İPLİKTE SON İŞLEMLER
İpliklerde çeşitli işlemlerle kazandırılan formun korunması gelecek işlemlerde kolaylık sağlanması güzel bir görünüm kazandırılması iplik değerinin ve kalitesinin geliştirilmesi veya piyasaya sunulacak ipliklerde müşterinin kullanımına hazır hale getirilebilmesi için bir takım işlemler yapılır. Bunlar iplikteki bütün işlemleri ve son işlemler olarak ele alınır.
Bir takım işlemler bütün ipliklere uygulanabilmekle beraber ipliğin hammaddesine özelliklerine kullanım alanlarına bazı ipliklere has özellikler işlemlerde yapılabilmektedir. Aşağıda iplikte son işlemler genel hatlarıyla incelenmiştir.
1. Fiksaj
2. İplik mersarizasyonu
3. İplik Boyama
4. iplik Baskı
5. İplik Yakma
6. İplik avivaj
7. Dikiş ipliği terbiyesi
A. FİKSAJ
Fiksaj; genel olarak elyafa ve ipliklere kumaşlara genellikle nemli yada kuru ısı ile stabilite verme işlemidir.
Aşağıdaki başlıklar halinde fiksajla ilgili bilgiler verilmiştir:
a) Fiksaj işleminin amaçları,
b) Fiksaj işlemini etkileyen faktörler,
c) Fiksajın uyguladığı elyaflar,
d) Büküm fiksajı
a) Fiksaj İşleminin Amaçları
Fiksaj işleminin en önemli amacı uygulandıgı mamüle stabilite kazandırmaktadır. İplik, eğrilmesi sonrasında, büküm verme işlemlerinde veya diğer mekanik işlemler sırasında iç gerilimlere sahip olur. Bu gerilimler iplikte düzensiz yönlenme ve şekil almalara sebep olur. Fiksaj işlemleriyle iplikteki bu iç gerilimler yok edilerek relaks yapı oluşturmaya çalışır ve iplik yapısının etkileme direnci arttırılır.
Fiksaj işlemi ipliklere uygulandığı gibi elyaf ve kumaşlara da uygulanmaktadır. Genel olarak fiksaj işleminin temel amaçları şu şekilde sıralabilir:
1. İplik eldesi, dokuma, terbiye işlemleri sırasında olışan iç gerilimlerin uzaklaştırılarak mamülde yapısal stabilite etkisini saglamak.
2. Mamülün görünüm ve tutumunu düzeltmek
3. mamüle belirli bir şekil vermek (ütü yeri, plise gibi) yada örnegin karışıklık gibi istenmeyen etkenleri yok etmektir.
b) Fiksaz işlemini etkileyen faktörler
Fiksajda en önemli faktörler; su , ısı ve/veya kimyasal madde, süre,basınçtır. Bunların hepsi veya birkaçının etkisiyle materyel yeni bir şekil verilecek (plastik) hale getirildikten sonra, mekanik etkilerle istenilen sonuç elde edilmeye çalışılır. Burada elyaf içerisinde istenilene uygun yeni baglar ouşturulur. Bir tekstil mamülü değişik aşamalarda birkaç kez fiksajdan ğeçebilir.
c) Fiksajın uyguladığı elyaflar
Fiksaj işlemi her cins tekstil maddesine uygulanır fakat poliamid (nylon) terilen, orlon gibi sentetik polimer elyafların işlenmesinde özel öneme sahiptir. Bu termoplastik maddelerden yapılan elyafta ısı etkisi için gerilimleri giderir ve çekmeye sebep olur. Kontrollü kumaşlarda ısı işlemi, elyafa boyutsal degişikliklerde daha fazla direnç gösterme kabiliyetini verir.
d) Büküm fiksajı (yün ipliği)
Yün ipliklerde fiksaj, özellikle büküm fiksajı özel bir öneme sahiptir. Bunun önemi şu şekilde açıklanabilir:
bilqi.com
