Temel örgülerde çözgü ve atkı kullanılım oranları aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
Çeşitli elyaf gruplarının çekme yüzdeleri ve ağırlık kayıpları (apredeki fire) genel olarak aşağıdaki gibidir:
Çözgü tel sayısı= Mamul en sayısı(cm) x 1cmdeki çözgü tel sayısı
Çözgü çekme oranı(cm)% = (gergin çözgü uzunluğu x 100) : serbest çözgü uzunluğu
Atkı çekme oranı (cm)% = (gergin atkı uzunluğu x 100) :serbest atkı uzunluğu
Tarak eni = (mamul en cm. x atkı iplik çekmesi* ) : atkı ipliğinin uzunluğu **
*örn.% 9,2çekme oranına sahip iplik için 109,2 olarak alınır.
** sabit sayı 100 olarak alınır.
Tarak numarası= (Çözgü tel sayısı x 10 ): (tarak eni x dişten geçen tel sayısı)
tarak numaraları 30 ile 130 arasında değişir. İkişer ve beşerli artarak numaralandırılır. Bulunan sonuç bu rakamlar arasında ancak küsüratlı veya tarak numaralandırma sistemine uygun değilse en yakın tarak numarası alınır. Elde edilen sonuç 130 dan büyükse dişten geçen tel sayısı arttırılarak işlem tekrarlanır. Bu aşamadan sonraki hesaplamalarda elde edilen bu tarak numarası kullanılır.
Yeni tarak eni= (toplam çözgü tel sayısı x 10):( tarak numarası x dişten geçen tel sayısı)
Mamul kumaş ağırlığı=(mamul kumaş alanı*x numune ağırlığı ): (numunenin alanı**)
* 14000 olarak alınır.
** numune eni x numune boyu
veya orantı kurularak bulunur örn 2 gr ağırlığında 10x10 cm kumaş için:
(14000cm2 x 2gr ) : 100cm2=280gr
Mamul kumaş ağırlığı = (ham kumaş ağırlığı : 1) x (100:apre uzunluk çekme*) x (100-apredeki fire**:100)
* yukarıda verilen tablodan uygun değer seçilir.
** (100-çözgü çekme oranı hesaplanarak apre uzunluk çekme değeri olarak alınır.)
Atkı ağırlığı= (Ham kumaş ağırlığı x kumaşta atkı ipliğinin kullanım oranı*):100
*yukarıda verilen tablodan uygun değer alınır
Çözgü ağırlığı= (ham kumaş ağırlığı x kumaşta çözgü ipliğinin kullanım oranı*): 100
Çözgü ağırlığı= (çözgü tel sayısı x 10 x boydan çekme oranı): (iplik numarası x 100)
Ham kumaş ağırlığı= çözgü ağırlığı + atkı ağırlığı
Çözgü iplik numarası= uzunluk : ağırlık
Atkı iplik numarası= uzunluk : ağırlık
Çözgü iplik numarası = (çözgü tel sayısı x 1m. ): ağırlık
Ham kumaş atkı adedi= (toplam atkı tel sayısı*x atkı çekme oranı**) : 100
*1 cmdeki atkı iplik miktarı x 100
**örn: atkı çekme oranı %7 olan bir numune için bu rakam 100-7=93 olarak alınır.
Atkı iplik numarası= (ham kumaştaki atkı adedi x yeni tarak eni*): atkı ağırlığı
* metre olarak alınır: 145 cm için 1,45m gibi
Gönderen Başak Özkendirci zaman: 10:27
kumaş analizi
Eldeki kumaş parçası incelenerek yeniden üretim için gereken bilgiler elde edilebilir.Kumaş parçasının analizi yapılırken uygulanması gereken işlemler için belli bir sıra takip edilmelidir:
Kumaşın cinsinin ve kullanım alanının belirlenmesi
Kumaşın yüzünün ve tersinin belirlenmesi
Kumaşın çözgü ve atkı yönünün belirlenmesi
Kumaşın tarak numarasının ve taraktan geçen tel adedinin belirlenmesi
Toplam çözgü tel sayısının belirlenmesi ve tarak eninin bulunması
Kumaşa sonradan uygulanmış olabilecek apre, boya baskı vb. işlemlerin belirlenmesi
Kumaşın ağırlığının belirlenmesi
Parçanın çözgü ve atkı ipliklenin sol üst köşeden 10mm. kadar sökülmesi
Kumaşın çözgü ve atkı renk raporunun belirlenmesi
Kumaşın 1 cm.deki çözgü ve atkısıklığının belirlenmesi
Çözgü ve atkı ipliklerinin numaraları ve diğer özelliklerinin tespiti
Kumaşın örgü,tahar ve armürünün belirlenmesi
Kumaş analizi yapılırken kullanılan araçlar şunlardır:
lup
hassas terazi
desen kağıdı
kumaşın sabitleneceği bir platform ve raptiye
açık ve koyu renk karton
sivri uçlu cımbız
makas
cetvel
hesap makinesi
uzun bir iğne
Kumaş analizinde uygulanacak işlemler:
Kumaşın cinsinin ve kullanım alanının belirlenmesi: Kumaşın görsel ve fiziksel verileri dikkate alınarak ne amaçla kullanıldığı, materyali hakkında bilgi toplanır. Örneğin kumaş sentetik mi, organik elyaf mı, giysilik mi, döşemelik mi vb..
Kumaşın yüzünün ve tersinin belirlenmesi: Kumaşın yüzü genellikle daha parlaktır. Desen yüzde daha belirgindir. Kumaş kenar yazısı ön yüzden okunur. Apreli taraf kumaşın yüzüdür. Yüzey elyafları daha düzgündür. Kumaşta farklı iplikler kullanılmışsa pahalı ve kaliteli iplik ön yüzde daha belirgin larak kullanılmıştır.
Kumaşın çözgü ve atkı yönünün belirlenmesi: Örnekte kenar varsa yönü tespit etmek kolaylaşır. İplik sıklıklarına bakılırsa sıklığı fazla olan taraf çözgüdür. Çözgü iplikleri sağlam, katlı ve puntalıdır. Kalın ve daha az mukavemetli iplikler atkı yönünden kullanılır. Çözgü iplikleri atkı ipliklerine göre daha düzgün ve paraleldir. Tarak izi çözgü yönünde görülür.
Kumaşın tarak numarası ve taraktan geçen tel sayısının tespiti: Kumaşın çözgü tel sayısı dikkate alınarak uygun tarak numarası tespit edilir. Dişten geçen tel sayısı kumaşta tarak izi varsa sayılarak tespit edilebilir. Yoksa örgünün rapor sayısına uygun olarak belirlenir.
Toplam çözgü tel sayısının belirlenmesi ve tarak eninin bulunması: Kumaşın 1 cmdeki çözgü sıklığı belirlenir. Bu miktar mamul kumaş eni ile çarpılır.
Kumaşa sonradan yapılmış apre, boya vb. işlemlerin belirlenmesi: Kmaşın görsel ve fiziksel özellikleri incelenerek , dokuma sonrasında baskı, tuşe,nem çekmezlik, tutuşmazlık, şardon gibi apre işlemlerinden hangilerinin uygulanmış olduğu tespit edilmeye çalışılır.
Kumaşın ağırlığının belirlenmesi: Kumaş parçasının kenarları düzgünce kesilir. Hassas terazide tartılır. Bulunan ağırlık kumaşın ebatlarıyla 1 metre boy için doğru orantı kurularak hesaplanır. Bulunan rakam kumaş eni ile çarpılarak metretül ağırlığı bulunur.
Kumaşın çözgü ve atkı ipliklerinin sökülmesi: Kumaşın sol üst köşesinden başlanarak çözgü ve atkı iplikleri 10 mm. boşta kalacak şekilde tek tek kumaştan ayrılır. Kumaştan ayrılan iplikler yönlerine ve cinslerine göre gruplandırılır.
Kumaşın çözgü ve atkı renk raporunun belirlenmesi: Çözgü ve atkı ipliklerinin kaçar adet hangi renkte ve hangi sıralamayla kullanıldığı belirlenir.
Kumaşın 1cm deki atkı sıklığının belirlenmesi: Kumaşın iplikleri ölçülecek olan kenara cetvel konur. 1cmde kullanılmış olan iplik miktarı sayılır.
Çözgü ve atkı ipliklerinin numaralarının ve diğer özelliklerinin tespit edilmesi: Kumaş kenarınan sökülüp gruplandırılan iplikler tek tek incelenerek ipliklerin büküm yönü , katı belirlenir. Gramajları ölçülür. Bu gramajlar iplik numarasının hesaplanmasında kullanılır. Kumaştan ayrılmış iplik serbest haldeyken ölçülüp not alınır. Aynı iplik gerilerek ölçülür ve not alınır iki veri arasındaki farkın yüzde itibariyle oranı kumataki ipliğin kullanıldığı yöndeki çekme yüzdesini verir.
Kumaşın örgüsünün, tahar ve armürünün belirlenmesi: Kumaş açık rekse koyu, koyu renkse açık renk bir zemine raptiye ile tuttutulur. Sol üst köşeden başlanarak ilk çözgü ipliği sökümeye başlanır. Bu ipliğin atkı iplikleri ile yapmış olduğu her bağlantı kareli kağıt üzerine sol üst noktadan aşağı doğru yazılır. Çözgü ve atkı renk raporunun da bu esnada kağıt üzerinde belirtilmesi renkli ipliklerin örgüye ne şekilde etki ettiğinin belirlenmesi için gereklidir.
Gönderen Başak Özkendirci zaman: 08:31
18 MART 2009 ÇARŞAMBA
Jakarlı,çok katlı,takviyeli ve havlı kumaşların analizi
Çok katlı ve takviyeli kumaşların tek katlı kumaşlardan farkları:
-Tek katlı kumaşlarda kumaşın yüzünde ve arkasında iplikler aynı sayıda bağlantı yaptıkları için genellikle kumaşın sertliği iki yönde de aynıdır. Çift katlı kumaşlarda ise yüzeyin arkasında kalan ipliklere çok az bağlantı yaptırıldığı için bu tip kumaşlar tek katlılara göre daha yumuşaktır.
-Çok katlı ve takviyeli kumaşların gramajları tek katlılara göre daha ağırdır.
-İpliklerin toplanma oranları takviyeli veya çift katlı kumaşlarda daha fazladır. Aynı yönde çekilen ipliklerden birinin uzunluğu diğerinden farklıysa kumaş takviyeli veya çok katlıdır.
- Çok katlı kumaşlarda yüzde ve arkada farklı örgüler kullanılmıştır.
- Daha ince ve kaliteli iplikler çift katlı kumaşlarda kumaş yüzeyinde bulunur.
- Çift katlı ve takviyeli kumaşlarda sıklıkların örgü faktörünün izin verdiği değerlerden daha yüksek olur.
- İplikler çekilirken kumaş yüzünde ve arkasında bağlantılar nedeniyle boşluklar oluşması çok katlı kumaşların ayırt edilmesini sağlayan özelliklerdir.
Kumaşlar analiz edilirken çözgü ve atkı sıklıkları ile desen arasındaki ilişki dikkate alınmalıdır. Dimi açısı gibi tasarım öğeleri değişmediği halde çözgü yada atkı yönünde diğer yönün iki katı iplik bulunuyorsa kumaşın o yönde takviye edildiği anlaşılır.
Çok katlı ve takviyeli kumaşların analizi:
Çok katlı kumaşların analizinde de tek katlı kumaşlarda uygulanan yöntemler geçerlidir. Ancak bu kumaşların analizine başlamadan önce görünüme dayalı özelliklerin incelenmesi tek katlı kumaşlara göre daha detaylı yapılmalıdır.
Çift katlı kumaşlarda kumaş katlarından birine ait tüm iplikler çekilerek biri yüz örgüsüne, diğeri arka örgüye ait iki farklı tek kat kumaş örgüsü yazıldıktan sonra iki katlı kumaş desenlendirme tekniğine uygun olarak desenler birleştirilir. Takviyeli kumaşlarda öncelikle takviye ipliklerinin diğer ipliklere göre sıklık oranı tespit edilir. Takviye iplikleri genellikle diğerlerinden daha kalındır ve bağlantı oranları daha azdır. Örgü hazırlanırken takviye iplikleri için takviyenin yapıldığı yönde bir sıra boş bırakılır ve bu ipliğin hareketleri farklı renkte bir kalemle bu sıra içinde gösterilir
Havlı kumaşların analizi:
Havlı kumaşlarda hav sıklığı, iplik numarası havı oluşturan ilmeğin kumaşa bağlanma şekli ve bir ilmeğe karşılık atılan atkı sayısı kumaş sıklığını doğrudan etkiler. Sıklı tespit edilirken bir birimde hav iplikleri de dahil olmak üzere kaç iplik olduğu sayılmalıdır. Sökme işleminde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Dokunun tek yüzlü mü yoksa çift yüzlü mü olduğu
- Zemin iplikleri ve hav ipliklerinin tespiti. Hav ipliklerinin zeminle ve zemin ipliklerinin kendi aralarında oluşturduğu bağlantılar ayrı ayrı tespit edilir. Hav ipliklerinin yapmış olduğu bağlantıların tipi. Bu bağlantı ancak kumaşın kesidinin çıkarılmasıyla anlaşılır
Jakarlı kumaşların analizi:
Jakarlı kumaşların analizinde, örgü analizi ile desenin çıkarılması işlemleri ayrı ayrı yapılır. Örgü analizi için farklı örgüye sahip alanlar ayrı ayrı sökülür ve her değişik örgünün raporunun hazırlanır. Desen ince eskiz kağıdına kopyalanır. Hangi örgünün desenin hangi alanlarında kullanıldığı tespit edilir. Desen ve örgüler sıklığa uygun desen kağıdı üzerine açık desen olarak birlikte işlenir.
Jakarlı kumaşların analizinde dikkat edilmesi gereken unsurlar:
-Hakim olan örgünün ve buna uygun örgü faktörünün doğru olarak saptanması.
-Temel örgünün ve figürleri oluşturan atlama uzunluklarının saptanmasıyla desenin nasıl geliştirildiği hakkında fikir edinilmesi.
- Desen raporunun saptanması.
-Kumaşın dokunacağı makinenin özelliklerine uygun olarak iplik numara ve sıklıklarının örneğe en yakın biçimde yeniden düzenlenmesi.
- Tahar çözgü planının çalışılacak makineye uygun olarak yeniden düzenlenmesi.
shazinem.net
