Ev tekstili sektöründe desen ve markalaşmanın önemi özellikle yeni marka ve tasarım kanunlarımızın çıktığı 1995 yılından sonra daha da artmıştır. Artık firmalarımız perde, gipür, döşemelik ve diğer ev tekstili ürünlerinde kendilerine özgü desenleriyle ve markalarıyla ön plana çıkmaktadırlar.
Ev tekstili sektöründe desenin ürünü satılmasında ön planda olduğundan, firmalarımız desen departmanları kurmakta ve sürekli yeni desenleri üretmektedirler. Firmalar bünyelerinde tasarlanan ürünlerin, daha iyi satılmasına katkıda bulunacak bir görünüme sahip olması için gayret sarf ederler. Bunun sonucunda ortaya çıkan bir tasarım sayesinde, tüketiciler daha kaliteli ve estetik bit ürüne kavuşurken , diğer yandan bu tür ürünler dünya rekabetine açılarak ülke ekonomisinin ve sektörün gelişmesine katkıda bulunmaktadır.
Uluslar arası pazarlarda yer almak isteyen firmaların rekabet ortamına ayak uydurabilmeleri için, sürekli yeni ve özgün desenler oluşturmaları gerekmektedir. Kendisini yenilemeyen, sürekli başka firmaların piyasada tutan desenlerini taklit eden firmaların ulusal ve uluslar arası pazarlarda rekabet edebilmesi ve uzun süre ayakta kalabilmesi çok zordur.
Bu nedenle ev tekstili konusunda faaliyet gösteren firmalarımızın, mutlaka desen departmanlarını oluşturmalarını, desen departmanı bulunan firmalarımızın ise, bünyelerinde tasarlanan yeni ve özgün niteliğe sahip desenlerini piyasaya sunmadan önce mutlaka tescil ettirmelerini tavsiye ediyoruz.
Yurt dışına ihracat yapan ve yurt dışındaki fuarlara katılarak ürünlerini sergileyen firmaların , sergiledikleri ürünleri öncelikle Türkiye’de ve sonrada sergilenen ülkede tescil ettirmeleri firmaların yararlarına olacaktır.
Endüstriyel tasarımların korunabilmesi için 554 Sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında KHK hükümlerine tescil edilmiş olmalarına zorunludur.
Tasarım sahibinin, taklitçilere karşı hukuk ve ceza davası açabilmesi için; tasarım başvurusunun Türk Patent Enstitüsünce ayda bir yayınlanan Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteninde yayınlanmış olması gerekmektedir. (554 Sayılı KHK m.48) 554 Sayılı KHK’ nin 48. m. de Tasarım sahibinin hukuk ve ceza davası tasarım başvurusunun Tasarım bülteninde yayınlanması şartı aranmış olup, tasarım başvurusunun 6 aylık itiraz süresinin geçmiş olması şartı aranmamıştır.
Tasarım başvurusu yayınlanmamış olmasına rağmen, tasarım taklit ediliyorsa tasarım sahibi ne yapacaktır ? Tasarım tescil müracaatı yapılmış, ancak henüz yayınlanmamış ise ve taklit ediliyorsa tasarım sahibi taklitçileri bir ihtarname ile uyararak başvurudan ve kapsamından haberdar etmelidir. Taklitçiler başvuru ve kapsamından haberdar edilmiş ise hukuk ve ceza davalarını açabilmesi için yayınlanma şartı aranmamaktadır.
Tescilli tasarımları taklit edilen tasarım sahibi, tasarım başvurusu yayınlandıktan sonra Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda taklit malların toplatılmasını ve taklitçiler hakkında kamu davası açılmasını sağlayabilir.
Endüstriyel tasarım taklit fillerini işlediği sabit olan kişiler hakkında savcılık kamu davası açar ve bu kişiler Asliye Ceza Mahkemelerinde yargılanırlar. 554 Sayılı KHK 48/A maddesi; Endüstriyel tasarım taklit fiillerini işleyenler hakkında; 2 yıldan 4 yıla kadar hapis, 50.000 TL ye kadar para cezasına, işyerlerinin 1 yıl kapatılmasına ve aynı süre ticaretten men cezası verileceği belirtilmiştir. Para cezaları memur maaş katsayısına endeksli olarak her yıl artmaktadır. Asliye Ceza Mahkemelerinde verilen bu cezaların taklit fiillerini engelleyecek etkinlikte olduğu söylenebilir. 554 Sayılı KHK’ nin yürürlüğe girdiği ilk 2 yıl içinde bu verilen bu cezaların genellikle ertelendiği görülmekteydi, ancak son zamanlardaki kararlar incelendiğinde bu cezaların ertelenmesine karar verilmediği dikkat çekmektedir.
Tasarım sahibi Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunmanın yanında, uğradığı zararları tazmin etmek için taklitçiler hakkında maddi ve manevi tazminat davası açma hakkı bulunmaktadır.
Av.Ali Çavuşoğlu
