1.0 AMAÇ:
1.1 Boyanmış ipliğin daha sonraki kullanımda insan vücudundaki ter ve sıcaklık koşullarında yanındaki renk üzerinde bir lekelenme yapıp yapmadığını görmektir.
2.0 UYGULAMA ALANI:
2.1 Çile halinde boyanan ipliklerin koyu renkli tonlarına kimya laboratuarında insan vücudu sıcaklığı ve ter ortamı şartları uygulanarak multifibre kumaş üzerindeki lekelenmeyi görmektir.
3.0 PRENSİP:
3.1 Yapılacak işlem sonucu boyanmış ipliğin multifibre kumaş üzerinde meydana getirebileceği kirlenme Gri skala (ISO 105-AO3) ile tespit edilir. Haslık değeri 4 ve yukarısı ise mal temiz olarak kabul edilir. Aksi halde mal yıkamaya alınır.
4.0 ARAÇ GEREÇ:
- Perspirometre,
- Perspirometre ağırlığı,
- Cam ya da akrilik reçine plakalar,
- Islak ve kuru sürtme haslığı testleri için 10 .4 cm boyutlarında örülmüş numune rib trikosu,
- Gri scala ISO 105-AO3,
- Destile su,
- Numune adedi kadar 120 cc’ lik cam beher,
- Etüv (37 C+2 derecede sabit),
- 1 gr Histidine Monohidroklorit Monohidrat (C6H9O2N3.HCL.H2O),
- 10 gr Sodyum Klorür,
- 5 gr Disodyumhidrojen Fosfat (Na2HPO4 . 12H2O),
- 2.2 gr Sodyum Dihidrojen Ortofosfat Dihidrat (NaH2PO.2H2O),
- 0.1 MOL Sodyum Hidroksit çözeltisi,
- Çoklu mukayese kumaşı .
5.0 EMNİYET:
5.1 Kimyasal maddelerin el,yüz ve göze temasından kaçınılmalıdır. Temas halinde bol soğuk su ile temas bölgesi yıkanır. Göze temas ederse yıkamayı takiben acilen doktora gidilmelidir.
6.0 İŞLEM:
6.1 4.10 cm boyutlarındaki numune triko yine 4.10 cm boyutlarındaki çoklu mukayese kumaşı ,çoklu mukayese kumaşının ön yüzü triko yüzü temasta olacak şekilde her iki parçanın kısa kenarlarından biri boyunca dikilir.
6.2 Tartılıp bir yere yazılır.
6.3 ALKALİ TEST:
6.3-1 0.5 gr Histidine Monohidroklorit Monohidrat
5 gr Sodyum Klorür
5 gr Disodyumhidrojen Fosfat
6.3-2 Hep birlikte 950 cc destile suda çözülür.
6.3-3 0.1 mol/1 Sodyum Hidroksit ile ph=8’e ayarlanır.
6.3-4 Çözelti 1000 cc’ ye tamamlanır.
6.3-5 Numune 1/50 banyo oranında alkali test çözeltisi ile ıslatılır.
6.3-6 Bir cam plakayla bastırmak suretiyle numunenin havası alınır.
6.3-7 Numune çözelti içinde 30 dk bekletilir.
6.3-8 Numuneyi beherin içinden alıp düzgün bir şekilde cam akrilik reçine plakalardan biri üzerine yayılır.
6.3-9 Bir baget yardımıyla numune üzerindeki aşırı suyu alınır.
6.3-10 Numune üzerine bir adet daha akrilik reçine plaka koyulur.
6.3-11 Perspirometre’nin ağırlıkları arasında analizi yapılacak numune bulunan plakalar üzerine yerleştirilir. Daha fazla baskı uygulanmadan serbest konumda iken vidaları sıkılır.
6.3-12 Perspirometre’yi yan yatırarak plakalar arasındaki suyun akması sağlanır.
6.3-13 Perspirometre yana yatık konumda olacak şekilde iken 37 0C olan etüve yerleştirilir ve 4 saat bekletilir.
6.3-14 Perspirometre etüvden çıkarılıp vidası gevşetilerek plakalar arasındaki numuneler alınır.
6.3-15 Numuneler halen kurumamışsa 60 0C’ yi aşmayan bir sıcaklıkta sadece dikiş noktalarından temas edecek bir pozisyonda havada asarak numuneler kurutulur.
6.3-16 Haslık tayini asit testide bittikten sonra her iki test için beraberce yapılır, değerler haslık test formuna yazılır.
NOT:Asit testide 6.3 ALKALİ TESTDEKİ gibidir.
7.0 ŞAHİT NUMUNE HAZIRLANMASI:
7.1 1’er adet 4.10 cm ebatlarındaki çoklu mukayese kumaşı yanında renkli triko olmadan alkali test asit testte tarif edilen işlemlere tabii tutulur.
7.2 Daha sonra hazırlanmış olan şahit numuneler haslık tayinlerinde referans olarak kullanılır.
8.0 HASLIK TAYİNİ:
8.1 Gri scala ISO 105-A03 ile çoklu mukayese kumaşı üzerindeki lekelenme tayin edilecektir.
8.2 Değerlendirme ışık kabini içerisinde D65 Gün Işığı kullanılarak yapılır.
8.3 Çoklu mukayese kumaşı 45 derece eğimli, gri renkli platform üzerine konulur.
8.4 Boyalı iplik trikosu ile birlikte işlem gören çoklu mukayese kumaşı ve şahit pencereden bir arada görülebilecek şekilde siyah göz bu kumaşların üzerine konulur.
8.5 Şahit ve çoklu mukayese kumaşı üzerindeki lekelenme farkını Gri scala ISO 105-A03 üzerindeki lekelenme değerlerinden hangisine daha uygun olduğu tespit edilir ve haslık test raporuna kaydedilir.
8.6 Lekelenme miktarı direkt olarak haslık değerinin ifadesidir.
8.7 Haslık değeri 4 ve yukarısı ise mal onaylanır, aksi bir durum söz konusu ise mal yıkamaya alınır.
ISO X12 STANDARDINA GÖRE SÜRTME HASLIĞI TESTİ
1.0 AMAÇ:
1.1 Boyanmış ipliğin daha sonraki kullanımda sürtünme etkisiyle sürtünen kumaşı lekeleyip lekelemediğini görmektir.
2.0 UYGULAMA ALANI:
2.1 Çile halinde boyanan ipliklerin sonraki kullanımında sürtünme etkisiyle sürtünen kumaşı lekeleyip lekelemediğini görmektir.
3.0 PRENSİP:
3.1 Yapılan işlem sonucu pamuklu sürtme kumaşı üzerindeki lekelenme değeri Gri Scala A02’ ye göre 4 ve daha yukarı ise mal temiz olarak kabul edilir. Aşağı değerde ise mal yıkamaya alınır
4.0 ARAÇ GEREÇ:
- Crockmeter (sürtme testi aparatı)
- Islak ve kuru sürtme haslığı testleri için 14.5 cm’ den az olmayan rib triko
- Pamuklu sürtme kumaşı (5.5cm)
- Gri Scala (ISO 105-A03)
- Destile su
- Etüv
5.0 EMNİYET:
5.1 Herhangi bir emniyet tedbirine gerek yoktur.
6.0 İŞLEM:
6.1 KURU SÜRTME HASLIĞI
6.1-1 14.5 cm’ den az olmayan numune triko dokuma yönü uzunlamasına olarak test aleti üzerindeki yolu takip edecek biçimde germek suretiyle yerleştirilir.
6.1-2 Pamuk sürtme kumaşı klape ile sürtme parmağı üzerine gerdirilerek tutturulur.
6.1-3 10 sn de 10 kez öne ve arkaya olacak şekilde kuru numune üzerinde 10 cm’ lik bir uzunluk boyunca düz bir hat üzerinde ileri geri sürtme işlemi kuru sürtme kumaşı ile uygulanır.
6.1-4 Pamuklu sürtme kumaşı üzerinde oluşan yuvarlak halka normal bir daire şeklinde olmayıp birbiri üzerine binmiş iki daire şeklinde görülüyorsa pamuklu sürtme kumaşı sürtme parmağı üzerinde kaymış demektir. Bu durumda deney geçersiz sayılır ve deney tekrar edilir.
6.1-5 Haslık tayini Yaş Sürtme Haslığı testi bitirildikten sonra her iki sürtme haslığı testi için beraberce yapılır, değerler Haslık Testi Formuna yazılır.
6.2 YAŞ SÜRTME HASLIĞI:
6.2-1 14.5 cm den az olmayan boyalı iplik rib trikosu dokuma yönü uzunlamasına olarak test aleti üzerindeki yolu takip edecek biçimde germek suretiyle yerleştirilir.
6.2-2 Pamuk sürtme kumaşı içinde destile su bulunan behere batırılır.
6.2-3 Islatılmış pamuk sürtme kumaşı dörde katlanır.
6.2-4 Dörde katlanmış bulunan pamuk sürtme kumaşı iki parmak arasında hafifçe sıkılır. Bu şekilde pamuk sürtme kumaşın kendi ağırlığı kadar suyun yapısını alması sağlanmış olur.
6.2-5 Islatılmış pamuk sürtme kumaşı klape ile sürtme parmağı üzerine gerdirilerek tutturulur.
6.2-6 10 sn‘ de 10 kez öne ve arkaya olacak şekilde kuru numune üzerinde 10 cm’ lik bir uzunluk boyunca düz bir hat üzerinde ileri geri sürtme işlemi ıslatılmış sürtme kumaşı ile uygulanır.
6.2-7 Sürtme işlemi tamamlandıktan sonra sürtme parmağındaki klape gevşetilerek ıslak pamuklu sürtme kumaşı buradan alınır.
6.2-8 Sürtmeye tabi tutulmuş olan ıslak pamuklu sürtme kumaşı oda sıcaklığında kurutulur.
6.2-9 Pamuklu sürtme kumaşı üzerinde oluşan yuvarlak halka normal bir daire olmayıp birbiri üzerine binmiş iki daire şeklinde görülüyorsa pamuklu sürtme kumaşı sürtme parmağı üzerinde kaymış demektir. Bu durumda deney geçersiz sayılır ve deney tekrar edilir.
7.0 HASLIK TAYİNİ:
7.1 Gri scala ile kurutulmuş pamuk sürtme kumaşı üzerindeki lekelenme tayin edilecektir.
7.2 Değerlendirme ışık kabini içerisinde D65 Gün Işığı kullanılarak yapılır.
7.4 Pamuklu sürtme kumaşın 45 derece eğimli, gri renkli platform üzerine konulur.
7.5 Pamuklu sürtme kumaşı üzerindeki lekelenme miktarının Gri Scala ISO 105-AO3 üzerindeki lekelenme miktarlarından hangisine daha uygun olduğu tespit edilir ve haslık test raporu kaydedilir.
7.6 Lekelenme miktarı direkt olarak haslık değerinin ifadesidir.
7.7 Haslık değeri 4 ve yukarısında ise mal onaylanır, aksi bir durum söz konusu ise mal yıkamaya alınır.
kimyaturk.net
