1.GİRİŞ
Teknolojinin takibi ve yeni rekabet edebilir ürünlerin yaratılabilmesi için nanoteknolojik uygulamalar ve akıllı tekstiller teknolojilerinin takibi önem taşımaktadır. “Fonksiyonel Moda” teriminin gelecek için önem taşıdığı bir gerçektir. Materyal özellikleri ve teknolojik özelliklerin geliştirilmesi ile yaratılacak olan “Fonksiyonel Moda” ileride pazarın daha üst düzeyde taleplerini karşılayabilmek açısında daha fazla önem kazanacaktır. Bu özelliklerin elde edilmesi; kompozit materyaller ve malzeme bilimi, polimer bilimi, ve elektronik bilim alanlarını da kapsayan multidisipliner bir çalışmayı gerektirecektir ve burada mühendislere büyük işler düşmektedir.
Gelecekte giyenlere, kullananlara örtme ve süslemenin yanında, başta sağlık, güvenlik ve enformasyon alanlarında olmak üzere, başka hizmetler de sunabilen çok fonksiyonlu akıllı (interaktif) tekstil ürünlerinin üretimi ve kullanımı artacaktır.
Şu anda yoğun olarak araştırılmaya, geliştirilmeye başlanılmış bulunan çok fonksiyonlu akıllı (interaktif) tekstil ürünleri, 15-20 yıl içerisinde pazarın yıldızı bu ürünler olacaklardır. Ciddi ArGe çalışmaları sonucu geliştirilecek bu ürünlerde know-how da önemli rol oynayacağından, bunların üretimi uzun yıllar güçlü Ar-Ge imkanlarına sahip bilgi toplumu ülkelerin tekelinde kalacak ve dolayısıyla sağladıkları katma değer de en yüksek olacaktır. Çok fonksiyonlu akıllı tekstiller örtünme ve süslenmenin ötesinde koruma, sağlık ve enformasyon sağlayacaklar.
Giyilebilir akıllı elektronik tekstiller, günümüzde e-tıp teknolojisinin yaygın bir şekilde kullanılmasına imkan sağlamaktadır. Bu nedenle, dünyada pek çok araştırma merkezi veya önemli firmalar tarafından tıbbi bilgilerin algılanıp izlenilmesini sağlayan ileri düzeyde giyilebilir akıllı tekstil ürünleri geliştirilmektedir. Ülkemizde de bu konuda çalışmaların yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Çalışma sonunda elde edilecek algılama özelliğine sahip iplik veya kumaş esaslı sensörlerin hangi vücut fonksiyonlarının algılanması için kullanılabileceği, bir diğer deyişle kullanım alanlarının tespitine de karar verilmeye çalışılacaktır. Dolayısıyla, bu çalışmanın özellikle nabız, terleme, vücut ısısı gibi vücut fonksiyonlarının algılanıp izlenilmesini sağlayan tekstil ürünlerinin geliştirilmesi için gelecekte yapılacak çalışmalara için bir basamak oluşturulması hedeflenmektedir [1].
2.TEKNİK TEKSTİL NEDİR?
Teknik tekstil terimi 1980’li yıllarda görünüş ve estetik karakteristiklerindense teknik özellikleri ve performansları için geliştirilen ve çeşitliliği her geçen gün artan ürünler ve üretim tekniklerini tarif etmek üzere ortaya konmuş bir terimdir. Zira, bu hızla büyüyen sahanın zenginliğini, kompleksliğini ifade etmekte” endüstriyel tekstil” terimi kifayetsiz kalınca, onun yerine “teknik tekstil” terimi geçmiştir. Ancak ABD’de halen “endüstriyel tekstil” terimi geniş ölçüde kullanılmaktadır.
Teknik tekstil deyince “estetik ve dekoratif özelliklerinden ziyade, öncelikle teknik performansları ve fonksiyonel özellikleri için üretilen tekstil malzemeleri ve ürünleri” anlaşılmaktadır. Özel olarak tasarlanan, herhangi bir üründe veya proses dahilinde veya yalnız başına belirli bir özelliği yerine getirmek amacıyla kullanılan malzemelere “teknik tekstil” denmektedir.
Teknik tekstiller pahalı, katma değeri yüksek ürünlerdir. Kimyasallara, hava şartlarına, mikro organizmalara dayanıklı, yüksek mukavemet, yanmazlık gibi üstün performans özelliklerine sahip ürünlerdir. Bu ürünler tekstil dışındaki alanlarda da kullanılırlar; ancak alıcı bizzat teknik tekstil ürününü kullanmaz, herhangi bir malzemenin parçası olarak kullanılır [2].
Yalçınkaya, B., Yılmaz, D. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (1) 61-71 63
2.1. TEKNİK TEKSTİLLERİN KULLANIM ALANLARI
Teknik tekstillerin zamanımızda çok çeşitli kullanım alanları bulunmaktadır. Bunlar on iki başlık altında toplanmaktadır.
1) Zirai tekstiller (agrotech); Tarım, bahçıvanlık, ormancılık ve su ürünlerinde kullanılan tekstiller
2) İnşaat tekstilleri (buildtech); Bina ve inşaatlarda kullanılan tekstiller
3) Teknik giysiler ( clothtech); Giysi ve ayakkabıların astar ve benzeri teknik bileşenleri
4) Jeolojik tekstiller (geotech); Jeolojik tekstiller ile inşaat mühendisliği malzemeleri
5) Ev tekstilleri ( hometech); Mobilya, ev tekstili ve yer kaplamalarının teknik bileşenleri
6) Endüstriyel tekstiller (indutech); Filtrasyon, nakil, temizleme. sanayi tipi uygulamalar için tekstiller
7) Tıbbi tekstiller (medtech); Hijyenik ve tıbbi ürünler için tekstiller
8) Taşıt araçları için tekstiller (mobiltech); Otomotiv, gemi, tren ve hava taşıtları için tekstiller
9) Ekolojik tekstiller ( oekotech); Çevre koruma amaçlı tekstiller
10) Ambalaj tekstilleri (packtech); Ambalaj malzemeleri
11) Koruyucu tekstiller ( protech); Kişisel ve mülki koruma için tekstiller
12) Sportif tekstiller (sportech); Spor ve serbest (gündelik) giysiler için tekstiller.
Bu gruplar altında yüzlerce ürün ve uygulama yer almaktadır. Ürün ve uygulama alanlarının bazıları geleneksel, bazıları köklü malzeme ve tekniklerle yer değiştirerek, bazıları ise başlı başına özellikleri için yeniden yaratılan malzemelerdir. Konveyör (taşıyıcı) bantlar, tıbbi eldivenler, balistik (kurşun geçirmez) kumaşlar, akustik izolasyon malzemeleri, roketler, otomobillerdeki hava yastıkları, antistatik tekstiller, suni çimen, tentelik kumaşlar,, bandaj malzemeleri, aleve dayanıklı battaniye ve yastıklar, filtreler, yanmaz yapı malzemeleri, kimyasal koruyucu giysiler, tek kullanımlık koruyucu giysiler, kanalizasyon ve sulama sistemleri, güç tutuşur dekorasyon materyalleri ve perdeler teknik tekstillerin kullanıldığı 150 kadar nihai ürünün arasında yer almaktadır [2].
3. ELEKTRONİK TEKSTİLLERİN ÖNEMİ VE KULLANIM ALANLARI
Son bir kaç yıl içerisinde akıllı tekstiller, tekstil ve hazır giyim sektörleri içerisinde önemli bir yer edinmeye başlamıştır. Gelecekte de akıllı tekstillerin değer yönünden tekstil ve hazır giyim sektörünün en önemli bölümünü oluşturacağı tahmin edilmektedir.
Tekstil ve hazır giyim ürünleri başlangıçta sadece örtünme, barınma ve dekorasyon amacıyla kullanılmıştır. Bununla beraber son 50 yılda, tekstil sektöründe önemli gelişmeler sağlanmıştır. Ter tutmayan, nefes alabilen ve yanmaz kumaşlar, mobil telefon ya da mp3 çalarla birleştirilerek müzik dinlemeye ve iletişim kurmaya olanak sağlayan ve stresi azaltan giysiler, uyumak üzere olan sürücüleri uyandıran araba koltukları, kalp atışlarını dinleyen yatak çarşafları, oda sıcaklığına göre renk değiştiren dokumalar, çelikten 15 kat daha dayanıklı elyaflar gibi çok sayıda yenilikçi ürün geliştirilmiştir. Bu ürünlerin bir kısmının ticareti yapılırken, bir kısmı henüz deneme üretimi aşamasındadır.
Teknik tekstiller, son yıllarda kaydettiği büyüme oranıyla, tekstil ve konfeksiyon sanayisinin önemli bir bölümünü oluşturmaya başlamıştır. Teknik tekstiller, tekstil endüstrisinin en dinamik ve en ümit verici alanı olarak görülmektedir. Gün geçtikçe bu alanda yeni ürünler, yeni süreçler, yeni malzemeler üretilmekte ve pazara sunulmaktadır. Bu yönüyle teknik tekstiller, son derece dinamik ve ürünlerin kullanım alanı itibariyle çok geniş olan bir sektördür. Teknik tekstiller alanında yeni ürünlerin keşfi, yeni ihtiyaçların karşılanması ve geleneksel ürün ve malzemelerin yerine ikame edilmesi nedeniyle büyük potansiyel arz etmektedir.
Akıllı tekstiller içerisinde yer alan akıllı giysiler, bilgisayar klavyesi, cep telefonları, mikrofonlar, mp3 çalarlar, video kameralar gibi elektronik parçaların giysilere entegre edilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu giysilerin kullanım alanı bulduğu alanlardan biri de sağlık sektörüdür. Sağlık, tekstil sektöründe
Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (1) 61-71 Elektronik Tekstillerin, Tekstil Endüstrisindeki Yeri ve Giyilebilir… 64
önemli bir pazar olarak değerlendirilmektedir. 2000 yılında dünyada toplam 1.5 milyon ton ve 5.4 milyar dolar değerinde medikal ve hijyenik tekstil materyalleri tüm dünyada tüketilmiş durumdadır. Medikal ve hijyenik tekstil ürünlerinin yılda %4.5’lik bir büyüme oranına sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle, sağlık ve medikal sektörü katma değeri yüksek ürünlerin geliştirilmesinde önemli fırsatlar sunmakta olup, tekstil sektörü içerisinde gelişme ve büyümeye açık en önemli alanlardan biridir.
Hasta ile doktorun mekansal ayrılığı “e-tıp veya elektronik tıp” olarak adlandırılan bir alanın kapılarını açmış ve mesafenin hasta ve doktorları birbirinden ayırdığı zaman hastaya sağlık bakım hizmetleri sağlamak amacıyla elektronik bilgi ve iletişim teknolojileri bir tekstil yapısı içerisinde kullanılmaya başlamıştır. E-tıp alanındaki tıbbi tekstiller, elbiseye entegre edilen sensörler ve iletişim sistemleri aracılığıyla hastanın tıbbi göstergelerinin elde edilmesi, izlenmesi ve bunların doktora, hastaneye veya acil servise bildirilmesine olanak vermektedir. Bununla birlikte, tıbbi talimatlara dayanarak hastaya ilaç verebilen özel tekstiller ile ilaçlar hastaya uygulanabilmektedir. Bu teknolojiler, özellikle yaşlı ve kronik hastalar için zaman kaybı olmadan, hastane ve doktor ziyaretleri sonucunda oluşan maliyetlere gerek kalmadan sürekli tıbbi izleme ve optimal tıbbi bakımı mümkün kılmaktadır. Buna ek olarak, e-tıp teknolojisi hastaların beden fonksiyonlarının kendi evlerinde bile takip edilebilmesine olanak sağladığı için hastaların güvenliğinde ve yaşam kalitelerinde artış imkanı sunmaktadır. Öte yandan, e-tıp, tedavinin kalitesinden ödün vermeden kamunun sağlık alanındaki yükünün önemli oranda azaltılmasına fırsat vermektedir. Bilişim ve haberleşme teknolojilerinde maliyetlerin düşmesiyle birlikte fiyatların ucuzlaması ve bu teknolojilerin kullanılmasında meydana gelen kolaylıklar, toplumun büyük bir kısmının kolayca erişebilmesi e-tıp uygulamalarının gelişmesine imkan vermektedir [3].
Giyilebilir akıllı elektronik tekstiller, günümüzde e-tıp teknolojisinin yaygın bir şekilde kullanılmasına imkan sağlamaktadır. Bu nedenle, dünyada pek çok araştırma merkezi veya önemli firmalar tarafından tıbbi bilgilerin algılanıp izlenilmesini sağlayan ileri düzeyde giyilebilir akıllı tekstil ürünleri geliştirilmektedir. Ülkemizde de bu konuda çalışmaların yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır.
4. GİYELEBİLİR TEKSTİLDE KULLANILAN İLETKEN LİFLER VE POLİMERLER
4.1. ELEKTRİK AKIMINI İLETEN LİFLER
Elektronik tekstiller, gerek kullanılan materyal gerekse de normal tekstil yüzeylerine çeşitli proseslerle iletkenlik gibi istenilen özellikler kazandırılmaktadır. Bu nedenle, elektrik akımını ileten lifler elektronik tekstillerin üretiminde yaygın bir kullanım alanı bulmaktadır [5].
4.1.1. Karbon Lifleri
1963 yılında yüksek mukavemet ve üstün rijidite özellikleri ile İngilizler tarafından dünyaya tanıtılmıştır. Üretimine başlanması ise 1968 yılındadır. Karbon kömür ve organik bileşiklerin ana elementini oluşturan ametaldir. Karbon liflerinin yoğunluğu kullanılan hammadde ve işlem sıcaklığına bağlı olarak 1,6-2,2 g/cm arasında değişiklik göstermektedir. Karbon lif üretiminde kullanılan hammadde yoğunluğu 1,14- 1,19 g/cm3 arasında değişmektedir. Elde edilen lif modülündeki artış grafitizasyon sıcaklığının artışı ile Yalçınkaya, B., Yılmaz, D. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (1) 61-71 65
artmaktadır [6]. Karbon liflerinden yapılmış kompozitler 1020 çelik konstruksiyonlarda 5 kat daha dayanıklı ve 1/5 ağırlığındadır. Aynı şekilde 6061 alüminyum konstruksiyonlarda 7 kat daha dayanıklı iken, 2 kat daha sert ve 1,5 kat daha hafiftir. Karbon liflerinin yorulma davranışı bilinen tüm metallerden daha iyidir. Uygun reçine ile kaplandığı zaman elde edilen kompozitin korozyona karşı dayanımı iyi olmaktadır. Katran esaslı karbon liflerinin elektriksel iletkenliği bakırdan 3 kat daha fazladır [7].
4.1.2. Bakır ve Gümüş İyonları ile Elde Edilen İplikler
Bakır ve gümüş metallerinde alaşım oluşturma yöntemiyle de iletken iplikler üretilebilmektedir. Eğer filament ipliğe iletkenlik kazandırmak istiyorsak polimerin sıvı haline bakır ya da gümüş çözeltisi eklenir ve iplik üretim aşamalarından geçirilerek istenilen özellik kazandırılır. Eğer bir doğal kesikli elyafa iletkenlik özelliği kazandırılmak istenirse hazırlanan bakır ya da gümüş çözeltisi ile elyaf muamele edilir. Bu yöntemlerle liflere hem antistatik özellik hem de antibakteriyel özellik kazandırılmış olunur. Fakat bu yöntemler su an piyasada her ne kadar kullanılsa da ekolojik yöntemler değildirler.
Bununla birlikte bu materyaller genelde tekstil kumaşlarının üretimi için diğer tekstil lifleriyle birlikte işlenebilen lifli tekstil materyallerinin spesifik özelliklerine sahip değildir. Tekstil kumaşlarının iletkenliğini değiştirme doğrultusundaki ilk yaklaşım metalik tellerin ve ince metalik bantların kullanımıdır. Metalik teller kumaş yapısı içerisine ağ gibi örülür ve kumaşa gerekli elektriksel özellikleri kazandırır. Kumasın elektrik iletkenliği tel çapı ile kumaş yapısı içindeki tel yoğunluğu sayesinde kontrol edilir. Metot esas olarak son derece sınırlı esnekliği, artan ağırlığı ve son ürünün formuyla ilgili problemler tarafından karakterize edilen kumaşların üretimiyle sonuçlanmaktadır. İstenilen şekilleri oluşturmak için iletken kumaşlardan belirli desenleri kesmek zorunda kalınırsa örülen tellerin devamlılığı kesileceği için iletkenlik sabit kalamaz. Bununla birlikte bu metot sonuçta elektromanyetik koruma gibi özel uygulamalar için uygun iletken kumaşlar sunmaktadır. Tekstil materyallerinin yalıtıcı halden elektriği ileten hale dönüştürülmesi için çeşitli metotlar bilinmektedir. Çalışmalar nihai kumaş yapısına doğrudan müdahale edilerek ve liflere herhangi bir ön modifikasyon yapılmaksızın elektriği ileten kumaşların üretimi için yapılmıştır [8].
Gümüşün fiziksel özellikleri
Ortalama atomik Kütle: 107.8682
Kaynama Noktası 2436K 2163°C 3925°F
Boyca Genleşe Katsayıı1.862E-05cm/cm/°C (0°C)
İetkenlik Elektrik: 0.63 106/cm
Isı 4.29 W/cmK
Yoğnluk: 10.5g/cc @ 300K
Niteliğ: Son derece sönük parlak paslanmaz ve değrli beyaz bir metaldir. Tam parlatıdığıda kusursuz yansıııbir yüzey elde edilir ve bu nedenle optik aynalarda kullanıı.
Yanabilirlik Sııı YanııDeğldir Katıve toz Halindedir.
Erime noktası1234K 961°C 1762°F
Molar Hacmi: 10.27 cm3/mol
Fiziki Hali (at 20°C & 1atm): Katı
Isıma Isıı 0.235J/gK
4.1.3. Nikel KatlamalıPolyester İlikler
İetken olmayan polyester iplik üzerine ince bir tabaka halinde nikel şrit katlanarak elde edilmişipliklerdir.
Nikelin fiziksel özellikleri
Ortalama atomik Kütle: 58.6934
Kaynama Noktası 3005K 2732°C 4950°F
Boyca Genleşe Katsayıı0.0000133cm/cm/°C (0°C)
İetkenlik Elektrik: 0.143 106/cm
Isı 0.907 W/cmK
Yoğnluk:8.9g/cc @ 300K
Niteliğ: Kııdığıda lifsi bir görünüm sergileyen,demirle benzer özellikler gösteren geçişgrubundan olan parlak beyaz metal.
Yanabilirlik Sııı Yanııkatı
Ergime noktası1726K 1453°C 2647°F
Molar Hacmi: 6.59 cm3/mol
Isıma Isıı 0.44J/gK
Nikelin kimyasal özellikleri
Elektron Negatiflik (Pauling): 1.91
İonizasyon Potansiyeli Birinci: 7.63 İinci: 18.168 Üçüncü: 35.17
Valans Elektron Potansiyeli (-eV): 42
4.2. ELEKTRİ AKIMINI İETEN POLİERLER
4.2.1. Pirol
Pirol renksiz ve çoğnlukla kloroformu andıan bir kokuya sahip sııı. Pirol hava ile temasta koyulaşı. Sonuçta koyu kahverengi bir reçine oluşurur ve mineral asit ile muamele edildiğnde hıla polimerleşn bir maddedir. Amonyak ile depolanarak saklanabilir. Pirolun fiziksel özellikleri Tablo 1'de verilmişir. Pirol'un kimyasal yapııise Şkil 6’da gösterilmişir [9].
4.2.2. Polipirol
Polipirol filmleri amorftur. Pirol filmleri çifti seçici değldir, çünkü pirol monomerinin başaki oksidasyonu son derece reaktif özellikteki reaktif radikal katyon türünü oluşurur. Anyon filme negatif potansiyel uygulandığıda polimer filminden çıar ve böylece indirgeme nötral duruma kadar devam eder. Oksitlenmişnötral film anyonlarıa pozitif potansiyel uygulandığıda yüklenir. Uygulamadaki bir çok polipirol 1-100 S/cm aralığıda değşn iletkenliklere sahiptirler. Son 20 yıda iletken polimerlerle ilgili çok sayıa araşıma yapımışı. Bunları arasıdan çok ilgiyi polipirol çekmişir, çünkü üretilmesi nispeten kolaydı ve kimyasal olarak daha stabildir. Polipirol çoğnlukla ince film yapııda kullanıan tek aşmalıbir eletrooksidasyon işemi ile veya daha az tercih edilen bir kimyasal polimerizasyon yöntemi ile hazılanmaktadı. Polipirol hali hazıda üretimde bulunan diğr polimere aşıanma veya karışııma özelliğne sahiptir. Elektronik kaplamalar iletken polimerlerle karışııdığıda antistatik ve elektromagnetik koruma bilgisayar ve diğr bilimsel cihazlarda kendiliğnden sağanabilir. Ayrıa polipirol tekstil ürünlerinde statik elektriğ duyarlıortamlar için dokuma kumaşyapııa yardıcıolarak kullanıabilir. Polipirol'ün kimyasal yapıışkil 7’de gösterilmişir .[9]
4.2.3. Poliasetilen
Poliasetilen bilinen en eski iletken polimerlerden biridir. Natta 1958 yııda, Zeigler-Natta Ti[O(C
4H9)]4/Al(C2H5)3 katalizörünü hekzan içerisinde çözerek zeigler nata sistemiyle çözünmez, erimez, kristalin yapıa sahip, siyah toz halinede poliasetileni elde etmişir. Poliasetilenin kimyasal yapıışkil 8’de gösterilmişir.
4.2.4. Polianilin
Polianilinler iletken polimerler arasıda keşi 150 yııbulan bir polimerdir. Eşşz elektrokimyasal özellikleri, yüksek iletkenleri, kolay sentez ve ıı, çevresel ve kimyasal etkilere dayanılıı bakııdan avantaj sağamaktadı. Fakat endüstriyel uygulamalarda düşk işenebilirlik ve düşk mekanik özellikleri sorun yaratmaktadı. Yalıkan materyallerin iletkenlikleri 10-12 S/cm iken bu polimerler iletkenlikleri 10-5 ve 102 S/cm arasıdadı. Polialinin kimyasal yapıışkil 9’da gösterilmişir. [11]
4.2.5. Poli(p-fenilen)
Polifenilen, mükemmel mekanik özelliklere sahip, termal ve termo oksidatif olarak kararlı tipik bir konjuge polimerdir. İetkenliğ 10-4 S/cm bulunmaktadı. Poli(p-fenilen) polimerinin kimyasal yapıışkil 10’da gösterilmişir. [12]
4.2.6. Politiyofen
Politiyofen (PT) çeştli dopantlarla yükseltgenerek veya indirgenerek genellikle kimyasal ve elektrokimyasal yöntemlerle sentezlenmişir. Kovacic ve arkadaşarıçeştli katalizör ve çözücüler kullanarak tiyofeni kimyasal olarak polimerleşirip değşk yapıa PT yapıarısentezlemişerdir. Politiyofen polimerinin kimyasal yapıışkil 11’de gösterilmişir. [13]
5. SONUÇ
Bu çalışada, akılıtekstillerden biri olan elektronik tekstillerin önemi, üretim yöntemleri ve kullanı alanlarıhakkıda bilgi verilmektedir.
Akılıtekstiller, farklıalanlardaki teknolojileri yani geleneksel tekstil teknolojileri ile akılımateryalleri birleşirmektedir. Akılıtekstiller, askeri, elektronik gibi pek çok farklıalanda olduğ gibi tı alanıda da uygulama alanıbulmuşur. Akılıtekstillerin en önemli uygulamasıelektronik tekstillerdir. Elektronik tekstilleri, giyilebilir tekstiller ve çevre değşenlerinin algıanmasıgibi iki önemli uygulama oluşurmaktadı. Giyilebilir tekstiller, bir giysi içerisinde bilgi ve iletişm teknolojilerinin entegre edilmesi sonucu meydana gelmektedir. Dolayııla, giyilebilir sistemlerin gelişirilmesinde, giysi veya kumaş bilgi ve iletişm teknolojilerinin entegre edilmesi en önemli hedeflerden birini oluşurmaktadı. Çevre değşenlerini algıama, insan ve bilgisayar arasıda bir ara yüzey oluşurmaktadı.
Elektronik tekstiller, kumaşara antistatik madde emdirilmesi, kumaşarı ve dokusuz yüzeylerin iletken malzemelerle kaplanmasıve iletken ipliklerin iletken olmayan ipliklerle katlanmalarıla elde edilirler.
Pek çok ülkenin tekstil mühendisleri, polimer kimyacıarı fizikçiler ve biyo mühendisleri geleceğn tekstilleri ve giysileri üzerine düşer kurmak ve bu düşeri gerçeğ dönüşürecek yeni teknolojiler gelişirmek üzere çalışaktadılar. Türkiye’de de bu konular çalışalar artsa da henüz yetersizdir. Ülkemizde teknik tekstillerden akılıürün gelişirme çalışalarıyapan araşımacıve girişmciler için elektronik tekstillerin önemini vurgulamalıı.
AÇIKLAMA
Bu çalışa, Tubitak 2209 nolu “Sensor Olarak Kullanı AmaçlıPrototip Tekstil Yüzeyi Eldesi” projesi kapsamıda gerçekleşirilmişir.
Yalçıkaya, B., Yımaz, D. Teknolojik Araşımalar: TTED 2011 (1) 61-71 71
6. KAYNAKLAR
1.Yımaz, D., Yalçıkaya, B., Tuzsuz, S., 2009 Sensör Olarak Kullanı AmaçlıPrototip Tekstil Yüzeyi Eldesi, Isparta
2.İKİ, Mart 2005.
3. EMEK, A., 2004. Teknik Tekstiller Dünya Pazarı, Türkiye’nin Üretim ve İhraç İmkanları. T.
