GRAFİK
BASİT GEOMETRİK FORMLAR
ÇİZGİ UYGULAMALARI İLE İLGİLİ
KAVRAMLAR
Desen
Kurşun kalem, uç, tuşe (fırçanın dokunduğu iz), kömür kalem vb. ile yapılan renkli ya
da renksiz, tonlu ya da tonsuz çizgi resimlerdir. Bir tablonun deseninden söz edilirse
tablodaki elemanların renkle ilgisiz, sadece çizgi tarafları ele alınmak istendiği anlaşılır.
Desen, resim sanatının temelidir. Resim öğrenimi, desen çizmekle başlar. Renkler, ışık
ve gölgeler, tablonun genel yapısı, tertibi – kompozisyonu- bu temel üstüne kuruludur. Çizgi
yapısı iyi tasarlanmamış, iyi kurulmamış bir eser, temelsiz bir yapı, iskeletsiz bir beden
gibidir. Desen sistemi bozuk olan bir tablo ne kadar güzel renklerle bezenirse bezensin
desteksizdir, sağlam temelden yoksundur.
Çizgi
Resimde ifadenin bir yönüdür. Şekillerin yapısı, düzen ve hacim taraflarını
gösterebilmek için noktaların yan yana gelmesinden oluşan ve süreklilik içeren görsel
elemandır.
Ressam, desen yoluyla doğayı yorumlarken kullandığı tek araç çizgidir. Eşyanın
sınırlarını gösteren ve oturtan çıplak çizgi, tek başına başka hiçbir elemandan yardım
görmeksizin, biçim güzelliğini, kıvraklığını, hareketini, çeşitli anlamları içinde
canlandırmaya yeter. Çizgi, bütün bu elemanlarından yoksun olmakla beraber doğayı olanca
zenginliğiyle canlandıracak; ışık-gölgeyi, ve rengi aratmayacak kadar cömerttir.
Çizgi Çeşitleri
Desende çizginin iki tipi vardır; düz çizgi ve eğri çizgi. Bir sanat eserinde bu çizgilerin
uyumları, ahenkleri plastik bilgilerle uygulanır.
Düz çizgiler, statik hareketsiz çizgilerdir. Düz çizgilere bakan göz hiçbir kırılmaya,
iniş çıkışa, dalgalanmaya takılmadığı için bir durgunluk, durulma, yerleşme etkisi altında
kalır.
Bu çizgiler, dikey ve yatay olarak doksan derecelik açı prensibi üstüne kurulmuş ise;
bu yerleşme, bu hareketsizlik, statizm duygusunu büsbütün kuvvetlendirir.
.JPG)
Düz çizgiler grubu doksan derecelik açı prensibinden ayrılır. Eğik çizgiler
kombinezonları olarak görünürse statizm (durgunluk) duygusu yine kalır; ama bir hareket,
bir kıpırdanma etkisi doğmuş olur.
Tam düzey, tam yatay prensibinden ayrılmış düz çizgiler, sağa, sola yatmakla hareket,
kıpırdanma duygusuna yol açmış bulunurlar.
.JPG)
Düz çizgilerin durgunluk etkisine karşılık; eğri çizgiler, eğrilikleri arttıkça dinamizm,
hareket duygusu uyandırırlar. Hareket; düzlükten, kararlılıktan kurtulup eğriliğe, eğrilip
bükülmeye, boyuna yer, mekan değiştirmeye yönelmek olduğuna göre, eğri çizgilerde de, ne
düzende kullanılırsa kullanılsınlar, boyuna kıpırdama, hareketlenme etkisi uyandırırlar. Bir
çizgi ne kadar eğrilip bükülürse tıpkı deniz dalgaları gibi o nispette canlılık, kıpırdanma
duygusu uyandırır.
.JPG)
Görsel Elemen Olarak Çizginin Desendeki Yeri ve Önemi
Düz, paralel, eş kalınlık ve aralıklı çizgiler; durgunluk ve yüzey etkisi verirler.
Giderek sıklaşan, seyrekleşen çizgiler yüzeye boyut kazandırırlar. Birbirleriyle ilişkili olarak
belli kavislerle yaklaşma-uzaklaşma gösteren çizgisel düzenleme, yüzeye rölyef etkisi
kazandırır. Birbirleriyle ilişkili belli sistemlerle giderek kalınlaşan-incelen, sıklaşanseyrekleşen,
büyüyen-küçülen çizgiler yüzeye optik bir hareket kazandırır. Belli yönlerde
kavisler göstererek devam eden çizgiler yüzeye yumuşak bir hareket kazandırırlar. Ani
kırılmalarla devam eden veya yön değiştiren çizgiler, gözde ani hareketlenmelere neden
olurlar.
Kullanılan Araç Gereçler ve Özellikleri
Resim Kağıtları
Resim kağıtları birinci hamur, beyaz, bir yüzü pürüzlü, diğer yüzü düz, kalın, sert,
silindiğinde çabuk yırtılmayan suyun etkisiyle kırışmayan kağıtlardır. Piyasada 70x100 cm,
50x70 cm, 25x35 cm ebadında satılan resim kağıtları uygun ölçülerdir. Çizgi çalışmalarını
bir tarafı pürüzlü ambalaj ya da kraft kağıtlarına yapabilirsiniz.
Resim Kalemleri
Hb, B, 2B, 3B, 4B…. serisi resim kalemleri ve kömür kalem kullanılabilir.Desen
çalışmalarında kalem fazla bastırılmamalı; çizginin doğruluğundan emin olduktan sonra,
koyuluk tonu ve gölgesi işlenmelidir. Kömür kaleminin, rengi kömür siyahı gibi olup, yağlı
ya da kuru olan çeşitleri vardır. Yağlı olanlar parlak, kuru olanlar ise mat iz bırakır. Bu
kalemlerin çizgileri dokunma ile yayılır ve düzeltme olanakları zorlaşır. Bu nedenle numaralı
resim kalemi ile yapılan desen çalışmaları ilerledikten sonra, kömür kalemle çalışmalara
geçilmelidir.
Füzen
Bir çeşit kömür kalemdir. Söğüt dallarından yapılabilen bu çizim aracı desende siyah
beyaz tesiri yapar. Füzenin tespit gücü az olduğundan pamuk ya da bezle kolayca silinir.
Gösterme ve saklama güçlüğüne karşı bu çalışmalara fiksatif (sabitleyici) sprey püskürtülür.
Füzeni her zaman piyasada bulmak kolay olmaz. Kendimiz şu şekilde yapabiliriz; kabukları
soyulmuş düz söğüt dallarını, kalem boyunda kesip kapalı bir çömleğe yerleştiririz. Kapağını
iyice kapatıp çamurla sıvadıktan sonra fırına koyarız. Birkaç saat sonra söğüt dalları
kömürleşmiş olur ve bunları füzen olarak kullanabiliriz.
Sangin
Demir oksit, pastel tozu ve bağlayıcı bir maddenin karışımından elde edilen sanginin
kendine özgü bir rengi (kiremit) vardır. Kurşun kalem gibi kullanılır. Özellikle Rönesans
döneminde desen çizimlerinde kullanılmıştır.
.JPG)
Düz ve dairesel çizgi denemeler
hbogm.meb.gov
