1. GİRİŞ
Konfeksiyon endüstrisinde giysi üretimi sırasında, dikiş alanında en sık rastlanan ve en çok sorun yaratan konu dikiş büzülmesidir.
Dikiş büzülmesi, düz bir kumaş üzerinde dikiş hattı boyunca oluşmuş dalgalı görünümdür.
Daha geniş anlamda ele alınırsa; giysinin iki parçasını birbirine dikmede yada kumaş katlarını birleş-
tirmede materyalin kabarması, kırışması veya dalgalanması olarak tanımlanabilir. Büzülme dikişten
hemen sonra ortaya çıkabilir yada ilk başta ortaya çıkmayıp giysinin ütülenme, yıkanma gibi işlemlerden geçmesinden sonra oluşabilir. Büzülme, dikiş çizgisi boyunca, malzeme özellikleri ve dikiş parametreleri uygun olarak seçilmediğinde oluşur (Meriç ve Gürarda, 2001). Dikiş büzülmesi örme kumaş-
lardan daha çok, dokuma kumaşlarda ve özellikle sık dokulu kumaşlarda ortaya çıkmaktadır.
Kumaş üretiminde kullanılan iplik tiplerinin çeşitlenmesi ve artması, dokuma kumaş üretiminde müşteri beklentilerini karşılamak için daha karmaşık yapıların üretilmesi, uygulanan boya, apre,
yıkama işlemlerinin etkisiyle büzülme sorunu giderek artmaktadır. Dikiş büzülmesi sorunu, giysinin
estetik değerinin düşmesine sebep olarak ürünün satılabilme ihtimalini büyük ölçüde düşürmektedir
(Meriç ve Gürarda, 2001).
Estetik bir problem olan dikiş büzülmesi, Amerika Tekstil Renk ve Kimyacıları Birliği
(AATCC)’nin derecelendirdiği beş farklı standart fotoğraf ile karşılaştırılarak değerlendirilmektedir
(AATCC Test Method 88B, 2003). Bu standarda göre en fazla büzülmüş kumaş 1. derecede, en az
büzülmüş kumaş 5. derecede büzülmüş olacak şekilde beş farklı grup tanımlanmıştır. Subjektif değerlendirmeye dayanan bu sistemde uzmanların aynı fikirde olması her zaman söz konusu olmayabilir ve
değerlendirmede hatalar ile karşılaşılabilir. Bu subjektif metot, duygusal ve değişken bir prosedür
∗
Uludağ Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, 16059, Görükle, Bursa. Süvari, F. ve Meriç, B.: Görüntü Analizi Yaklaşımı İle Dikiş Büzülmesi Ölçümü
36
içermektedir. Değerlendirme için gözlem düzeneğinin hazırlanması ve gözlemcinin dikiş büzülmesinin
derecesine karar vermesi vakit almaktadır (Park ve Lee, 1997).
Son 30 yılda, dikiş büzülmelerinin objektif olarak değerlendirilmesinde önemli gelişmeler
kaydedilmiştir. Dikiş büzülmesinin ölçülmesinde başlıca ‘temaslı’ ve ‘temassız’ olmak üzere iki ana
tekniğin kullanıldığı söylenebilir (Fan ve diğ., 2004). Temaslı yöntemde, ölçüm sırasında numuneye
fiziksel etkide bulunulduğu için büzülmüş kumaşın profilinin değiştirilmesi söz konusu olabilir. Temassız yöntemde ise, birçok ölçüm cihazı, optik ölçüm prensibini esas almıştır. Burada kullanılan
görüntü analizi tekniği, görüntüler üzerinde belli bir amaca yönelik işlemlerin tanımlanmasında kullanılan bir terimdir. Hızlı ve etkin bir yöntem olarak görüntü analiz sistemleri çok değişik tekstil ürünleri
üzerinde çeşitli ölçüm ve kontrol amaçlarıyla uygulanabilmektedir (Kısaoğlu, 2006).
Temassız yöntemde, özellikle büzülmüş kumaş profilini çıkarmada kullanılan lazerli ölçüm
sistemleri ile oldukça başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bunlardan, Park ve Lee (1997)’nin çalışmasında, ölçüm lazer tarayıcısı ile yapılmış, dikiş büzülmesinin değerlendirilmesi için beş farklı şekil parametresi kullanılmış ve yeni standartlar önerilmiştir. Bir başka çalışmada Xu ve diğ. (1998), kumaş
kırışıklık ölçümü için, çizgi lazer projektörü, kamera ve motor tahrikli dairesel bir düzenek geliştirmiş-
tir. Değerlendirme için, geometrik faktörler tanımlamışlardır. Kang ve diğ. (2005)’nin çalışmasında,
üç boyutlu lazer tarama sistemi kullanılmış, matematiksel fonksiyonlardan üretilen fraktal yüzeyler
kullanılarak, kutu ve küp sayma metodu önerilmiştir. Fan ve Liu (2000)’nun çalışmasında ise, giysi
mankene giydirilip, dikişler lazer tarayıcısı ile taranmış, ardından büzülme dereceleri hesaplanmıştır.
Subjektif AATCC değerleriyle karşılaştırıldığında, bunlardan bir çoğu iyi korelasyon sonuçları vermiştir. Genel anlamda objektif değerlendirmenin olumsuz yönü, pahalı sistemler olması nedeniyle,
sanayide henüz çok az bir kullanım alanına sahip olmasıdır (Fan ve diğ., 2004).
Bu çalışmada, konfeksiyonda bitmiş ürün kalitesini etkileyen ve iadelere neden olabilen dikiş
büzülmesi probleminin objektif değerlendirilmesi için bir ölçüm düzeneği geliştirilmiş ve görüntü
analizi tekniklerinden faydalanılarak dikiş büzülmesinin sayısal ifadesinin elde edilmesi amaçlanmış-
tır. Ölçüm ve değerlendirme işlemi, önceki çalışmada (Korkmaz, 2007) subjektif değerlendirme yapan
tüm uzmanların, büzülme derecelerinde uzlaştıkları kumaşlar üzerinde yapılmıştır.
2. MATERYAL ve YÖNTEM
2.1. Materyal
Tablo I’de objektif ölçüm için çalışmada kullanılan kumaşların yapısal özellikleri verilmiştir.
Tablo II’de ise, dikilmiş numunelerin kumaş renkleri ile dikiş özellikleri gösterilmiştir. Geliştirilen
ölçüm düzeneğinin ve uygulanan değerlendirme metodunun kumaş renk ve yapısal özeliklerinden
etkilenmeden doğru sonuç verdiğini gösterebilmek için numunelerin farklı renk, örgü, atkı sıklıkları,
çözgü ve atkı iplik türleri ve numaralarında olmaları önem taşımaktadır.
Tablo I.
Büzülme ölçümü yapılan kumaşların yapısal özellikleri
Numune No Örgü Çözgü Sıklığı
(çözgü/cm)
Atkı Sıklığı
(atkı/cm)
Çözgü Đplik No
(denye) Atkı Đplik No Gramaj (gr/m2
)
1 Bezayağı
40
20 75 (PET) 150 (denye) (PET) 90.2
2 Etamin 30 75 (denye) (PET) 55.1
3 Bezayağı 26 70 (Naylon)%85
40 (Elastan)%15 10/1 (Ne) (Pamuk) 212.5
Tablo II.
Büzülme ölçümü yapılan kumaşların dikiş özellikleri ve renkleri
Numune No Dikiş Đpliği Tipi Dikiş Tipi Dikiş Sıklığı (dikiş/cm) Dikiş Đğne Sayısı Renk
1
Eğrilmiş (PET) Düz dikiş (301) 8 Çift Beyaz
2 Krem
3 4 Tek Mavi Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, 2008
37
2.2. Yöntem
2.2.1. Ölçüm Sistemi
Bu çalışmada, dikiş büzülmesinin ölçümü için kamera, ışıklandırma sistemi ve dönen platformdan oluşan bir düzenek geliştirilmiştir (Şekil 1).
Şekil 1:
Ölçüm sistemi kurulumu
Dönen platform üzerine yerleştirilen kumaşlar, ışıklılık seviyesi ayarlanabilen aydınlatıcı ile
görünür hale gelmektedir. Ölçüm ortamı, dışarıdan gelebilecek ışığa karşı izole edilmiştir. Bu izolasyon, doğru ölçüm için tavsiye edilmektedir (AATCC Test Method 88B, 2003). Kamera tarafından
istenen açıdan alınan kumaş görüntüsü, analiz edilmek üzere bilgisayara gönderilmektedir.
Şekil 2:
Ölçüm düzeneği konstrüksüyonu
Şekil 2’de ölçümün yapıldığı düzeneğin boyutları verilmiştir. Tüm uzunluklar cm birimindedir.
2.2.2. Kalibrasyon
Genel olarak yansıyan ışık hem aydınlatma, hem de gözlem şartlarıyla değişiklik gösterir (Becerir, 1998). Dolayısıyla, dönen platform üzerine yerleştirilen kumaşın farklı açılarda kamera üzerine
yansıtacağı ışık miktarı kumaşın matlık-parlaklık oranına göre farklılık gösterecektir. Süvari, F. ve Meriç, B.: Görüntü Analizi Yaklaşımı İle Dikiş Büzülmesi Ölçümü
38
Tekstil materyallerinin yüzey özellikleri başlıca, lif yüzey yapısına, ipliğin bükümüne, kumaş
yapısı ve örgüsüne bağlıdır. Kumaşlar, parlak saten kumaşlardan örme yünlü kumaşlara kadar pek çok
farklı yüzey özellikleri gösterirler (Becerir, 1998). Şekil 3’deki 3 numaralı yüzey genel olarak saten
örgüde dokunmuş bir kumaşın davranışı olarak kabul edilebilir. Benzer şekilde 2 numaralı ve 1 numaralı yüzeyler sırasıyla dimi ve bezayağı örgüde dokunmuş kumaşların ışığı yansıtma davranışına örnek
verilebilir.
Şekil 3:
Yüzeyden yansıyan ışığın polar dağılımı (McDonald, 1987)
1; Işık çevreye dağılarak yansıyor (mat yüzey), 2; Işığın bir kısmı düzgün yansıyor (yarı-mat yüzey), 3;
Işığın büyük kısmı düzgün yansıyor (parlak yüzey)
Aydınlatma sistemi, ölçümü yapılacak kumaşların parlaklık seviyesinin, kamera tarafından en
yüksek algılanacağı şekilde konumlandırılmıştır (Şekil4). Platform döndükçe, kamera üzerine yansı-
yan ışıklılık seviyesi düşecektir.
Bu çalışmada, dikiş büzülmesinin ölçülmesi için, büzülmemiş (düz) kumaş numunesi dönen
platform üzerine yerleştirilir. Düz kumaş, düşey (y-) eksenle 600
açı yapacak şekilde ayarlanır (Şekil
4). Platform (p) kısa aralıklı açı dereceleriyle saat ibreleri tersi yönünde döndürülür. Her açıda görüntüsü alınan kumaşın, merkez bölgesinin ortalama gri skala değerleri kalibrasyon eğrisini oluşturur
(Şekil 5). Kalibrasyon işlemi, büzülmesi ölçülecek kumaşın parlaklık-kumaş konumu, ilişkisini vererek, ölçümün farklı yüzey özelliklerindeki kumaşlar arasında da yapılabilmesini sağlar.
Şekil 4:
Kalibrasyon koşulları
Her kumaşın yüzey karakteristiğine (iplik bükümü, yüzeyi, örgü, kumaş rengi) göre farklılık
gösterecek olan bu eğriler, büzülmesi ölçülecek her kumaş için yapılması gereken bir ön işlemdir.
k : Kamera
a : Aydınlatıcı
N: Yüzey normali
p : Döner platform Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, 2008
39
Şekil 5:
Kalibrasyon eğrisi
2.2.3. Büzülmenin Ölçümü
Dönen platform y ekseni ile 900
açı yapacak şekilde ayarlanır. Yatay (x+) eksenle 300
açı yapan ışıklandırma sistemi şartları altında, büzülmüş kumaş numunesinin 10 cm x 7 cm boyutlarında
farklı dört bölümünün kamera ile görüntüsü alınır ve bilgisayara aktarılır. Dört ayrı görüntü Şekil 6’da
1, 2, 3 ve 4 numaralı kutularda gösterilmiştir. Bu aşamada geliştirilen bilgisayar programı vasıtasıyla
görüntü analiz ve işleme teknikleri uygulanır. Bunun için alınan görüntüler, yeterli analiz kabiliyetini
sağlayan 0-255 aralığında gri skala parlaklık değerlerine indirgenir. Büzülmüş görüntü üzerindeki her
noktaya (piksel) ait ışık yada karanlık değerlerinin sayısal ifadesi elde edilir. Tüm pikseller temsil
ettiği bölgenin ışıklılık özelliğini gösterir.
1 2 3 4 Düz kumaş görüntüsü
Eklenmiş tek görüntü
Büzülme profili
Parlaklığın kumaş boyunca dağılımı
Parlaklık seviyesi düzenleme
Piksel konumları
Kırışıklık yoğunluğu
Filtre
Kalibrasyon
eğrisi
1,2,3,4; Büzülmüş
kumaş görüntüleri
Şekil 6:
Ölçüm algoritması
Işıklandırma sistemi, döner platform merkezi ile x eksenine göre 300
açı yapacak şekilde konumlandırılmıştır. Dolayısıyla 10 cm boyundaki kumaşın merkezden uzak bölgelerine farklı açılarda
ışık düşecektir. Işıklandırmaya yakın olan bölgeler daha aydınlık, uzak bölgeler ise daha karanlık gö-Süvari, F. ve Meriç, B.: Görüntü Analizi Yaklaşımı İle Dikiş Büzülmesi Ölçümü
40
zükecektir. Kalibrasyon eğrisi ise düz kumaşın merkez bölgesinin farklı açılardaki gri skala değerlerini
bize gösterir. Bu nedenle merkezden uzak bölgelerin parlaklılık seviyesinin kumaş merkez bölgesine
göre düzenlenmesi gereklidir. Bunun için, y ekseni ile 900
açı yapacak şekilde düz kumaşın görüntüsü
alınır ve gri skala değerlerinin kumaş boyunca değişimi belirlenir. Düz kumaş görüntüsünün boyuna
kesitlerinin gri skala değerleri incelendiğinde ışıklandırmaya yaklaşıldıkça gri skala değerlerinde doğ-
rusala yakın bir artışın olduğu tespit edilmiştir (Şekil 7a). Geliştirilen bilgisayar programı vasıtasıyla
düz kumaş görüntüsünün her bir enine kesiti gri skala değerlerinin değişimini temsil eden birer doğru
bulunmuş, ardından büzülmüş kumaş numunesinin gri skala değerlerinden doğrular, matematiksel
anlamda çıkarılarak Şekil 6’da belirtilen parlaklık seviyesi düzenleme işlemi yapılmıştır. Şekil 7b’de
büzülmüş numune kesitini için yapılan bu düzenleme gösterilmiştir.
a b
Şekil 7:
a; Gri skala değerlerinin değişimi, b; Parlaklık seviyesi düzenleme
Parlaklık seviyesi düzenlenmiş, Şekil 6’da 1, 2, 3, 4 ile belirtilmiş kumaş görüntüleri
birbiri ardına eklenerek tek bir görüntü, aynı zamanda veri yapısı elde edilir. Görüntüler üzerinde özellikle desen faktörünün ön plana çıktığı, buna iplik yapısının da katkıda bulunduğu literatürde gürültü
diye adlandırılan istenmeyen veriler bulunmaktadır. Bunların ayıklanması, doğru değerlendirme yapı-
labilmesi için gereklidir. Bunun için filtre işlemi diye adlandırılan gürültü temizleme adımı yapılır
(Şekil 8). Yürüyen ortalama filtresi prensibi kullanılarak geliştirilen bilgisayar programı yardımıyla
büzülmüş kumaş numunesi görüntüleri üzerinde Şekil 6’da filtre diye belirtilen işlem basamağı ger-
çekleştirilmiştir. Bu noktada filtre işleminin çok yüksek olması gerçek büzülmelerin yok edilme riskini
arttırır.
Şekil 8:
Filtre işlemi, A; Gürültü içeren veri, B; Gürültüden arındırılmış veri
Bir sonraki aşamada her bir pikselin parlaklık (gri skala) değerine karşılık gelen, y (-) ekseni
ile yaptığı açı değeri, daha önce düz kumaş ile elde edilen, kumaş yüzeyinin ışığı yansıtma davranışını Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, 2008
41
veren, ölçülen kumaşa özel kalibrasyon eğrisi kullanılarak bulunur. Açı değeri pikselin temsil ettiği
bölgenin eğimini hesaplamada kullanılarak, her bir pikselin bölgedeki pozisyonu, geliştirilen bilgisayar programı vasıtasıyla hesaplanır. Eni ve boyu bilinen, dikiş büzülmesine uğramış numunenin üçüncü boyutunu (h) veren bağıntı aşağıdaki gibi çıkarılmıştır. Şekil 9’ da değişkenlerinin geometrik gösterimi verilmiştir.
Şekil 9:
Yükseklik formülü değişkenlerinin geometrik gösterimi
( ) 1
tan .
kj = kj ∆ kj + k j−
h α x h (1)
(1) formülünde;
0 hk0 = ∆ = 1 kj x
k = ,4,3,2,1 K, E j = ,4,3,2,1 K,B
Yine (1) formülünde E ile gösterilen kumaş enine karşılık gelen piksel sayısı, B ise kumaş boyuna karşılık gelen piksel sayısıdır.
MATLAB programında geliştirilen yazılım ile h değerleri hesaplanır böylece kalibrasyon eğrisi kullanılarak Şekil 6’da piksel konumları olarak belirtilen adım gerçekleştirilmiş olur.
Tüm bu işlem basamakları sonucunda, Şekil 10’daki büzülmüş kumaş görüntüsü kullanılarak,
yine aynı şekildeki büzülme profili elde edilmiştir.
Şekil 10’da dikiş büzülmesine uğramış kumaşın bir bölümü verilmiştir. Büzülmüş kumaş gö-
rüntüsünün sol alt köşesi (0,0) noktası olarak belirlenmiştir.
Şekil 10:
Büzülmüş kumaş görüntüsü ve büzülme profili Süvari, F. ve Meriç, B.: Görüntü Analizi Yaklaşımı İle Dikiş Büzülmesi Ölçümü
42
Şekil 6’da gösterilen ölçüm algoritmasının son basamağı olan kırışıklık yoğunluğu, kırışıklık
görünümünü karakterize eden geometrik bir faktördür (Xu ve ark, 1998). Kumaş profili üzerindeki
tepelerin sayısı olarak tanımlanmıştır.
Büzülmüş kumaş yüzeyinin, her biri bir piksel uzaklığındaki boyuna kesitleri eğriler oluşturmaktadır. Kırışıklık yoğunluğunun hesabı için her bir eğrinin tepe sayısı bulunmalıdır. Genel anlamda
bir fonksiyonun (f (x)) tepe noktaları aşağıdaki gibi bulunabilir.
( )
= 0
dx
df x ( )
0 2
2
<
dx
d f x
(2)
Yukarıdaki iki koşulu sağlayan x noktalarında tepeler mevcuttur. Her eğriyi temsil eden birer
fonksiyon bulmak yerine, daha önce hesaplanan koordinatlar kullanılarak yaklaşık bir türev işlemi
yapılabilir. Bunun için en yakın iki noktanın eğimi (mi) hesaplanır.
( ) ( )
i i
i i
i
x x
f x f x
m
−
−
=
+
+
1
1
(3)
Şekil 9:
Büzülmüş kumaş yüzey kesiti ve türevi
Şekil 9’da görüldüğü üzere, mi=0 olan noktalar, tepe veya çukur noktalarıdır. Pozitif değerden
negatif değere geçen noktalar ise tepe noktası olarak ayırt edilebilir. Gürültü sinyalinden kaynaklanabilecek olası küçük tepeleri saymamak için bir limit değer konabilir. Bu çalışmada 2 piksel yüksekli-
ğinden küçük tepeler hesaba katılmamıştır.
3. BULGULAR VE TARTIŞMA
3.1. Dikiş Büzülmesinin Subjektif Değerlendirilmesi
Her bir uzmanın subjektif değerlendirme metoduna göre büzülmüş kumaş numuneleri üzerinde üç farklı zamanda yaptıkları ölçümlerin ortalamaları alınmış ve çıkan sonuçlarda, üç uzmanında
büzülme derecelerinde uzlaştıkları kumaşlar objektif ölçüm yapılmak üzere diğer kumaşlardan ayrılmıştır. Tablo III’de uzmanların aynı dereceleri verdikleri dikiş büzülmesine uğramış kumaşların
subjektif ölçüm sunuçları verilmiştir (Korkmaz, 2007).
Tablo III.
Subjektif ölçüm sonuçları
Numune no Büzülme derecesi
1 1
2 3
3 5 Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, 2008
43
3.2. Dikiş Büzülmesinin Objektif Değerlendirilmesi
Uzmanların subjektif metoda göre farklı derecelerde büzülmüş kumaşlar için, dikiş büzülmesini değerlendirmesi sonucu, büzülme dereceleri en az bir uzman tarafından farklı verilen numuneler
üzerinde objektif ölçüm yapılmamıştır. Geliştirilen ölçüm düzeneğinin ve uygulanan değerlendirme
metodunun doğruluğunun saptanabilmesi için tüm uzmanların büzülme derecelerinde uzlaştıkları kumaşların ölçümü yapılmıştır.
Subjektif metoda göre aynı derecelendirme değeri verilmiş olan 1,2 ve 3 numaralı büzülmüş
kumaşlar objektif değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Dikiş büzülmesinin sayısal ifadesi için kırışıklık
yoğunlukları hesaplanmıştır (Tablo IV).
Tablo IV.
Objektif ölçüm sonuçları
Numune no Kırışıklık yoğunluğu
1 14.87
2 9.42
3 1.20
AATCC’nin önerdiği subjektif yönteme göre yapılan değerlendirmede Tablo III’de belirtildiği
gibi 1 numaralı dikilmiş kumaş numunesinin, subjektif değerlendirme sonucu, büzülme derecesi, en
yüksek büzülme derecesi olan 1 olarak verilmiştir. Yine 1 numaralı numunenin yapılan objektif ölçüm
ve değerlendirme sonrası kırışıklık yoğunluğu 14.87 hesaplanmıştır. Tablo III’e göre 2 ve 3 numaralı
numunelerin subjektif değerlendirme sonuçları sırasıyla 3, 5 çıkmış, objektif ölçüm sonuçları ise yine
sırasıyla 9.42 ve 1.20 hesaplanmıştır. Böylece öngörüldüğü üzere, daha fazla büzülmüş kumaş numunelerinin, kırışıklık yoğunlukları daha yüksek hesaplanmıştır. Şekil 10’da kırışıklık yoğunlukları hesaplanan büzülmüş kumaş numunelerinin yüzey profilleri verilmiştir.
a b
c
Şekil 10:
Büzülmüş kumaş yüzey profilleri: a; numune 3, b; numune 2, c; numune 1 Süvari, F. ve Meriç, B.: Görüntü Analizi Yaklaşımı İle Dikiş Büzülmesi Ölçümü
44
Dikiş büzülmesi ölçülen numunelerin yapısal özelliklerinden örgü, atkı sıklığı, çözgü ve atkı
iplik numarası ve türünün farklı olmasına rağmen kırışıklık yoğunlukları doğrulukla hesaplanmıştır.
Ölçümlerin farklı renklerdeki kumaşlar üzerinde yapılması da geliştirilen düzeneğin kumaş renginden
bağımsız ölçümler yapabileceğini göstermektedir.
4. SONUÇ
Aşağıda belirtilen iki konunun dikiş büzülmesi derecesinin hesaplanmasında etkili olduğu sonucuna varılmıştır;
• Gürültü olarak adlandırılan, kumaş yüzey yapısından kaynaklanan istenmeyen verilerin temizlenmesi için kullanılan filtreleme işleminin türü ve şiddeti büzülme sonuçları üzerinde etkilidir.
Yüksek filtreleme işlemi gerçek büzülmeleri ortadan kaldırabileceği gibi, yetersiz filtreleme hatalı
büzülme derecelerinin bulunmasına sebep olmaktadır.
• Limit bir değer belirlenerek, bu limit yüksekliğin altındaki tepelerin hesaplamaya katılmaması,
gürültü sinyalinden kaynaklanabilecek olası küçük tepeleri saymamak için yapılmaktadır. Dolayı-
sıyla bu limit değerin seçimi, dikiş büzülme derecelerinin hesaplanmasında etkilidir.
Özel desenli, baskılı veya koyu renkli kumaşlarda dikiş büzülmesinin ölçümü, klasik ışıklandırma şartları ile oluşturulan ölçme düzenekleri ile gerçekleştirilememektedir. Bu tür kumaşların dikiş
büzülmesinin ölçümünde lazerli ölçüm düzenekleri doğruluklarıyla ön plana çıkmaktadırlar fakat yavaş ve pahalı olan bu sistemler endüstride yaygınlaşamamışlardır.
Bu çalışmada hızlı ve maliyeti düşük bir ölçüm sistemi önerilmiştir. Dolayısıyla, dikiş büzülmesini önlemeye yönelik çalışmaların daha pratik şekilde yapılması hedeflendiği gibi bitmiş ürün kalitesini etkileyen ve iadelere neden olabilen dikiş büzülmesi probleminin objektif değerlendirilmesi de
amaçlanmıştır. Geliştirilen ölçme düzeneği ile birlikte görüntü işleme teknikleri kullanılarak kumaş
rengi ve yapısından bağımsız dikiş büzülmesi ölçüm işlemi gerçekleştirilmiştir.
5. KAYNAKLAR
1. AATCC Test Method 88B (2003), Smoothness of Seams in Fabrics after Repeated Home Laundering,
AATCC Technical Manuel, 114-117.
2. Becerir, B. (1998), Renk Ölçüm Cihazlarının Temel Özellikleri, Tekstil Terbiye&Teknik, Eylül, 59-63.
3. Fan, J., Yu W., Hunter L. (2004) Clothing Appearance and Fit: Science and Technology, CRC Press, Washington, DC.
4. Fan, J., Liu, F. (2000), Objective Evaluation of Garment Seams Using 3D Laser scanning technology, Textile
Research Journal, 70 (11), 1025-1030.
5. Kang, T. J., Kim S. C., Sui I. H., Youn J. R., Chung K. (2005), Fabric Surface Roughness Evaluation Using
Wavelet-Fractal Method (part I), Textile Research Journal, 75 (11), 751-760.
6. Kısaoğlu Ö. (2006), Kumaş Kalite Kontrol Sistemleri, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12 (2), 233-241.
7. Korkmaz, H. C. (2007), Bazı Kumaş Parametrelerinin Dikiş Büzülmesine Etkilerinin Araştırılması, Yüksek
Lisans Tezi, U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
8. McDonald, R. (1987), Colour Physics for Industry, SDC, England.
9. Meriç, B., Gürarda A. (2001), Dikiş Büzülmesinin Ölçülmesinde Objektif Yaklaşımlar (1), Konfeksiyon&Teknik, Mayıs, 80-82.
10.Park, C. K. and Lee, D. H. (1997), A New Evaluation of Seam Pucker and Its Applications, International
Journal of Clothing Science and Technology,9 (3),252-255.
11.Xu, B., Cuminato D. F., Keyes N. M. (1998), Evaluation of Fabric Smoothness Appearance Using A Lazer
Profilometer, Textile Research Journal, 68 (12), 900-906.
Makale 12.11.2007 tarihinde alınmış, 03.06.2008 tarihinde düzeltilmiş, 05.06.2008 tarihinde kabul edilmiştir. İletişim Yazarı: B.
Meriç (binnaz@uludag.edu.tr).
