Hazır Giyim Dikim 3
3. Dikiş Makineleri ve Dikiş Makinesi Çeşitleri
3.1.Dikiş Makineleri
Birbirine bağlanmış iplikler ve ilmeklerle bir dikiş dizisi oluşturarak dikim işlemini gerçekleştiren makinelerdir.
Dikiş makinesi yapımındaki gelişmeler 18. yüzyılın ortalarında 19. yüzyılın ortalarına kadar Elias Heve ve Merrit Singer'in çalışmaları ile devam etmiştir. Daha sonraki yıllarda değişik firmalarda bu alanda çalışarak çeşitli dikiş tipleri, makine, aparat ve mekanizmalarını geliştirmişlerdir. Bu alandaki gelişmeler daha kaliteli ve yüksek üretim için temel prensipler değişmeden günümüze kadar sürüp ve bundan sonrada sürecektir.
3.2.1. Dikiş Makineleri Çeşitleri
Konfeksiyon sanayiinde kullanılan dikiş makineleri iki şekilde sınıflandırılır :
a. İşleme şekline göre dikiş makinesi çeşitleri;
b. Yapılan dikiş tipine göre dikiş makineleri çeşitleri.
İşleme şekline göre dikiş makinesi çeşitleri
İşleme şekline göre dikiş makinesi çeşitleri şunlardır;
i. Klasik dikiş makineleri,
ii. Yarı otomatik dikiş makineleri,
iii. Otomatik dikiş makineleri.
3.2.1.1. Klasik dikiş makineleri
Dikiş işleminde kumaşın alınması, dikiş makinesindeki ilk pozisyonun verilmesi, tüm dikiş süresinde kumaşın beslenmesi, dikilmiş kumaşın çekilip çıkarılması el ile gerçekleştirildiği makinelerdir.
3.2.1.2. Yarı otomatik dikiş makinesi
Makineci makineyi harekete geçirdikten sonra, dikiş işlemi aşamasını kendi kendine kontrol edebilen ilik açma, düğme dikme, fleto dikme, etiket dikme gibi işlemleri yapabilen dikiş makineleri ya da otomatlardır.
3.2.1.3. Otomatik dikiş makineleri
Bu tür dikiş makinelerinde makineci yalnızca kumaş yığınıyla makine arasında bağlantıyı sağlar. Makinenin kendisi kumaşı alır, yerleştirir, diker ve dikilmiş parçaları çekip alır.
Dikim hattındaki yerlerine göre sınıflandırıldığında değişik otomatik dikiş makineleri vardır. Çevre dikicileri iğne noktasından önce köşebentlere ve dikiş yönelim kontrolüne sahiptir.
Profil dikiciler; dikiş işlemini tamamlayan köşeleri ve/veya eğrileri (patlar, cepler, yakalar, kolların yenleri gibi) dikerler. Bu işin şablon veya köşegenle yapılır, amacı dikiş süresince, dikişin istenen bölgenin dışına çıkması engellemektirç
Bütün yarı otomatik profil dikiş makinelerinde toplama veya konumlandırma kol gücüyle makineci tarafından kontrol edilir. Bazı profil dikiş makinelerinde kumaşın dışarı çekilmesi kol gücüyle bazılarında ise otomatik olarak yapılır. Birçok otomatik veya yarı otomatik dikiş makinesinin klasik parçalarına ek olarak iki sistem daha vardır. Bu sistemler; hidrolik akışkan kontrol sistemi ve/veya elektronik hafızalı banka sistemidir.
3.2.2. Yapılan dikiş tipine göre dikiş makinesi çeşitleri
Bunlar;
1. Düz dikiş makinesi
2. Zincir dikiş makinesi
3. Overlok dikiş makinesi
4. Recme dikiş makinesi
5. El dikiş makinesi
6. Kapama dikiş makinesi
3.2.2.1. Düz dikiş makinesi
Düz dikiş makineleri temel bir dikiş olan düz dikişi gerçekleştiren makinelerdir. Bu makinelerde dikiş oluşumu iğnenin aşağı yukarı hareketi ve kavrayıcının iğne ipliğini yakalayarak ipliklerin birbirine bağlanması ile meydana gelir.
Klasik düz dikiş makineleri alt transportludur. Kalın kumaşlarda,birleştirme dikişlerinde yada astar, visotin, kumaş gibi birkaç malzemenin birlikte dikildiği durumlarda üst transportlu ve iğne transportlu makineler kullanılır.
Düz dikiş makinelerinde diferansiyel transport da kullanılmaktadır. 304 tip dikiş yapan dikiş makinesi, düz dikiş makinesi olarak adlandırılır. Diğer makineler özel makineler olarak kabul edilir. Çünkü; 304 dikiş sınıfı makine, pek çok giysiyi tamamen yapabilmek ya da giysi yapımında pek çok işlemi yapabilmek için kullanılabilecek tek makinedir.
Sanayide ve evlerde en çok kullanılan dikiş makinesi tipidir.
Bıçaklı makineler; fazla payın kaba ve kötü bir görünüm oluşturduğu düzgün ve sabit genişlikte kenar dikiş payı istenen dikişlerde kullanılır.
3.2.2.2. Zincir dikiş makineleri
Zincir dikiş makineleri konusunda;
a. Tek iplikli zincir dikiş makineleri
b. İki iplikli zincir dikiş makineleri
3.2.2.2.1. Tek iplikli zincir dikiş makineleri
Tek iplikli zincir dikiş makinesi iğneden gelen üst ipliğin oluşturduğu ilmeği, iğnenin bir sonraki alçalması ile bunun içinden geçmesine dek aynı pozisyonda tutarak 101 tip dikişleri oluşturur.
Tek iplikli zincir dikiş makineleri;
a. Düğme dikme makinesi ile düğme dikme,
b. İç çamaşırları iliklerini açmada,
c. Teyelleme işlemlerinde,
d. Etiket dikmede,
e. Astar ve kenar kısımların tutturulması gibi işlerde kullanılır.
3.2.2.2.2. İki iplikli zincir dikiş makineleri
Alt ipliğin masura yerine lüper üzerinde taşındığı, iğne ve lüperin sıra ile birbirlerini oluşturduğu ilmeklere girdiği ve ilmeklerden kesiksiz bir zincir. Oluşturulan iki iplikli zincir dikiş makinesidir. Bu makine tek ve çift iğneli olabilir. Bu makine ile daha esnek dikiş elde edilir.
İki iplikli zincir dikiş makineleri
f. Tişört ve iç çamaşırlarda,
g. Ceket kolu, pantolon, etek, palto yan birleştirme dikişlerinde,
h. Pantolon ağ dikişinde,
i. Ceket arka, orta dikişinde,
j. Gömlek yaka dikişi ve roba birleştirmesi gibi esneklik istenen yerlerde kullanılır.
3.2.2.3. Reçme Makineler
Özellikle örme giysilerde (bay ve bayan iç çamaşırları, jogging takımlar gibi) kenar kıvırma, lastik takma, kol ucu veya yakaya bant geçirme, birleştirme dikişlerinde dekoratif süsleme amacıyla kullanılan, 2 veya 3 iğneli zincir dikiş makinesidir.
2 iğne, 3 veya 4 iplikle oluşturulan reçme dikişi esnek bir dikiştir. Reçme makinesi iğne plakası, iğne bağı, baskı ayağı, transport ve aparat değişimleriyle etek reçme veya bant reçme olarak kullanılabilir.
3.2.2.3.1. Bıçaklı dantel reçme makinesi
İç çamaşırlarında dantelli dış kenar lastiği takmak için kullanılan, üstten lastik besleme aparatı ile donatılmış, iki iğneli normal reçme dikişi veya üç iğneli karyoka dikişi yapabilen reçme makinesidir.
Bu makinelerde, lastik besleme hızı, lastik gerginliği ve lastik genişliğine göre dikiş mesafesi ve sıklığı ayarlanabilir.
3.2.2.4. Overlok dikiş makineleri
Sürfile, temizle, birleştirme amacıyla kullanılan değişik kumaş çeşitlerine ve işlemlere göre farklı tipleri bulunan dikiş makinesidir.
Overlok makineleri, sarma dikişi ya da emniyet dikişi ile beraber sarma dikişi yaparak kumaş kenarlarını dikiş tipleriyle kapatırlar. Kullanılan iplik sayısına göre tek iplikli, 2 iplikli, 3 iplikli, 4 iplikli, 5 iplikli ve 6 iplikli overlok makineleri vardır.
k. Tek ve iplikli overlok makineleri; patlet parçası sürfilesi gibi küçük parçaların temizleme ve sürfile işlemlerinde,
l. 3 ve 4 iplikli overloklar; birleştirme dikişlerinde,
m. 5 ve 6 iplikli overloklar; dayanıklı olması istenen birleştirme dikişlerinde kullanılır.
Overlok makinelerin;
a. Kastırmalı overlok,
b. Çektirmeli overlok,
c. Kot (Jean, denim) overloğu gibi çeşitleri vardır.
3.2.2.4.1.Kastırmalı overlok dikiş makinesi
Örgü kumaşların birleştirilmesinde kullanılan, iplik zinciri kıstırıcı olan overlok makineleridir. Kıstırmalı overlok dikişi üç iplikli overlok makinesinde iğne plakasına takılan ve yaprak adı verilen parça ile oluşturulur.
3.2.2.4.2. Çektirmeli overlok makinesi
Yardımcı ve dişli yüzeyli bir sevk silindirinin transport işlemine yardımcı olduğu ve genellikle denim kumaşlarının dikiminde kullanılan çektirmeli overlok makinesidir.
3.2.2.4.3. Kot (Jean, denim) overloğu
Kot giysilerin özellikle iç paça ve yan birleştirilmelerinde kullanılan overlok makineleridir.
3.2.2.5. El dikiş makineleri
Yaka kenarları gibi yerlerde süsleme amacı ile kullanılan, iğnenin dalıp çıkma hareketinin altta ve üstte bulunan iki çene (tutucu) ile gerçekleştirildiği makinedir.
İğne kumaştan alttaki ve üstteki çenelerden herhangi biri ile çıkarıldığı anda kumaş iğne altında hareket ederek dikiş boyunun oluşumu sağlanır. El dikişi yapan makinelerde iki ucu sivri ve deliği ortasında bulunan iğneler veya kancalı uçlu iğneler kullanılmaktadır.El dikişi yapan makineler nokta, çizgi veya çizgi çizgi şeklinde tek iplikli el dikişini uygular. Dikiş adımı 6 mm'ye kadar ayarlanabilir.
3.2.2.6.Kapama dikiş makineleri
Kapama (örtme) dikiş makinelerine örnek olarak;
a. Karyokalı reçme dikiş makinesi,
b. Flatlok dikiş makinesi verilmiştir.
3.2.2.6.1. Karyokalı reçme dikiş makinesi
Genellikle örme giysilerde süsleme ve baskı amacıyla kullanılan makinelerdir. Üç iğneli; iplik kesme tertibatlı ve eksantrik kumandalı olan karyokalı reçme makineleri açık halde veya önceden kapanmış triko giysilerin dikiminde kullanılır.
3.2.2.6.2. Flatlok makinesi
İki kumaşın yan yana dikilmesi ve aynı zamanda kenarlarının kesilmesinde kullanılan makinedir. Flatlok makinesinde yatay olarak çalışan kumaş kesme tertibatı ve otomatik ayarlı diferansiyel transport tertibatı bulunur. Flatlok makinesi triko, iç çamaşırı, eşofman vb. örgü giysilerin dikiminde kullanılır.
hbogm.meb.gov
