1. GiriŞ
Değişen, gelişen ve küreselleşen dünyada hemen her sektörde olduğu gibi tekstil sektöründe de alıcıların
beklentileri sürekli olarak değişmekte ve tüketiciler daha bilinçli hareket etmektedirler. Bunun sonucu
olarak da tekstil ürünlerinden beklenen özellikler artmaktadır. Đplik tüylülüğü çok önemli bir iplik
parametresidir. Đplik görünümünü ve işlem şartlarını büyük oranda etkilemektedir.
Đplik yüzeyinden dışarıya doğru çıkan lif uçları tüylenme olayını meydana getirirler. Đpliklerin tüylülüğü
birim eğrilmiş iplik yüzeyinden çıkan liflerin sayısı veya toplam uzunlukları olarak ifade edilebilir. Đplik
tüylülüğü bazı durumlarda istenen bir özellik olsa da, çoğu zaman istenmeyen bir durumdur. Çünkü aşırı Çelik, P., Kadoğlu, H. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 20-28
tüylü iplikler iplik üreticileri, dokumacılar ve örmeciler açısından değişik sorunlara neden olabilirler.
Tüylülükteki artış eğirme sırasında uçuntunun artmasına, çözgü çekme, dokuma ve örme sırasında iplik
kopuşlarına neden olmaktadır. Ayrıca üretilen kumaşların boncuklanma (pilling) özelliğini de büyük
ölçüde etkilediği bilinmektedir. Bunların dışında atkı ipliklerinde tüylülük farkı kumaşta bant şeklinde
hatalara neden olabilmektedir [1].
Đplik tüylülüğü, bunu etkileyen parametreler, iplik tüylülüğünün ölçülmesi için yöntemler ve iplik
tüylülüğünün etkileri konularında farklı birçok araştırma yapılmıştır. Üretim işlemlerini ve ürün kalitesini
etkileyen bu önemli iplik parametresinin ölçülmesi ve ölçüm sonucunun değerlendirilmesi oldukça
önemlidir. Hammadde özellikleri, makine ve işlem parametreleri iplik tüylülüğünü etkileyen
parametrelerdir. Günümüzde piyasada iplik tüylülüğünü ölçen ve sayısal bir değer olarak veren çeşitli test
cihazları bulunmaktadır. Bu nedenle iplik tüylülüğü, iplik düzgünsüzlüğü, iplik mukavemeti gibi ölçülen
ve değerlendirilen bir iplik fiziksel özelliği olmuştur.
%100 pamuk, %100 polyester ve karışım ipliklerin tüylülük değerleri üzerine yapılan bir çalışmada,
%100 pamuk ipliklerinin polyester ipliklerinden daha tüylü oldukları ve karışım ipliklerinin değerlerinin
de bu iki değer arasında olduğu belirtilmiştir [2].
Polyester ve Polyester karışımlı ipliklerde tüylülüğü etkileyen faktörlerin incelendiği bir çalışmada, ring
iplik makinesinde bilezik kopça kombinasyonları, balon kırıcılar gibi bileşenlerin tüylülüğe etkileri
araştırılmıştır. Makine iğ devrindeki artışın tüylülüğü ve kopma mukavemetini arttırdığı ve kopma
uzamasını azalttığı görülmüştür. Değişik kopça ve bilezik çiftleriyle yapılan denemeler sonucu, orbit
bilezik ve kopça çiftlerinin konvansiyonel olanlara nazaran daha iyi olduğu aynı zamanda kopça ağırlığı
arttıkça genel olarak tüylülük değerinde iyileşme olduğu saptanmıştır. [3]
Bir başka çalışmada, lif uzunluğu, lif inceliği, lif mukavemeti, lif burulma rijitliği, lif elastisite rijitliği,
hammadde kısa lif içeriği, iplik büküm katsayısı, lifte bulunan kancalar ve fitil tüylülüğünün, iplik
tüylülüğünü etkilediği sonuçlarına ulaşılmıştır [4].
Lif özelliklerinin iplik tüylülüğüne etkisinin incelendiği diğer bir çalışmada ring ipliklerinin aynı pamuk
lifinden üretilmiş open-end ipliklerine göre yaklaşık 2,55 kat fazla tüy içerdiği görülmüştür. Tüylülük
miktar aralığı ring ipliklerinde daha geniştir ve bükümün her iki tip ipliğin de tüylülüğünü etkilediğini,
üretim metoduna bakılmaksızın tüylülüğün numara kalınlaştıkça artacağını ve lif boyu ve üniformitesinin
iplik tüylülüğünü etkileyen en önemli faktörler olduğu sonuçlarına ulaşmışlardır [5].
Yapay liflerle üretilen ipliklerde; liflerin sertlikleri ve yüksek başlangıç elastikiyet modülleri, çıkıntı
liflerin %69’una neden olarak belirlenmiştir. Enine kesit şeklinin etkisine rastlanamamıştır. [1]
Lif uzunluğu tüylülüğü etkilemektedir, lif ne kadar uzunsa tüylülük o kadar azdır. Pamuk liflerinin
inceliği mikroner indeks, yün liflerinin inceliği lif çapı ve yapay liflerin inceliği doğrusal yoğunluk olarak
açıklanmaktadır. Lif inceliğinin iplik tüylülüğünü etkilemesi tüylülüğü ifade etmek için kabul edilen
parametrelere göre değişmektedir. Bazılarını hariç tutarsak, pek çok durumda tüylülük ve lif çapı aynı
yönde eğilim gösterir ve tüylülük lif çapının artması ile artar. Ancak yün liflerinde lif inceliği ve uzunluğu
arasındaki korelasyonun pozitif olması nedeniyle, kamgarn ipliklerinde durum farklılık göstermektedir.
[6]
Đplik tüylülüğünü etkileyen en önemli iki iplik parametresi büküm ve iplik lineer yoğunluğudur.
Tüylülüğün, iplik lineer yoğunluğu arttıkça arttığı ve büküm arttıkça ise azaldığı genel olarak kabul
görmektedir. [6]
Kompakt iplik eğirme sisteminin sağladığı en önemli avantaj soruna neden 3 mm ve daha uzun tüyleri
azaltmasıdır. Yapılan pek çok çalışmada kompakt ipliklerin tüylülük değerlerinin klasik ring ipliklerine
göre önemli derecede azaldığı tespit edilmiştir [7, 8, 9, 10, 11].
Đplik eğirme metodunun iplik tüylülüğüne etkisi üzerine yapılan başka bir araştırmada, %100 yün
kamgarn ipliklerinin iplik tüylülüğü değerleri incelendiğinde, kompakt siro ve kompakt iplik eğirme
metodunun iplik tüylülüğünün azaltılmasında önemli bir etkisi olduğu, siro-spun iplik eğirmenin de klasik
ring eğirmeye göre iplik tüylülüğü açısından avantaj sağladığı görülmüştür. [12]
Günümüzde rejenere selüloz liflerinin kullanımı her geçen gün artmaktadır. Polyester lifi de kısa ştapel
iplikçiliğinde pamuk lifinden sonra en yaygın kullanılan hammaddedir. Kompakt iplik eğirme metodu da
iplik tüylülüğünün azaltılmasında sağladığı avantaj nedeniyle dikkat çekmektedir. Bu nedenle bu
çalışmada %100 pamuk, %100 viskon, %100 polyester, %100 Tencel® ve %100 Modal® Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 20-28 Kısa Ştapelli Đpliklerde Hammadde ve Eğirme Metodunun Đplik
Tüylülüğüne Etkisi
22
hammaddesinden klasik ring, kompakt ve open-end rotor eğirme metotları kullanılarak, iki farklı iplik
numarası ve üç farklı büküm faktörüyle kısa ştapelli iplikler üretilmiştir. Üretilen ipliklerin iplik
tüylülüğü ölçülerek hammadde ve eğirme metodunun yanı sıra iplik numarasının ve büküm faktörünün de
kısa ştapelli ipliklerin iplik tüylülüğüne etkisi incelenmiştir.
2. MATERYAL ve METOT
Bu çalışmada hammadde olarak 3,95 mikroner inceliğinde (üst çeyrek uzunluk 29,1 mm) karde pamuk
lifi ve 1.2 denye inceliğinde (38mm) polyester, viskon, Modal® ve Tencel® lifleri kullanılmıştır. Ring
iplikleri Rieter G 30 ring iplik makinesinde, open-end rotor iplikleri Rieter R40 open-end makinesinde ve
kompakt iplikler ise Zinser 351 C3
kompakt iplik makinesinde eğrilmiştir. Tablo 1’deki deney planına
uygun olarak çalışılmıştır.
Tablo 1. Đplik deney planı.
Materyal Đplik Büküm faktörü
numarası αe αe αe
Eğirme
tekniği
%100 Pamuk,
%100 Viskon,
%100 Modal,
%100 Tencel,
%100 Polyester
Ne24/1
Ne16/1 3.5 4.1 4.7
Ring
Open-end
Kompakt
Çalışma şartları Tablo 2 ve 3’de verilmiştir.
Tablo 2. Ring iplik makinesi ve kompakt iplik makinesinde çalışma şartları.
Ring Kompakt
Makine tipi Rieter G 30 Zinser 351 C3
Đğ devri 10.000 d/dak. 11.500 d/dak.
Bilezik çapı 42 mm 50 mm
Tablo 3. Open-end rotor iplik makinesinde çalışma şartları.
%100 viskon, %100 pamuk,
%100 Tencel, %100 Modal %100 Polyester
Makine tipi Rieter R 40 Open-end rotor iplik
makinesi
Rieter R 40 Open-end
rotor iplik makinesi
Rotor devri 90.000 d/dak. 90.000 d/dak.
Rotor çapı 33 mm 33 mm
Açıcı silindir hızı 8200 d/dak. 8200 d/dak.
Açıcı silindir tipi B 174 N S 21 DN 64
Eğirme işleminden sonra numuneler 24 saat standart atmosfer şartlarında (20°C sıcaklık, %65 rutubet)
bekletildikten sonra iplik tüylülüğü değerleri hem Uster Tester 3 cihazının tüylülük modülü hem de
Zweigle Hairiness Tester G566 test cihazı yardımıyla belirlenmiştir. Zweigle iplik tüylülüğü değeri olarak
S3 değeri değerlendirmeye alınmıştır. Zweigle S3 değeri 3mm ve daha uzun tüylerin toplamını ifade
etmektedir. 1mm ve 2mm uzunluğundaki tüyler, istenilen ve mamule tekstil karakterini veren tüylerdir.
Probleme neden olanlar ise 3mm ve daha uzun tüylerdir. Uster tüylülük değeri H ise, 1cm uzunluğundaki
iplik gövdesinden dışarı doğru çıkan tüylerin toplam uzunluğunu ifade etmektedir.
Daha sonra bir istatistik programı yardımıyla çoklu varyans analizi ve çoklu karşılaştırma StudentNewman-Keuls (SNK) testi uygulanarak iplik eğirme metodunun, hammadde tipinin, iplik numarasının
ve büküm faktörünün iplik tüylülüğüne etkisi incelenmiştir.
3. TARTIŞMA
Üretilen numune ipliklerin iplik tüylülüğü testi sonuçları Tablo 4 ve Tablo 5’de verilmiştir. Çelik, P., Kadoğlu, H. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 20-28
23
Tablo 4. Zweigle S3 (3mm ve daha uzun tüylerin toplamı) iplik tüylülüğü değerleri.
Ring Kompakt Open-end rotor
Büküm faktörü (αe)
Ne24/1 inceliğindeki ipliklerin test sonuçları
Hammadde
3,5 4,1 4,7 3,5 4,1 4,7 3,5 4,1 4,7
%100 Pamuk 900 742 556 752 557 526 457 350 269
%100 Polyester 946 738 669 911 596 360 883 664 381
%100 Viskon 469 387 295 450 342 265 526 388 358
%100 Modal® 964 731 479 615 548 367 895 668 383
%100 Tencel® 998 968 688 491 407 354 828 810 738
Ne16/1 inceliğindeki ipliklerin test sonuçları
%100 Pamuk 1060 668 601 414 511 453 767 458 350
%100 Polyester 1068 1045 951 843 802 939 1026 966 927
%100 Viskon 1024 864 741 359 361 266 1038 975 840
%100 Modal® 958 850 503 805 529 329 1038 963 933
%100 Tencel® 1503 1420 1054 1034 901 555 1440 1324 1185
Tablo 5. Uster iplik tüylülüğü değerleri (H).
Ring Kompakt Open-end rotor
Büküm faktörü (αe)
Ne24/1 inceliğindeki ipliklerin test sonuçları
Hammadde
3,5 4,1 4,7 3,5 4,1 4,7 3,5 4,1 4,7
%100 Pamuk 7,25 6,43 6,23 5,73 5,12 4,88 4,5 4,56 4,07
%100 Polyester 5,39 4,99 4,87 4,92 4,55 4,3 6,81 6,62 7,01
%100 Viskon 5,48 4,84 4,47 3,85 3,51 3,23 5,68 5,03 5,2
%100 Modal® 6,87 4,59 4,5 3,85 3,48 3,28 5,75 5,29 5,72
%100 Tencel® 5,16 6,19 5,93 5,31 4,87 4,59 6,15 6,67 6
Ne16/1 inceliğindeki ipliklerin test sonuçları
%100 Pamuk 8,32 7,5 6,83 6,56 5,81 5,39 4,94 4,72 4,67
%100 Polyester 6,59 5,86 5,66 6,87 5,98 5,76 8,31 8,51 8,64
%100 Viskon 6,43 5,54 5,19 4,66 4,26 3,84 6,13 6,08 5,78
%100 Modal® 6,46 5,9 5,42 5,07 4,39 4,06 7,17 6,81 6,57
%100 Tencel® 7,87 7,13 6,82 6,51 5,91 5,45 6,7 7,36 6,9
Eğirme metodu, hammadde, iplik numarası ve büküm katsayısının iplik tüylülüğüne etkisini incelemek
için yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, eğirme metodunun, hammaddenin, iplik numarasının ve
büküm katsayısının iplik tüylülüğü değerlerine etkisi istatistiksel olarak (α =0,05 için) önemli
bulunmuştur. Beraber etkileşimleri de incelenmiştir. Hammadde, eğirme metodu, iplik numarası ve
büküm katsayısı arasındaki etkileşimler istatistiksel olarak önemli bulunmuştur, sadece eğirme metodu ve
iplik numarasının beraber etkisine bakıldığında Uster H iplik tüylülüğüne etkisi önemli bulunmamıştır.
Hammaddenin Uster iplik tüylülüğü değerine etkisini incelemek için yapılan Student-Newmann-Keuls
(SNK) çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre, viskon, Modal®, pamuk ve Tencel® –polyester
arasındaki fark önemli bulunmuştur. Tencel® ve polyester iplikler arasındaki fark ise önemli
bulunmamıştır. En düşük Uster tüylülüğü değeri viskon ipliklerinin değerleridir (Tablo 6).
Zweigle S3 iplik tüylülüğü değerleri açısında incelendiğinde, tüm gruplar arasındaki fark istatistiksel
olarak önemli bulunmuştur. En düşük viskon ipliklerini değerleri bulunurken, en yüksek Tencel®
ipliklerin tüylülük değerleri çıkmıştır (Tablo 7). Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 20-28 Kısa Ştapelli Đpliklerde Hammadde ve Eğirme Metodunun Đplik
Tüylülüğüne Etkisi
24
Tablo 6. Hammaddenin Uster iplik tüylülüğü H değerine etkisi (SNK testi).
Alt gruplar Hammadde
Numune
sayısı
1 2 3 4
Viskon 180 4,9613
Modal 180 5,3662
Pamuk 180 5,7503
Tencel 180 6,1948
Polyester 180 6,2013
Önemlilik 1,000 1,000 1,000 ,836
Tablo 7. Hammaddenin Zweigle S3 iplik tüylülüğü değerine etkisi (SNK testi).
Hammadde Alt gruplar Numune
sayısı 1 2 3 4 5
viskon 180 552,56
pamuk 180 577,79
modal 180 697,63
polyester 180 787,83
tencel 180 927,58
Önemlilik 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
Hammaddenin iplik tüylülüğüne etkisini daha ayrıntılı incelemek için, iplik numarası ve eğirme
metodunun etkisi elimine edilerek her iki iplik numarası ve üç eğirme metodu için ayrı varyans analizi
yapılmıştır. Ring eğirme metoduyla üretilen Ne24/1 inceliğindeki ipliklerin iplik tüylülüğü değerlerine
bakıldığında, en düşük viskon hammaddesinden üretilen ipliklerin değerleri bulunmuştur. Ancak Uster
tüylülük değeri en yüksek pamuk ring ipliklerinde çıkarken (Tablo 8), Zweigle S3 tüylülük değeri olarak
en yüksek Tencel® ipliklerinin değerleri bulunmuştur (Tablo 9).
Tablo 8. Hammaddenin Ne24/1 ring eğirme ipliklerin Uster H iplik tüylülüğü değerine etkisi (SNK testi).
Hammadde Alt gruplar Numune
sayısı 1 2 3 4
viskon 30 4,9637
polyester 30 5,0830
modal 30 5,3183
tencel 30 5,7590
pamuk 30 6,6380
Önemlilik 0,082 1,000 1,000 1,000
Tablo 9. Hammaddenin Ne24/1 ring eğirme ipliklerin Zweigle S3 iplik tüylülüğü değerine etkisi (SNK
testi).
Hammadde Alt gruplar Numune
sayısı 1 2 3 4
viskon 30 383,4667
modal 30 725,0333
pamuk 30 735,4333
polyester 30 784,3333
tencel 30 884,5333
Sig. 1,000 ,336 1,000 1,000Çelik, P., Kadoğlu, H. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 20-28
25
Tablo 10. Hammaddenin Ne16/1 ring eğirme ipliklerin Uster H iplik tüylülüğü değerine etkisi (SNK
testi).
Alt gruplar
Hammadde
Numune
sayısı 1 2 3 4 5
viskon 30 5,7193
polyester 30 6,0333
modal 30 6,3963
tencel 30 7,2730
pamuk 30 7,5490
Önemlilik 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
Tablo 11. Hammaddenin Ne16/1 ring eğirme ipliklerin Zweigle S3 iplik tüylülüğü değerine etkisi (SNK
testi).
Hammadde Alt gruplar Numune
sayısı 1 2 3 4
modal 30 770,3000
pamuk 30 776,2667
viskon 30 876,2000
polyester 30 1021,3000
tencel 30 1325,4000
Önemlilik ,722 1,000 1,000 1,000
Ne16/1 inceliğinde üretilen ring ipliklerinin sonuçlarına baktığımızda, Uster H tüylülük değerleri
açısından aynı sıralama görülmektedir (Tablo 10). Zweigle iplik tüylülüğü değerlerini
karşılaştırdığımızda, yine en yüksek Tencel® ring ipliklerinin değerleri olduğu görülmektedir (Tablo 11).
Ancak en düşük Zweigle S3 tüylülük değeri, Uster tüylülüğünden farklı olarak, Modal® ve pamuk
hammaddelerinden üretilen ipliklerin değerleri bulunmuştur.
Ne24/1 open-end eğirme ipliklerin değerlerine bakıldığında, hem Uster H hem de Zweigle S3 tüylülük
değerlerinde en düşük pamuk ipliklerinin değerleri olduğu görülmektedir (Tablo 12). Kompakt eğirme
metoduyla eğrilen ipliklerin karşılaştırmasına baktığımızda, Ne24/1 inceliğindeki ipliklerin tüylülük
değerlerinde viskon ipliklerin değerlerinin en düşük olduğu görülmektedir. Her iki tüylülük ölçüm testi
sonuçlarına bakıldığında pamuk kompakt eğirme ipliklerin değerleri yüksek bulunmuştur.
Tablo 12. Hammaddenin Ne24/1 open-end eğirme ipliklerin Zweigle S3 iplik tüylülüğü değerine etkisi
(SNK testi).
Alt gruplar
hammadde
Numune
sayısı 2 3 4 5 1
pamuk 30 358,7667
viskon 30 423,7000
polyester 30 464,9333
modal 30 662,1667
tencel 30 791,8667
Önemlilik 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
Eğirme metodunun etkisine baktığımızda, Uster iplik tüylülüğü ve Zweigle S3 iplik tüylülüğü açısından
alt gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (Tablo 13 ve Tablo 14). En düşük
kompakt ipliklerin tüylülük değerleridir.
Tablo 13. Eğirme metodunun Uster iplik tüylülüğü H değerine etkisi (SNK testi). Teknolojik
Zweigle iplik tüylülüğünde tüm tüy uzunlukları ayrı gruplandırılarak sayılmaktadır. Burada 1 ve 2mm
uzunluğundaki kısa ve soruna neden olamayan tüy uzunlukları ile 3mm ve daha uzun, probleme neden
olabilecek iplik tüylülüğü grupları ayrı değerlendirilebildiği için eğirme metodunun etkisi daha kolay
görülebilmektedir. En yüksek Zweigle S3 tüylülük değeri ring ipliklerinin bulunmuştur.
Tablo 14. Eğirme metodunun Zweigle S3 iplik tüylülüğü değerine etkisi (SNK testi).
Alt gruplar Egirme
metodu
Numune
sayısı
2 3 1
kompakt 300 554,67
open-end 300 743,14
ring 300 828,23
Önemlilik 1,000 1,000 1,000
Eğirme metodunun etkisi, her iki iplik numarası için ayrı analiz edildiğinde de aynı eğilimler olduğu
görülmüştür. Sadece Ne16/1 inceliğindeki ipliklerde open-end ve ring eğirme arasındaki fark istatistiksel
olarak önemli bulunmamıştır.
Büküm katsayısının artması ile hem Zweigle hem de Uster iplik tüylülüğü değerleri düşmüştür (Tablo 15
ve Tablo 16).
Tablo 15. Büküm katsayısının Uster iplik tüylülüğü H değerine etkisi (SNK testi).
Büküm katsayısı Alt gruplar
αe
Numune
sayısı 1 2 3
4.7 300 5,4247
4.1 300 5,6171
3.5 300 6,0426
Önemlilik 1,000 1,000 1,000
Tablo 16. Büküm katsayısının Zweigle S3 iplik tüylülüğü değerine etkisi (SNK testi).
Büküm katsayısı Alt gruplar
αe
Numune
sayısı 1
4.7 300 577,13
4.1 300 724,26
3.5 300 824,65
Önemlilik 1,000 1,000 1,000
Đki iplik numarası olduğu için çoklu karşılaştırma yapılamamıştır. Grafiklerden de iki iplik numarası
arasındaki iplik tüylülüğü değerleri arasındaki fark açık şekilde görülmektedir. Đplik numarası açısından
bakıldığında, Şekil 1 ve Şekil 2’den de görüldüğü gibi, iplik numarası kalınlaştıkça iplik tüylülüğü artmaktadır.
4. SONUÇ VE ÖNERĐLER
Hammadde özelliklerinin iplik tüylülüğü değerlerini etkilediği pek çok araştırmacı tarafından
belirtilmiştir [2, 6, 13, 14]. Kullanılan lifin uzunluğu, inceliği, eğilme ve bükülme rijitliği iplik
tüylülüğünü etkilemektedir. Bu çalışmada kısa lif iplikçiliğinde kullanılan pamuk, polyester ve rejenere
selüloz liflerinden (viskon, Modal® ve Tencel®) üretilen ipliklerin iplik tüylülüğü değerleri
incelenmiştir. Varyans analizine göre hammadde* eğirme metodu* iplik numarası* büküm katsayısı
arasındaki interaksiyon (etkileşim) istatistiksel olarak (α=0,05 için) önemli bulunmuştur. Hammaddenin
iplik tüylülüğüne etkisine bakıldığında, iplik numarası ve eğirme sistemine göre üretilen numune
ipliklerin iplik tüylülüğü değerlerinin sıralaması değişmektedir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre
hammadde cinsinin iplik tüylülüğüne etkisi ile ilgili bir genelleme yapmak mümkün olamamıştır. Ölçüm
metoduna göre de sıralama değişmektedir.
Eğirme metodunun etkisi incelendiğinde, kompakt eğirme ipliklerin iplik tüylülüğü değerleri tüm
hammadde cinsleri ve her iki iplik numarası için de en düşük bulunmuştur. Kompakt eğirme metodu iplik
tüylülüğünde önemli bir azalma sağlamaktadır. Daha önce yapılan çalışmalarda da ifade edildiği gibi
open-end ipliklerin tüylülük değerlerinin ring ipliklerine göre daha düşük olduğu görülmektedir [5].
Open-end ipliklerinin yapısında bulunan lif sargıları ile lifler iplik gövdesine daha iyi bağlandığı için iplik
tüylülüğü değeri de daha düşük çıkmaktadır.
Đplik numarasının etkisine bakıldığında, iplik lineer yoğunluğu arttıkça iplik tüylülüğü değeri de Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 20-28 Kısa Ştapelli Đpliklerde Hammadde ve Eğirme Metodunun Đplik
Tüylülüğüne Etkisi
28
artmaktadır. Daha önce yapılan çalışmalarda da benzer sonuçlar bulunmuştur [6, 9, 13]. Ne24/1 ipliklerin
tüylülük değerleri Ne16/1 ipliklerin tüylülük değerlerinden daha düşük bulunmuştur.
Büküm miktarının artması ile lifler iplik gövdesine daha iyi tutundukları için, iplik tüylülüğü değeri de
azalmaktadır. Ancak her zaman çok yüksek büküm değerleri ile çalışmak mümkün değildir. Đplik
bükümünün artması ipliğin sertleşmesine ve eğirmede üretim düşüşüne neden olmaktadır. Özellikle
kompakt eğirme metodu ile iplik tüylülüğünde sağlanan önemli azalma dikkate alındığında daha düşük
büküm değerleri ile çalışılması önemli bir avantaj olarak görülmektedir.
5. KAYNAKLAR
1. Kadoğlu, H., 1987, Đplik Tüylülüğü ve Nedenleri Üzerine Bazı Yaklaşımlar, Tekstil ve Makine, Yıl:
1, Sayı: 3, Mayıs, 138-141.
2. Barella,A., 1978, New Features of Yarn Hairiness Studies, Journal of Textile Institute.
3. Pillay, K.P.R., Shankaranarayana, K.S., 1979, Hairiness and Related Properties of Polyester and its
Blends During High Speed Spinning, Proceedings of the Nineteenth Technological Conference,
Ahmedabad Textile Industry’s Research Association, India, 1979, Vol. 1, p. 37-46.
4. Datye K.V., Bose C., 1981, Minimising Yarn Hairiness, The Indian Textile Journal, August, p. 91-93.
5. Barella, A., Manich, A.M., 1988, The Influence of the Spinning Process, Yarn Linear Density, and
Fiber Properties on the Hairiness of Ring-Spun and Rotor-Spun Cotton Yarns, Journal of the Textile
Institute, 1754-2340, Volume 79, Issue 2, Pages 189 – 197.
6. Barella, A., 1983, Yarn Hairiness, The Textile Institute, Textile Progress, Vol. 13, No. 1.
7. Kadoğlu, H., 2001, Quality Aspects Of Compact Spinning, Melliand International , Volume 7,Issue
1, April ,23-25.
8. Krifa, M., Hequet, E., Ethridge, D., 2002, Compact Spinning: New Potential for Short Stapel Cottons,
Textile Topics.
9. Çelik, P., Kompakt Đplik Eğirme Makinesinde Uzun Ştapelli Liflerin Eğrilmesi ve Đplik Özelliklerinin
Klasik Ring Eğirme Tekniği ile Karşılaştırılması, 2002,Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü.
10. Canoğlu, S., Yükseloğlu, S.M., The Comparison of Yarn Parameters Hairiness of Ring and Compact
(COM4) Yarns, 5th International Conference, TEXCHI 2003, June 16- 18, Liberec, Czech Rebublic.
11. Kremenavoka, D., Novackova, J., Voborova, J., 2003, Compact Yarn – Structure and Properties, 5th
International Conference, TEXCHI 2003, June 16-18, Liberec, Czech Rebuplic.
12. Çelik, P., Kadoğlu, H., 2006, Kamgarn Đpliklerinde Eğirme Metodunun Đplik Tüylülüğüne Etkisi,
Tekstil ve Konfeksiyon, Nisan-Haziran, Sayı 2, s.97-104.
13. Altas,S., Kadoglu, H., 2006, Determining Fiber Properties and Linear Density Effect on Cotton Yarn
Hairiness in Ring Spinning, Fibres&Textiles in Eastern Europe, July/ September, Vol.14, No.3 (57),
p:48-51.
14. Kadoğlu, H., Üreyen, M.E., Çelik, P., Yıldırım, D., 2004, Influence of Spinning Process Parameters
and Cotton Fiber Characteristics on Yarn Hairiness of Ring Spun Yarns, 4th AUTEX World Textile
Conference, Roubaix-France, 22-24 June.
