1. GİRİŞ
Kalite, tüketicinin istediği şartlara ilk defada, her defasında ve kullanım süresi boyunca uymaktır[1]. Bir
diğer ifadeyle kalite, bir ürün veya hizmetin, belirlenen veya olabilecek ihtiyaçlarını karşılama
kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır. Kalite güvencesi ise “Bir ürün veya hizmetin, verilen kalite
taleplerini karşılayacak, yeterli düzeyde güvenin sağlanması için gerekli, planlanmış ve sistematik
faaliyetlerin tümüdür.” biçiminde tanımlanabilir. Aslında kalite bir sistemler bütünüdür ve kalite Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23 Hazır Giyim Ürün Etiketlerinin Markalaşmadaki Önemi
10
yönetiminin gerçekleşmesi için gerekli, araçlar, yöntemler (prosedürler), akışlar, sorumluluklar ve yapısal
organizasyonlar da kalite sistemini tanımlar. Kalite denetim demektir ve kalite denetimi, hedeflere
ulaşmada, kaliteye yönelik faaliyetlerin ve bunlarla bağlantılı sonuçların, planlanmış verilere uygun olup
olmadıklarını ve bu verilerin, verimli gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ve yeterli olup olmadıklarını
tespit etmek için yapılan, bağımsız ve sistematik bir teknik olarak ifade edilir [2]. Diğer taraftan
küreselleşmenin getirdiği uluslar arası rekabet üretilen ürün ve hizmetlerde kaliteyi, kalitede bütünlük ve
devamlılığı ürüne ve üretici kuruluşa duyulan güveni ön plana çıkarmaktadır. Tekstil sektöründe
bahsedilen bu güveni kazanabilmek ve devamlılığını sağlamak için üreticinin ürününü tüketiciye çok iyi
tanıtması gerekmektedir. Bu noktada hazır giyim ürünleri üzerinde bulunan tüketici bilgi etiketlerinin
amaçlarını eksiksiz yerine getirmeleri gerekir. Hazır giyim ürün etiketlerinin kullanılma amacı,
tüketicinin satın almış olduğu ürünün hammadde içeriği ve bakım talimatları konusunda
bilgilendirilmesidir. Kalitenin ancak ürünün fonksiyonuna yani hizmet ettiği amaca göre bir anlam
taşıyabileceği düşünülürse; genel olarak kalite, “amaca uygunluk derecesi” olarak tanımlanabilir. Ürün ve
hizmet kalitesi, ürün ve hizmetin kullanım süresince müşteri beklentilerine cevap verebilme durumudur.
Tekstil sektöründe ise bu, ancak tüketiciyi satın aldığı ürün konusunda bilgilendirmekle mümkün olur.
Üreticinin bu bilgilendirmeyi yaparken kullandığı hazır giyim etiketlerinin kıstasları uluslararası ve ulusal
standartlarca saptanmıştır. Bu standartlar, herhangi bir tüketicinin satın aldığı bir üründe ülke, şehir veya
dil gözetmeksizin aynı bilgileri en doğru biçimde anlamasını sağlar. Tüketiciye ulaşan bu etiket
içeriklerinin hazır giyim ürününe ne derece uygun, etik, anlaşılır ve eksiksiz olduğu o üretici firmanın
markalaşma sürecinin neresinde olduğunu gösterir.
2. HAZIR GĐYĐM ÜRÜN ETĐKETLERĐ
Tekstil sektöründe etiketlerin 3 ana kullanım amacı vardır:
• Hammadde içeriği
• Bakım talimatları
• Kökeni
Tekstil ürünlerinin hammaddesi liflerdir. Lifler gerek bu liflerden iplik elde edildikten sonra örgü ve
dokuma işlemleri ile gerekse lifleri bir araya getirerek yüzey oluşturan dokusuz yüzey elde etme işlemleri
sonucunda tekstil yüzeylerine dönüştürülürler. Her lif çeşidinin kendine has incelik, uzunluk, sağlamlık,
esneklik, parlaklık, hacimlilik, gibi özellikleri vardır. Bunların yanı sıra bu liflerden tekstil yüzeyi elde
ettikten sonra bu yüzeylere bazı kimyasal bitim işlemleri ile yanmazlık, leke iticilik, buruşmazlık, hava
geçirmezlik gibi özellikler katmak da mümkündür. Üretici firma üretim yaparken ilk önce, ürünün
kullanım amacına uygun bir lif seçimi yapmalıdır. Örneğin yazlık bir gömlek üretimi için ter emicilik,
kolay ütülenebilirlik özellikleri aranıyorsa nem emiciliği iyi olan pamuk ve ütülenebilme özelliğini
iyileştiren polyester lifi tercih edilebilir. Üreticinin, ürününde hangi lif tiplerini kullandığını belirtmesi
amacıyla ürün üzerine bilgilendirme etiketi eklenir. Hammadde içeriğini belirten bu etiketler tüketiciye
ürün tercihi konusunda yardımcı olacaktır.
Bakım talimatları bir hazır giyim ürününün mümkün olan en iyi şekilde nasıl temizleneceğini anlatır. Bu
sebeple hazır giyim ürününe uygulanacak olan yıkama, ağartma, kurutma, ütüleme ve kuru temizleme
işlemleri ile ilgili gerekli ayrıntıları da içermelidir. Etiketlerdeki en önemli husus bakım talimatlarıdır.
Çünkü tüketicilerin çoğu bu etiketleri okumamakta, okuyanların çoğu ise bu talimatlara uymamaktadır.
Son olarak hazır giyim ürünlerinin ürünün nerede üretildiğinin ya da nerede işlem gördüğünün
belirtilmesi gerekir. Günümüzde üretim hacmi büyük olan hazır giyim markalarının birçoğu kapasite
ayarlamalarını yapabilmek amacıyla diğer ülkelerde fason imalat yaptırmaktadırlar. Değirmenci, Z., Kaynak,H. K., Topalbekiroğlu M. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23
11
2.1. Hazır Giyim Ürün Etiketlerinde Kullanılan Lif Çeşidi Sembolleri ve Anlamları
Herhangi bir tekstil materyali üzerinde mutlaka lif içeriği yazılmalıdır. Bu içerik bazen lifin ismi ile
yazılabileceği gibi bazen de uluslar arası standartlarca kabul görmüş sembollerle de anlatılabilir. Tablo 1
de bu semboller ve anlamları ile ilgili örnekler mevcuttur.
Tablo 1. Hazır giyim etiketlerinde kullanılan lif sembolleri ve anlamları
% 100 Pamuk
% 100 pamuk sembolü, ürünün % 100 Amerikan Upland
pamuğundan oluştuğunu ifade eder. Gönüllü olarak kullanılan
bir semboldür [3].
Pamuk Karışımı
“NATURAL BLEND” sembolü, ürünün en az %60 oranında
Amerikan Upland pamuğundan oluştuğunu ifade eder. Gönüllü
olarak kullanılan bir semboldür 31].
Pamuk Karışımı
“NATURAL BLEND” sembolü, ürünün en az %60 oranında
Amerikan Upland pamuğundan oluştuğunu ifade eder. Gönüllü
olarak kullanılan bir semboldür [3].
Saf Yeni Yün
Saf Yeni Yün sembolü, üründe % 100 yeni yün kullanıldığını
ifade eder. Woolmark şirketi tarafından güvence altına alınmıştır
ve Woolmark tarafından lisans verilmiş gönüllü üreticiler
tarafından kullanılan bir semboldür [4].
Zengin Yün Karışımı
Zengin Yün Karışımı sembolü, üründe en az %50 yeni yün
kullanıldığını ifade eder. Woolmark şirketi tarafından güvence
altına alınmıştır ve Woolmark tarafından lisans verilmiş gönüllü
üreticiler tarafından kullanılan bir semboldür [4].
Yün Karışımı
Yün Karışımı sembolü, üründe %30-49 oranında yeni yün
kullanıldığını ifade eder. Woolmark şirketi tarafından güvence
altına alınmıştır ve Woolmark tarafından lisans verilmiş gönüllü
üreticiler tarafından kullanılan bir semboldür [4].
Yeni Zelanda Yünü
Üründe kullanılan yünün Yeni Zelanda bölgesinde üretildiğini
gösterir [5]. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23 Hazır Giyim Ürün Etiketlerinin Markalaşmadaki Önemi
12
Keten
Keten sembolü, üründe %100 keten kullanıldığını ifade eder.
Bunun dışında yarı yarıya keten yani dokuma kumaş atkısının
pamuk, çözgüsünün keten olduğu ürünlerde de bu sembol
kullanılabilir. Batı Avrupa keten üreticileri tarafından
oluşturulmuş ve dünya çapında tanınan bir semboldür [6].
2.2. Hazırgiyim Ürün Etiketlerinde Kullanılan Bakım Talimat Sembolleri ve Anlamları
Tekstil Bakım Sembollerinin patenti Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’na (WIPO; World Intellectual
Property Organization) aittir. 1963 yılında kurulmuş olan GINETEX (“Groupement International
d'Etiquetage pour l'Entretien des Textiles”, “International Association for Textile Care Labelling”,
“Tekstil Mamullerinin Bakım Đçin Etiketlenmesi Milletlerarası Kuruluşu”) 1975 yılında toplanan “Tekstil
Mamullerinin Bakım Đçin Etiketlenmesi Milletlerarası Sempozyumu”nda konuyu devraldı. GINETEX
lisan bağımlılığı olmayan sembollerin geliştirilmesi yolu ile bir sistemin meydana getirilmesi hedefine
yöneldi [7].
Hazır giyim bakım talimatlarında kullanılan esas semboller ve ilave semboller, beş esas ve üç yardımcı
sembol olarak aşağıda verilmiştir [8].
Hazır giyim ürünlerinde kullanılan uluslar arası bakım sembolleri bu esas ve yardımcı semboller
kullanılarak türetilmiştir ve TS 10059 EN 23758 “Tekstil-Sembollerle Bakım Kılavuzu Kodunun Tayini”
standardında belirtilmiş ve Ek A’da verilmiştir.
3. HAZIR GĐYĐM ÜRÜN ETĐKETLERĐNĐ KONU ALAN STANDART VE KANUN
4822 sayılı ve 6.3.2003 kabul tarihli “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”unun 26. maddesine
göre; “Tüketiciye sunulan mal ve hizmetler; ilgili bakanlıklar tarafından Resmi Gazetede yayımlanarak
mecburi uygulamaya konulan standartlar dâhil olmak üzere uyulması zorunlu olan teknik düzenlemeye
uygun olmalıdır.” Ülkemizde hazır giyim bakım talimatı etiketlerinin kullanımı TSE (Türk Standartları
Enstitüsü) tarafından oluşturulan ve 2 Mayıs 1996 gün ve 22624 sayılı resmi gazetede yayınlanan TS
10059 EN 23758 “Tekstil-Sembollerle Bakım Kılavuzu Kodunun Tayini” standardı ile belirlenmiştir.
Bu standart; tekstil mamullerinin en uygun şekilde bakımının yapılması için üzerlerine kalıcı şekilde
konulan grafik sembollerle işaretlenmesi yolu ile kullanılan, bir grafik semboller sistemini oluşturur.
Bakım için etiketleme de, bu sembollerin kullanım şeklini tayin eder. Bu semboller; yıkama, klorla
beyazlatma, ütüleme, kuru temizleme ve yıkamadan sonra tamburlu makinede kurutma işlemlerini kapsar.
Bu standart tüketiciye arz edilen bütün tekstil mamullerine uygulanır [8].
Standartta tarif edilen semboller tekstil mamulü üzerine doğrudan konur veya mamule kalıcı bir şekilde
tespit edilmiş olan bir etiket üzerine yazılır [8].
Tekstil mamulünün faydalı kullanım süresi boyunca kullanılacak olan semboller, kolayca
okunabilirliklerinin muhafaza edilmesini sağlayacak şekilde; dokuma, baskı veya diğer işlemlerle
yapılabilir [8].
Etiketler, üzerinde belirtilen ve konuldukları tekstil mamulünün bakımı için tabi olacağı işlemlere en az
onlar kadar dayanıklı olan malzemeden yapılmalıdır [8].
Etiketler ve semboller kolayca okunmalarını sağlayacak büyüklükte olmalıdır. Sembollerin ve etiketlerin
tüketici tarafından kolayca okunabilir şekilde tasarımı çok önemlidir [8]. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23 Hazır Giyim Ürün Etiketlerinin Markalaşmadaki Önemi
14
Etiketler ve semboller tekstil mamulüne kalıcı ve tüketici tarafından kolayca okunabilir şekilde tespit
edilmiş olmalı ve sembollerin herhangi bir kısmı (kesik çizgi gibi) dikiş arasında kalarak gizlenmiş
olmamalıdır [8].
Metre ile satılan mamuller hariç, bakım sembolleri, eş sembollerin tekstil mamulü üzerine kalıcı bir
şekilde konulmuş olması kaydı ile bunların üzerlerinde veya ambalajlarında kalıcı olmayan etiketler
şeklinde de ayrıca verilebilir [8].
4822 sayılı ve 6.3.2003 kabul tarihli “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”unun 4. maddesine
göre; “Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilânlarında yer alan
veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya
niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya
tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik
eksiklikler içeren mallar, ayıplı mal olarak kabul edilir.
Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür.
Tüketici bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi
veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin
tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte
ayıplı malın neden olduğu ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan ve/veya kullanımdaki diğer mallarda
zarara neden olan hallerde imalatçı-üreticiden tazminat isteme hakkına da sahiptir.” [9].
Belirtilen kanun maddesindeki “ayıplı mal” tanımına göre bir hazır giyim ürününün etiketindeki
hammadde içeriğine uymaması ya da etikette belirtilen bakım talimatlarına uyulduğu halde zarar görmüş
olması o ürünün ayıplı mal olduğu anlamına gelir.
Kanun maddesinin devam eden içeriğinde bu ürün için 30 gün içerisinde satıcıya itiraz hakkının olduğu
anlaşılmaktadır. Fakat hazır giyim ürünleri için itiraz söz konusu olunca verilen süre oldukça kısadır.
Örneğin satın aldığınız bir palto için bakım talimatlarının uygunluğunu anlamanız için ürünün temizlik
gerektirmesi gerekir ki bu süre genelde 30 günden oldukça uzundur. Ya da sezon sonu olarak tabir edilen
zamanlarda satın aldığınız bir ürün satın almanın akabinde kullanılmadığı için üründe karşılaşılan
herhangi bir sorunda da itiraz hakkınızı kaybetmiş olursunuz. Bu örneklerde kanun belirtilen süre
açısından hazır giyim ürünlerinde tüketiciyi koruyamamaktadır.
4. HAZIR GĐYĐM SEKTÖRÜNDE MARKA VE ETĐKETLER
4.1. Marka Oluşum Süreci
Bir ürünü, aynı kategorideki diğer ürünlerden farklı kılan, ürüne kimlik kazandıran bir diğer ifadeyle
güvenilen, inanılan, bir ideal haline getiren kavram markadır.
Tüketici için markalaşmış ürün kalitesi başka tüketiciler tarafından teyit edilmiş ürün demektir. Son
zamanlarda hayatın gitgide zorlaşması, zamanın kısıtlılığı özellikle büyük şehirlerde tüketiciye alışveriş
noktasında sınırlamalar getirmektedir. Tüketici sınırlı olan vaktini kalite arayışı içinde geçirmek yerine
kalitesine güvendiği markalardan zevkine hitap eden ürünü fiyatını çoğu zaman göz ardı ederek almak
istemektedir. Değirmenci, Z., Kaynak,H. K., Topalbekiroğlu M. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23
15
Müşteri satın aldığı üründen her şekilde memnun kalmak ister. Üretici firma pazara ürünün kalitesini
kabul ettirip, markalaşmak istiyorsa müşteriyi memnun etmek zorundadır. Müşteri memnuniyeti
hedefleyen üreticinin sağlaması gereken şartlar;
• Tüketicinin ürüne rahat ulaşılabilmesini sağlaması
• Ürünün bakımının kolaylaştırılması
• Ürünün kalitesine göre makul fiyatlandırılması
• Üreticinin kısa zamanda müşterinin şikâyetlerine, tatmin edici çözümler bulabilmesi
Bu şartların yanı sıra, müşteri ürün alırken, yetersiz veya yanlış bilgilendirilmişse üründe ortaya çıkan
sorunlar müşteri memnuniyetsizliğine neden olmuş olur ve sonuçta tüketici ürünü yanlış kullansa dahi
memnuniyetsizliğinden dolayı sorgulayacağı markadır. Dünya çapında üretim yapan bir firmanın,
ürününü satan farklı ülkelerdeki ya da şehirlerdeki satıcılarının aynı bilgi ve eğitim seviyesine sahip
olması beklenemez. Bu noktada devreye ürün etiketleri girmektedir ki bu etiketler ürünün kimliği
durumundadır. Ürün etiketindeki hammadde, üretim bölgesi ve bakım talimatı bilgileri tüketici için kimi
zaman o ürünü almaya ya da almamaya sebep olabilecek kadar önemlidir.
4.2. Marka Oluşum Sürecinde Etiket Marka Đlişkisi
Ülkemizdeki hazır giyim ürün etiketlerindeki ibarelerin kullanım şekli TSE tarafından oluşturulan
standartlarla belirlenmiş ve kanun tarafından güvence altına alınmıştır. Bu zorunlulukların dışında
markalaşmış bazı hazır giyim üreticileri gönüllü olarak etiketlerine ekledikleri bilgilerle diğer
üreticilerden farklı olduklarını kanıtlarlar.
• Bakım talimatları konusunda uluslar
arası ve ulusal standartların sadece
sembol kullanımını yeterli görmesine
rağmen bu sembollerin anlamlarının
da birkaç dilde yazıldığına
markalaşmış firmaların etiketlerinde
rastlarız.
Şekil 9. Etiket 1
• Markalaşmış bazı hazır
giyim üreticileri ürünlerinin
faydalı kullanım ömrü
boyunca kaliteli hizmet
verebilmesi için yıkamada
kullanılması gereken
deterjan ve yumuşatıcıları
gerek marka gerek tür olarak
etiketlerinde
önermektedirler.
• Markalaşmayı hedef alan hazır giyim üreticileri
hammadde anlamında marka olmuş kurumlardan,
bu kurumların standartlarına uygun üretim
yapmak koşulu ile lisans alırlar. Bu lisans
üreticinin sürekli denetlendiği anlamına gelir.
Tüketicinin ise bu kurumların etiketlerini taşıyan
ürünleri tercih etmesi daha kolaydır.
• Konfeksiyon aşamasında etiketlerdeki yazıların
üzerinin dikilmesini önlemek amacıyla etiketin
dikiş yerinin belirtilmesi uygulamasına da
rastlanmaktadır.
• Üretici tarafından, bakım talimatı etiketine ürünün
sadece bir tane uygun temizleme metodunun
belirtilmesi zorunludur. Fakat tüketicisinin üründen
alacağı memnuniyete önem veren markalaşmış
üreticiler birden fazla metodu etiketlerinde
belirtmektedirler.
• Ürünün faydalı ömrünü uzatmak ya da
ömründeki kaliteli hizmet seviyesini
korumak için markalaşmış firmaların
ürünleri hakkında oldukça ayrıntılı bilgi
verdiği etiketler de mevcuttur. Örneğin
pamuk polyamid karışımı bir gömlek için
ütüleme talimatının yanı sıra “tersinden
ütüleyiniz” notunun eklenmesi.
Diğer taraftan, markalaşamamış firmaların ürünleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaları, ürüne
gerekli kalite testlerini uygulamamaları, bu firmaların etiketleri kaçış noktası olarak görmelerine neden
olur. Üretici ürününü tüketiciye ulaştırsa dahi, ürün tüketicinin gözünde bir imaja sahip olmaz. Bu şekilde
birçok etiket örneği mevcuttur.
• Standartlar tarafından zorunlu tutulmasına
rağmen, müşteri güvenini kazanmış firmalar bile
bakım talimatı etiketlerini kullanmaya gerek
duymamaktadır.
• Tekstilde herhangi bir sentetik lif birden fazla firma tarafından üretilebilmektedir. Firmalar
kökeni aynı olan bu sentetik liflere farklı özellikler katarak ticari bir isimle piyasaya
sürmektedirler. Ticari isimleri tüketici tarafından benimsenmiş liflerin yanı sıra bir de
tüketicide hiçbir çağrışım yapmayan ticari isimler de söz konusudur ki etiketlerin üzerine
bu isimlerin yazıldığı da sıkça görülmektedir. Örneğin; likra (lycra) Dupont firması
tarafından elostomer kökenli olarak üretilmiş spandex lifinin ticari ismidir ve Türk tüketici
tarafından yakından tanınmaktadır. Diğer bir yandan Dralon firması tarafından “Dralon”
ticari ismiyle üretilen akrilik lifi etikette bu ticari isimle belirtildiğinde tüketiciye hiçbir
bilgi vermemektedir. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23 Hazır Giyim Ürün Etiketlerinin Markalaşmadaki Önemi
• Çok sık rastlanan bir durum da
hammadde içeriğinin
kısaltmalarla anlaşılmayacak
şekilde yazılmış olmasıdır.
Viskon yerine VI, Polyamid
yerine A.Polyem gibi.
• Etiketleri kaçış noktası olarak gören bazı firmalar
hammadde içeriğinin yanıltıcı bir şekilde ifade
etmektedirler. Örneğin; yün işaretlerinin tüketici
tarafından yeteri kadar bilinmemesini kullanmaya
çalışan firmalar etiketindeki sembol zengin yün
karışımını ifade ederken, üretici firmanın aynı etiket
üzerine saf yün yazarak tüketiciyi yanıltması.
• Üretici firmanın etiket üzerine elyaf
içeriğini yalnız bir dilde yazması kimi
zaman tüketici tarafından yanlış
algılanabilir. Örneğin Türkiye’de
üretilmiş ve Türkiye’de satılan bir ürüne
Almanca’da pamuk anlamına gelen
“Baumwolle” yazılması “wolle”nin yün
olarak algılanmasına sebep olabilir.
• Genellikle kışlık, yün benzeri sentetik liflerden
elde edilmiş ürünlerde rastlanan tüketici
tarafından “tüylenme” olarak bilinen ve
tekstilciler tarafından “boncuklanma” olarak
adlandırılan bir hata ürün etiketine yazılan
“boncuklanabilir” uyarısı ile üretici gözüyle
hata olmaktan çıkmaktadır çünkü tüketici
etikette yazan bu uyarıyı kabul ederek satın
almıştır ve sonrasında itiraz edemez.
• Tüketicinin günlük yaşamında sıklıkla kullandığı ve
sıklıkla temizlemesi gereken ürünlerin çabuk, kolay ve
ucuz yolla temizlenebilir olması gerekir. Bu
özelliklerin arandığı bir üründe örneğin gündelik
giyilen bir bluzda, tüketici ürünü hem talimata uygun
temizlememekte hem de bakım talimatlarına aykırı
davranması sonucu üründe oluşan deformasyonlar
karşısında hiçbir hak iddia edememektedir.
Dolayısıyla üründeki talimatlar hem ürüne hem de
kullanım amacına uygun olmalıdır.
Bir ürünün etiketinde belirtilmiş olan bakım talimatının detaylı birtakım testler sonrasında yazılmış
olması gerekir ve bu da ancak üretici firmanın yeterli bilgiye, beceriye ve donanıma sahip olmasıyla
mümkündür. Ancak bazı küçük işletmeciler kolay yolu seçmekte ve “Yalnız Kuru Temizleme” talimatını
kaçış noktası olarak görüp etikete yalnızca bunu yazmaktadırlar. Bu yüzden, tüketiciler artık üzerinde
“Yalnız Kuru Temizleme” ibaresi gördükleri ürünleri düşük kaliteli olarak değerlendirmektedirler.
Tüketicinin satın almış olduğu ürünün kullanım süresi boyunca ürüne kuru temizleme yaptırması o
giysinin maliyetini arttırmakla beraber tüketiciye fazladan iş yüklemektedir bu yüzden tüketiciler bu
işlemi ürünü temizlemek için değil üründeki lekeleri uzaklaştırmak için kullanmaktadır. Ayrıca tüketiciler
bütün hazır giyim ürünlerine kuru temizleme yapılabileceğini düşünmektedir. Oysaki bazı boyama türleri
için kuru temizleme işlemi renk akmasına sebep olurken, ürün üzerindeki baskı türlerinde ve
aksesuarlarda hasara sebep olabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında “Kuru Temizleme Yapılmaz”
uyarısının da ne kadar gerekli olduğu ortaya çıkar.
Şekil 9 ve Şekil 18 karşılaştırıldığında markalaşmış firmanın ürün içeriğini birçok dilde yazdığı oysa
markalaşamamış firmanın bu ürün içeriğini yalnız bir dilde yazdığı görülür. Ve daha da önemlisi
Türkiye’de satılan bir Türk firmaya ait bir ürün olduğu halde içeriğin başka bir dilde yazılması ürün
içeriğinin markalaşmamış firmalara göre ne kadar önemsiz olduğunu gösterir.
Şekil 14 ve Şekil 16’daki etiketler dikkatle incelendiğinde markalaşmış firmanın ürünle ilgili tüm yıkama
talimatlarını sembollerle değil de ayrıntılarla yazmak suretiyle verdiği ancak markalaşamamış firmanın
bunu yalnızca sembollerle belirttiği görülür. Oysaki açıktır ki bu sembollerin ne anlama geldiğini ancak
bir tekstilci bilebilir sıradan bir tüketici değil. Dolayısıyla bu da bir kaçış noktası olabilir.
5. SONUÇ
Hazır giyim üreticisi bir firmanın uluslar arası alanda markalaşmış firmalar arasına girmesinin yegâne
yolu kaliteli bir ürünü tüketiciye sunmak ve satış sonrası hizmetlere yeteri kadar önem vermektir.
Markalaşmış firmalar, tüketiciye adını taşıdıkları markanın imajı gereği kalite vaat ederler. Hazır giyim
sektöründe vaat edilen bu kalitenin ürünün faydalı kullanım ömrü boyunca devam edebilmesi için tüketici
ürün hakkında yeteri kadar bilgilendirilmelidir.
Bilgilendirme etiketlerini okuduğu ve uyguladığı varsayılan hedef tüketici üretici firmanın bu etiketleri
gerçekten birtakım testler uygulayarak yazdığını kabul eder ve o şekilde satın alır. Böyle bir tüketici Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23 Hazır Giyim Ürün Etiketlerinin Markalaşmadaki Önemi
20
özellikle bakım talimatlarına uyduğu sürece kalitenin devam edeceğini varsayar. Bunun aksinin olması
tüketicinin bu markayla ilgili düşüncesinin değişmesine neden olur.
Sonuç olarak markalaşma sürecinde kalitenin en büyük unsur olduğu kabul edildiğine göre hazır giyim
sektöründe kalitenin devamlılığı ancak tüketicinin yeterli bilgiye sahip olmasıyla mümkündür. Yani
tüketicinin bilgilendirilmesine yeterli önem verilmediği takdirde markalaşmak oldukça zordur.
6. KAYNAKLAR
1. Dereli T., ve Baykasoğlu A., 2003, “Kalite ve hayata Đzdüşümleri”, Nobel yayınevi, Türkiye.
2. DIN ISO 8402/04.1989
3. www.cottoninc.com
4. www.woolmark.com
5. www.woolsnz.com
6. Eberle Hannelore, Hermeling Hermann, Hornberger Marianne, “Clothing Technology”, IMO
Druckerei, 1996
7. “Tekstil/Hazırgiyim Ürünleri Đçin BakımTalimatları”, Đtkib, 2002
8. “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”, Kanun no: 4822, Kabul tarihi: 6.3.2003
9. TS 10059 EN 23758 “Tekstil-Sembollerle Bakım Kılavuzu Kodunun Tayini” Değirmenci, Z., Kaynak,H. K., Topalbekiroğlu M. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (2) 9-23
21
EK A
