalemi vb.'dir.
1. Kumaşın yüzünün ve tersinin belirlenmesi
Kumaşın tersinin ve yüzünün belirlenmesinde dikkat edilecek noktalar örnek olarak şöyle sıralanabilir;
Çözgü yada atkı örgüsü olma durumuna göre kapanmalar hangi yönde daha fazla ise o taraf kumaşın yüzüdür.
Kumaşı çözgüsü ayrı atkısı ayrı iplikten yapılmışsa pahalı olan ipliğin örgü yapıldığı taraf kumaşı yüzüdür.
Apre görmüş kumaşların yüz tarafındaki kısa elyaf kesilmek suretiyle yok edilir. Bu taraf kumaşın yüzüdür. ve görünümü daha parlaktır.
Kaşa flanel gibi yünlü, pazen gibi pamuklu kumaşlarda tüylü taraf ters veya yüz olabilir.
2.Kumaşın atkı ve çözgü yönünün belirlenmesi
Çözgü ve atkı yönünü belirlerken de dikkat edilecek özellikler örnek olarak şu şekilde sıralayabiliriz.
Çizgili kumaşlarda çizgi yönü çözgü yönüdür
Çözgü sıklığı atkı sıklığından daha fazladır
Çözgü ipliğinin bükümü atkı ipliğinin bükümünden daha fazladır
Ekoseli kumaşlarda çözgü yönü daha uzundur
Kumaş da iplikler çift yada tek katlı olduğu zaman, çift katlı olanlar çözgü tek katlı olanlar atkıdır
Tüylendirilmiş kumaşlarda tüy yönü çözgü yönüdür
Çözgü yönünde genellikle tarak yolları bulunur
3.Kumaşın dokusunun bulunması
Analiz edilecek kumaşın yüzü tespit edildikten sonra ele alınır sol kenarından daha sonra üst kenarından 0,5-1cm kadar genişlikte çözgü ve atkı iplikleri çekilir.Sol yukarı baştaki ilk çözgü ipliğinden başlayarak çözgü ipliklerinin atkı iplikleri ile alttan ve üsten kesimleri takip edilir. Çözgü ipliğini üsten kestiği noktalar desen kağıdında karelerin doldurulması veya işaretler ile gösterilir. Çözgü ipliği atlı ipliğinin altında ise bu kare boş bırakılır. Böylece çözgü ipliğinin yaptığı kesişme düzeni atkı ve çözgü yününde tekrar edinceye kadar işlem devam ettirilir. Kumaş örgüsünün yanı sıra ipliklerin renk düzeninin de incelenmesi ve not edilmesi, aynı zamanda iplik renk çıkarılmasını da kolaylaştırır.
4.Atkı ve çözgü sıklığının belirlenmesi
Kumaşın atkı ve çözgü sıklığının belirlenmesi lüp aleti ile TS 250 standardına göre kolayca belirlenir.Lüp yardımıyla bir iğne ile, iplikler sayılarak iplik sıklığı tespit edilebilir. ayrıca lüp kullanmadan da kumaşın kenarı saçaklandırılır ve 1cm uzunluğundaki iplikler sayılarak da iplik sıklığı belirlenir. genelde çözgü sıklığı atkı sıklığından fazla bulunur.
5.İplik katının belirlenmesi
Katlı iplikler, birden çok ipliğin burularak birbiri üzerine sarılması ile tek bir iplik haline gelen yapılardır.Numune kumaş analizinde, atkı ve çözgü ipliklerinin kumaştan çekilerek büküm aldığı yönün tersine el ile büküm verilerek varsa iplik katı açılır ve iplikler sayılarak işlem tamamlanır. Bu sırada ipliklerin büküm yünleri de belirlenir.
6.iplik numarasının belirlenmesi
İplik numarasının tayini TS225 standardına göre yapılmaktadır. Bunun için farklı çözgü ve atkı ipliklerini içeren kumaştan, atkı ve çözgü yönünde dikdörtgen şeritler kesilir. Kesilen tüm şeritler yaklaşık 50cm uzunluğunda olmalıdır. (atlıda 5şerit, çözgüde 2şerit alınır) kesilen şeritlerden 10 iplik ayrılır ve düzeltilmiş uzunlukları bulunarak ortalamaları alınır. Bulunan ortalama değer şeritlerden çekilen iplik sayısı ile çarpılır. Toplam ağırlıkları da tespit edildikten sonra aşağıdaki (2.1) nolu formül iplik numarasını tex cinsinden vermektedir. (iplik renk planları da göz önüne alınarak, her bir rengin numarasını tayin etmek amacıyla şeritlerden çıkarılan her bir iplik renklerine, rengine göre gruplandırılır ve her bir renk grubu için iplik numarası belirlenir. İplik numaraları renklerine göre farklı değilse ortalama bir iplik numarası tayin edilir. Ayrıca iplikler katlıda olsa numara tayininde tek kat iplik olarak ele alınır. İpliğin kat durumu belirtilir ve ipliğin diğer ayrıntıları da anlaşılır bir şekilde not edilir.
7. Atkı ve çözgü ipliklerinin kısalma oranının belirlenmesi
İpliğin kısalma oranı ise TS 254 standartlarına uygun şekilde belirlenmektedir ve kumaş içerisinde belirli uzunlukta çekilmiş ipliğin gerilerek ölçülen uzunluğunun kumaş içerisindeki uzunluktan farkının gerilmiş uzunluğa bölümü şeklinde ifade edilmektedir.
8.Kumaşın Metre kare Metre tül ağırlığının hesaplanması
Kumaş gramajı belirlenirken TS251 nolu standart esas alınmaktadır. Analiz edeceğimiz kumaştan kesilen 10*10cm ebadındaki numuneler tartılır ve tartım sonuçlarının ortalaması hesaplanır. Sonuç 100sayı ile çarpılarak metrekare ağırlığı bulunur. Kumaşın metrekare ağırlığını bulduktan sonra bunu ,kumaş eni ile çarparak metre tül ağırlığı bulunur.
megep
