1. GİRİŞ
2. KONFEKSİYON SEKTÖRÜ VE GELİŞİMİ
2.1. Konfeksiyon Sektörünün Tanımı ve gelişimi
2.2. Konfeksiyon sektörünün Türkiye ki gelişimi
2.3. Konfeksiyon sektöründe pazarlama, pazarlamanın önemi ve ürünün tanıtılması
3. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE KULLANILAN MALZEMELER VE KONTROLLERİ
3.1. Ana malzeme (kumaş)
3.2.1. Örgü kumaşlar
3.2.2. Dokuma kumaşlar
3.2. Yardımcı malzemeler
3.2.1. Astar
3.2.2. Tela
3.2.3. Dikiş ipliği
3.2.4. Düğme
3.2.5. Fermuar
3.3. Hammadde deposuna da yapılan kontroller
3.3.1. Kumaş kontrolü
3.3.2. Yardımcı malzeme kontrolü
4. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN FAALİYET GÖSTERDİĞİ ALANLAR
5. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE ETEK MODELi İÇİN KALIP HAZIRLAMA YÖNTEMLERİ
5.1. Etek modeli için Kalıp hazırlama
5.1.1. Etek modeli için beden ölçüleri standardizasyonu
5.1.2. Etek modeli için kullanılan beden numaraları
5.1.3. Etek modeli için örnek kalıp ve dikim hazırlama
5.1.4. Etek modeli için kalıp büyültme ve küçültme teknikleri
5.1.4.1. Etek modeli için her beden kalıbının tek tek çizimi
5.1.4.2. Etek modeli için kalıbın sistematik olarak büyültülmesi ve küçültülmesi (Gradasyon )
5.1.4.3. Etek modeli için kalıbın bilgisayarla büyültülüp küçültülmesi
5.1.4.4. Etek modeli için kalıbın optik olarak büyültülmesi ve küçültülmesi
5.2. Şablon hazırlama
5.3. Pastal hazırlama ve çoğaltma yöntemleri
5.4. Kesim planlaması ve kesim emrinin hazırlanması
5.5. Serim işlemi (pastal atma)
5.5.1. Serim işlemi yapılırken dikkat edilecek noktalar
5.5.2. Kumaş serim şekilleri
5.5.3. Kumaş serme masaları
5.6. Kumaş kesim işlemi
5.7. Konfeksiyon sektöründe dikim işlemi
5.7.1. Dikim işleminin organizasyonu
5.8. Konfeksiyon kültüründe ütü işlemi ve ütü tesisatı
5.9. Konfeksiyon sektöründe kalite kontrolü
5.9.1. Konfeksiyon sektöründe kumaş ve üretim kalitesi
5.9.2. Konfeksiyon sektöründe Kalite Kontrol Sistemleri
5.9.3. Kalite Kontrol Elemanı ve Organizasyondaki Yeri :
5.10. Konfeksiyon sektöründe paketleme, mamul madde deposu ve sevkıyat
6. GENEL DEĞERLENDİRME
KAYNAKLAR
1. GİRİŞ
Konfeksiyon sektörü diğer sanayi dallarına göre daha az sermaye gerektiren, emek yoğun bir üretim dalıdır. Dolayısıyla ülkemiz yapısına uygun bir özellik göstermektedir. Şüphesiz ki ülkemizde hammadde boldur ve ucuz işçilik mevcuttur. Ancak son yıllarda ileri teknoloji ve otomasyon bu sektörün gelişmesine katkıda bulunmuş ve bulunacak olan en önemli konulardır. Gelecekte, gelişen teknolojiyle birlikte bilgisayarlı sistemlerle tasarım yapmaya, bilgisayar kontrollü dikiş makinelerine, otomatik pastal seme makinelerine, otomatik katlama ve paketlemeye yönelecektir.
Konfeksiyon sektörü ülkemizde tekstil sektörü içinde en çok dikkat çeken sektör olarak göze çarpmaktadır. Buna işçiliğin ucuz olması, hammadde kaynaklarının yeterli olması, konfeksiyon sektöründe katma değer oranının ve ihracat olanaklarının yüksek olması sebep olarak gösterilebilir.
Konfeksiyon sektöründe üretimde, istenilen amaca ulaşmak için üretim biçimi, kullanılan makine ve cihazların seçimi ve kullanma şekilleri de çok önemlidir. Bu nedenle konfeksiyon sektöründe üretimin istenilen kapasite ve kalitede gerçekleştirilmesi için yapılması gereken çalışmalar ile buna bağlı olarak kullanılan makinelerin özelliklerini bilmek seçim, kullanım ve katkılarını en iyi şekilde değerlendirmek makineler hakkında yeterli bilgi edinilmesi faydalı olacaktır.
Tabi ki konfeksiyon sektörünün ülkemizde bu kadar önemli bir yer edinmesinin sebebi sadece teknoloji değildir. Pazarlama stratejileri ve üretim planlamasının da önemi azımsamayacak derecede büyüktür. Bunun yanında Türkiye de üretimin değil aynı zamanda tasarımında dikkat çekecek ölçüde ilerlemesi, moda yaratma konusunda diğer dünya ülkeleriyle yarışabilecek duruma gelmesi de konfeksiyon sektörünün gelişimini önemli ölçüde etkilemiştir.
2.2. KONFEKSİYON SEKTÖRÜ VE GELİŞİMİ
2.1 Konfeksiyon Sektörünün Tanımı ve gelişimi
Konfeksiyon dilimizde hazır giyim ve ev eşyası üretimi manasındadır. Bu mana bazen sadece “ Konfeksiyon ”, bazen de “ Hazır giyim ve Konfeksiyon ” olarak ifade edilir. Giysi ve ev eşyası üretiminde deri kullanılması halinde “ Deri konfeksiyonu ” tabiri kullanılır. Ülkemizde elyaftan iplik üretimi de dahil olmak üzere, nihai ürüne kadar tüm safhaları aynı kuruluş bünyesinde gerçekleştirilen entegre kuruluşlar olduğu gibi ipliği veya kumaşı başka endüstriyel tesislerden temin ederek üretimde bulunan kuruluşlarda vardır. Aşağıda giyim eşyası üretim süreci görülmektedir.
Giyim eşyası üretim süreci
Kumaş seçimi : İmalat kısmının ilk basamağıdır. Siparişlere uygun olarak istenen miktarda kumaş ve yardımcı malzemeler depolanır. Burada kumaş ve yardımcı malzemelerin kontrolleri, renk kontrolü, genişlik ve uzunluk kontrolleri de yapılır.
Kalıp Hazırlama: İstenen modele göre üretilecek giysinin kalıpları hazırlanır. Bu kalıplar karton veya sert plastik hammaddeden yapılır. Kalıplara numara vererek karışmaları önlenir.
Kesim: Kalıp yerleşim planına istenilen uzunluktaki kumaş serim masasına düzgünce serilir. Serim işleminde kat sayılarına kumaşın tersine ve yüzüne dikkat edilmelidir. Kumaş serme işlemi el ve makine ile yapılır.
Dikiş: Bant sistemine göre hazırlanmış makinalar da bütün parçalar sıra ile dikilirler. Bant sonunda bir mamul halinde ortaya çıkar .
Ütü :Giysinin özelliğine göre ütüleme bölümünde işlemler tamamlanır. Bu bölümde çok çeşitli ütüler kullanılmaktadır .
Son İşlem :Mamul üzerine katılacak düğme, açılacak ilik ve diğer aksesuarların takılması işlemi yapılır .
Kalite Kontrol: Üretilen mamulün istenilen özellikte ortaya çıkıp çıkmadığını dikişlerin düzgünlüğü, renklerin uyumu ve temizlik gibi işlemler kontrol edilir .
Ambalaj ve dağıtım: Kontrol işlemi bittikten sonra üretilen mamuller istenilen şekilde paketlenir ve ambalajlanarak satışa hazır hale gelir.
2.2. Konfeksiyon sektörünün Türkiye ki gelişimi
Konfeksiyon sektörü, Türkiye ekonomisinin önemli üretim kollarından biridir.
Bu sanayi dalı
Türkiye de gelişmiş bir hammadde sektörünün olması
Türkiye de tekstil sektörünün, sanayi ve ihracatta öncü olma özelliği kazanmıştır. Türkiye tekstil sektöründe önemli miktarda ham madde kaynaklarına, iş gücü ve teknik bilgiye sahiptir. Özellikle pamuk üretiminde önemli bir potansiyele sahiptir. Diğer önemli tekstil ham maddesi olan yünde Türkiye önemli bir üreticidir. Sentetik ve suni elyaf üretiminde önemli bir gelişme göstermektedir. Türkiye de üretilen pamuğun yarısından fazlası dokumada kullanılmaktadır.
Tekstil sektöründe hammaddenin iplik haline gelmesinden hazır giyime kadar devam eden üretim süreci içinde milli hasılayı artırıcı ve istihdamı genişletici imkanlar sebebiyle milli ekonomi içindeki önemi büyüktür.
Emek yoğun bir sektör dalı olması
Ülkemizde sermaye kaynaklarının yeterli olmasına karşılık hızlı bir nüfus artışı vardır. Bunun sonucu olarak her yıl insan gücü arzı yükselmekte ve büyük bir istihdam sorunu yaratmaktadır. Bu durumda işsizliğin azaltılması için sanayileşme yolunda istihdam etkisi yüksek olan sanayilere ağırlık verilmesi gerekir. Örneğin hazır giyim, mobilya, madeni eşya, elektrik makineleri ve taşıt araçları imalatı sektörleri % 25-35 kadar 15-19 yaş grubu iş gücünü istihdam etmektedir. Bu durumda konfeksiyon sektörünün geliştirilmesi, kalkınma planının ilke ve politikasına da uygun düşmektedir.
Az yatırım gerektiren bir sektör olması
Konfeksiyon sanayinin gelişmesinin teşvikinde bu sanayi dalının fazla sermayeyi gerektirmemesi önemli bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır. Diğer sanayilere kıyasla konfeksiyon sektöründe kişi başına düşen yatırım miktarı da düşüktür. Giyim sanayi diğer sanayi dallarına göre daha az sermaye gerektiren bir üretim dalı olarak ülkemiz yapına uygun bir özellik gösterir.
İhracat imkanlarının olması
Yukarıda belirtilen özelliklerinden hazır giyim sanayinin emek-yoğun bir sanayi oluşu ve Türkiye de gelişmiş bir dokuma sektörünün olması bu sektörü ihracat bakımından üst düzeylere getirmiştir. Ülkemizde emek bol ve gelişmiş ülkelere oranla daha ucuzdur. Gelişmiş ülkelerde ise iş gücü daha yüksek ücret ödeyen sektörlere kaymakta bu ülkeler konfeksiyon sektörü için işçi ihtiyacını dış ülkelerden karşılamaya çalışmaktadırlar.
Ülkemizde yeni sanayiler kurulurken hangi sanayi dallarına öncelik verilmelidir sorusuna cevap teşkil edecek sanayiler, piyasa mekanizması içinde rekabet gücü olabilecek mukayeseli avantajlarımızı azami ölçülerde kullanan daha doğrusu rahatlıkla ihracat yapabilecek sanayi dalları olmalıdır. Bu tariflere uyan sanayi dallarının ön sıralarında konfeksiyon sektörü gelmektedir. Konfeksiyon sektörü memleketimizin tarımsal ve tabii kaynaklarına dayalı, kapital yoğunluğu düşük, katma değer ve işçi kullanım oranı yüksek olmasından dolayı ihracata dönük bir sanayi dalıdır.
2.3. Konfeksiyon sektöründe pazarlama, pazarlamanın önemi, ve ürünün tanıtılması
Pazarlamanın tanımı
Pazarlama toplumu meydana getiren fertlerin ihtiyaçlarının ne olduğunun belirlenmesiyle bu ihtiyaçların en uygun miktarda karşılanması için üretilen mal ve hizmetlerin üretiminden nihai tüketici tarafından tüketime kadar olan bütün faaliyetlerin incelenmesi koordinasyonu ve kontrolü işlemidir.
Geleneksel anlayışta işletmenin ürettiği malın satılmasıyla ilgilenir. Ancak modern anlayışta şu etkenleri dikkate alarak mal satışı ve çeşidiyle ilgilenmelidir.
1) Nüfus artışı
2) İşletmelerin artışı
3) Ürün sayısının artışı
4) Tüketici gelirinin durumu
5) Değişen moda
Pazar araştırması
Üretici, tüketici veya arz ile talep belirli bir zamanda ve ortamda karşılaşırlar. Bu ortam pazar olarak isimlendirilir. Üreticiler,
1) Kuruluş döneminde
Kuruluş döneminde modern bir sınai işletmeyi, talep tahmini konusunda güvenilir bir inceleme yapmadan kurmaya kalkmak büyük bir ihtimalle başarısızlık ve sonuçta iflası göze almaktır ki bu aşamada elde edilen bilgiler şu amaçlarla kullanılmaktadır.
1) Fabrika büyüklüğünün belirlenmesi
2) Üretim tipinin belirlenmesi
3) Kullanılacak makine tiplerinin belirlenmesi
4) İş gücü miktarını hesaplanması
5) Gerekli yönetici personelin belirlenmesi
2) İşletme döneminde yapılan pazar araştırması
Pazarın yapısı ve genel hareketleri değişir bir nitelik taşıdığından kuruluş döneminde yapılan Pazar araştırmasının işletme döneminde uzun süre geçerliliğini koruyacağı söylenemez.
1) Tüketicinin satın alma gücü
2) Tüketicinin zevk ve tercihleri
3) Mevcut rakip fabrikaların durumu
4) İthalat ve ihracat politikasındaki değişiklikler
5) Yeni tür mamullerin piyasaya sürülmesi
gibi ve buna benzer nedenler pazar yapısında önemli rol oynar.
Pazarlamanın önemi ve ürün tanıtımı
Giysi dalında başarılı bir pazarlama yapabilmek için tüketici tutumu, piyasa değişimleri ve piyasa durumuna dayanan esaslı bir piyasa bilgisi şarttır. Konfeksiyon piyasasındaki her firma ürün ve hizmetlerini pazarın özel bir bölümüne yöneltmeli yani belli bir amaca hizmet etmelidir. Tüketicinin kararlarında moda dergileri fikir verici kaldığından, özel öneriler alışverişte gerçek kararların verilmesinde yardımcı olurlar.
Konfeksiyon sektörünün ayakta kalabilmesi ihracata bağımlı olduğundan pazarlama bu sektörde daha etkin rol oynamaktadır. Firmaların ihracat gelirlerinin ortalaması, toplam satış hasılatlarının büyük kısmını kapsamaktadır.
Pazarlama ve ürünü tanıtımı açısından tüketicilerin giyim eşyası için gelirlerinde ayıracakları para miktarının ve bunda olabilecek değişmelerin, nüfus ve milli gelirdeki değişmelerin, yaş gruplarındaki kaymaların, moda akımlarının iyi bir şekilde incelenmesi gerekir. Ürünün tanıtılmasında ürün üretimden çıktıktan sonra müşterinin istemiş olduğu zamanda, istediği kalitede, istediği miktarda ve fiyatta olması ürünün tanıtılması açısından büyük bir önem arz eder.
İstenilen Fiyat İstenilen Zaman
Ürün Tanıtımı Reklam
İstenilen Miktar İstenilen Kalite
Bundan başka pazarlamacı ürünün tanıtılması açısından şu soruların cevabını araştırmalıdır.
1) Hangi ürünü satacağız
2) Ne kadar ürün satacağız
3) Ürünü kime ve nereye satacağız
Bu soruların cevabını almak için şu hususları bilmeliyiz
1) Ürünü alacak müşteriler kimlerdir
2) Ne tür ürün satın alırlar
3) Ürüne ne kadar para harcarlar
4) Ürün tarzına uygun bir yerde mi otururlar
5) Ürünün satımından dolayı piyasadan ne kadar pay alırız
6) Ürün için gerekli moda tahminleri
Bu tür ve buna benzer konular belirlendikten sonra hitap edilecek grup yada grupların zevk ve ihtiyaçlarına uygun şekilde ürün yapmak üretimin başlıca hedefi olmalıdır.
3. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE KULLANILAN MALZEMELER VE KONTROLLERİ
Konfeksiyon üretiminde üretimi yapılacak sezonun kullanılacak malzeme açısından önemi büyüktür. Yaz veya kış sezonu için kullanılacak malzeme ve yardımcı malzeme için o yıl moda olan renk ve kumaşın temin edilmesi gerekir. Hangi renkten ve miktarda malzeme ve yardımcı malzemenin kullanılacağı planlanarak çok yönlü tasarım yapılmalıdır.
3.1. Ana malzeme (kumaş)
Konfeksiyon üretimini ana malzemesi kumaştır. Kumaş seçimi yukarda da bahsedildiği gibi o sezonun moda olan kumaşı renk ve hitap ettiği grubu veya tüketici kesime göre düşünülmelidir. Seçilen malzemeyle yardımcı malzemenin uyumlu olması beklenir. Bu nedenle malzeme ve yardımcı malzemenin seçimi üretim planlamasında en önemli hususlardan biridir. Giysi üretiminin temel malzemesi kumaştır. Tekstil liflerinin düzgün bir yüzey ve değişmez kalınlıkta ince bir doku oluşturacak biçimde bir araya getirilmesiyle elde edilen her türlü yapıya kumaş denir.
Bir giysi üretimi tasarımında kumaş seçimi yapabilmek için öncelikle
kumaşların mekanik fiziksel ve yapısal özelliklerini bilmek gerekir.
Kumaşların dayanıklılık esneklik döküm ütü tutma buruşmazlık sürtünme ve yırtılma dirençleri gibi özelliklerine mekanik özellikler denir. Fiziksel özelliklerin en önemlileri ise, en, boy, gramaj gibi boyutsal özelliklerle iplik çapları ve iplik sıklıkları, nem çekme, ısı, su ,ve hava gibi kumaş kalınlığına örgü ve terbiye türüne bağlı özelliklerdir.
3.2.1. Örgü kumaşlar
İğne, tığ, şiş gibi araçlarla ve genellikle tek bir iplikten ilmekler oluştururken bir yandan da bunları birbirine bağlayarak yapılan kumaşlara örme kumaş denir. Örgü kumaşlar atkı çözgü triko sistemiyle örülerek değişik esneklik özellikleri sağlanmaktadır. Örgülerden lastik örgü yada ribs örgü çok fazla esneklik sağlarken çift kat jarse olarak bilinen overlok örgü daha az dayanıklı ve az esnek dokuları oluşturur. Lastik örgü fazla esnekliği nedeniyle kazaklarda ve özellikle tüm örgü giysilerin manşet yaka paça gibi bölümlerinde ve çorapların konç kısımlarında kullanılır. Örgü kumaşlar t-shirt, gecelik, eşofman, iç çamaşır vb. giysilerin yapımında kullanılır.
3.2.2. Dokuma kumaşlar
Dokuma siteminde üretilen kumaşlar kumaş üretiminin asıl büyük kırımını oluşturmaktadır. Dokuma kumaş atkı ve çözgü ipliğinin birbirini altından ve üstünden geçmesiyle oluşturulan tekstil yüzeyleridir. Kullanma yerine göre giysilikler, iç mekanda kullanılan kumaşlar, endüstriyel kumaşlar olmak üzere 3 grupta toplayabiliriz. Giysi üretiminin tasarlanması kumaşın kullanım amacına uygun olacak biçimde çeşitli özeliklerin belirlenmesidir.
3.2. Yardımcı malzemeler
Konfeksiyon üretiminde kumaşın dışında yardımcı malzemeler olan astar, tela, düğme vb. aksesuarlarda gerek kalite özellikleri gerekse kullanım biçimleri bakımından çok önemlidir. Zira kumaşına uygun olmayan yardımcı malzeme giysinin kalitesini düşürdüğü gibi kullanımını zorlaştırır ve görünümü bozabilir. Yardımcı malzemenin eşdeğer özellikte olması gerekir.
3.2.1. Astar
Astar giyside yüzü meydana getiren kumaşın iç görünüşünü süsleme, temizleme amacıyla içine geçirilen, gerektiğinde çıkarılabilen, giyimin genel dikiş havasına benzetilerek dikilen kumaştır. Astarı giysiye geçirme işlemine astarlama denir.
Astarlama
1) Giysinin iç kısmına temiz bir görünüş vermek
2) Düşüşleri daha net ve güzel göstermek
3) Giysiye ısıtıcı özellik vermek
4) Kumaşın esnemesini önlemek
5) Buruşmayı kısmen önlemek
6) Giysinin biçimini muhafaza etmek
Astar kumaşta aranan özellikler
1) Astar kumaşı giysinin özelliklerini etkilememelidir.
2) Giysiyi saran cinsten olmalıdır.
3) Elektriklenmeyen cinsten olmalıdır.
4) Kaygan ve düzgün olmalıdır.
5) Teri emen havayı geçiren kumaşlar tercih edilmelidir.
6) Temizlenebilir cinsten olmalıdır.
7) Üstüne giyilecek kumaşla uyum sağlamalıdır.
Astar kumaşı solmamalıdır. Astarda ter ve renk haslığına önem verilmeli
3.2.2. Tela
Tela sık dokunmuş apreli kumaştır. Manto, tayyör, ceket, pardösü, elbise gibi giysilerin göğüs, etek ucu, sırt, yaka, vb. yerlerin net, düşüşlerin muntazam olması, güzel görünmesi için ve deforme olmaması için kullanılır. Yün, kıl, pamuk veya naylondan dokunan bir kumaştır. Yapışkan telaların pamuklu olanlarının yanında yapay liflerden sıkıştırılarak yapılan telalarda vardır. Bu telalar rayon lif döküntülerinin prese elde edilmesiyle elde edilen vizolin adı altında satılan yapışkan telalardır. Yapışkan telaların bir yüzü düzgün, diğer yüzü ise ısıyla yapışan özelliği bulunan plastik bir maddeyle kaplanmıştır. Kalınlıklarına göre ticari anlamı olan numaralarla numaralandırılmışlardır. 303 en ince olanıdır. 503-506-508 de kalınlık derecesi artmaktadır. Renkli ve beyaz arasında maliyet ve satış farkı vardır. Kumaşın cinsi ve seçilen tela birbiriyle eşdeğer olmalıdır.
3.2.3. Dikiş ipliği
Giysi yapımında temel işlem dikiş işlemidir. Dikiş işlemi giysinin kalitesini ve dayanıklılığını belirler. Dikişte istenen sağlamlık ve esneklik özelliği, kullanılan dikiş makineleriyle birlikte bu makinaların özelliğine bağlı olarak kullanılan dikiş ipliğine bağlıdır. Ayrıca kumaş cinside iplik seçiminde önemli rol oynar. İplik yapımında pamuk, suni ve sentetik, suni karışımı ve ipek lifleri kullanılmaktadır. Uygun bir iplik seçimi yapabilmek için şu hususlar dikkate alınmalıdır.
İpliğin düzgünlüğü: İplik yeknesak düzgünlükte olmalıdır. İpliğin düzgünsüzlüğü uster aletiyle ölçülür. Pratikte iplik zıt renkli bir karton üzerine sarılarak gözle kontrol edilebilir.
İpliğin mukavemeti: Herhangi bir basınca maruz kalan ipliğin kopuncaya kadar karşı koyduğu dayanma gücüdür. İplik mukavemeti lif cinsi, hasat zamanı işleme şekli gibi faktörler etkilidir. İplik numaraları: Herhangi bir liften eğrilerek meydana getirilen ipliğin uzunluk ve ağırlığı arasındaki ilişkiyi ifade eder. Aynı uzunlukta olan iki iplikten çapı geniş olan iplik daha ağırdır. Bunun gibi aynı ağırlıkta olan iki iplikten çapı küçük olan daha uzundur. İpliklerin incelik derecesi uzunluğa göre numaralama sistemi ve ağırlığa göre numaralama sistemi olarak iki yöntemle tespit edilir.
İplik katı ve büküm yönü: İplikler tek katlı veya çok katlı olabileceği gibi az veya çok bükümlü olabilir. Ayrıca büküm yönleri farklıda olabilir. İpliğin sağlamlık ve mukavemeti büküm sayısıyla orantılıdır. İplikler genelde sağ, sol ve karışık bükümlü olmak üzere 3 türlü bükülürler. İplikte sağa doğru bükümler “Z”, sola doğru bükümler “S”, karışık bükümler “ZS” veya “SZ” harfiyle ifade edilir.
3.2.4. Düğme
Düğme giysilerde kullanılan bir kavuşturma ve süsleme aracıdır. Bollukları gidermek giyip çıkarmayı kolaylaştırmak için kullanılan bu düğmelerin bir kısmı daha sonra süsleme unsuru olarak kullanılmaya başladı düğmeler giyim eşyasının bazı yerlerine tespit edilmiş özel delik briç veya iliklerden geçirilebilmesi için sert ve genelde yuvarlaktır.
Düğme çeşitleri:
1) Bitkisel kökenli düğmeler
2) Hayvansal kökenli düğmeler
3) Madensel ve cam düğmeler
4) Plastik düğmeler
5) Elde yapılan düğmeler
3.2.5. Fermuar
Fermuarda düğme gibi giyim eşyalarında kapanacak yerlerde kullanılır. Bir fermuarın esas kısımları kumaşın kenarına tutturulmuş olan iki dişli dizisiyle bunu açıp kapamaya yarayan sürmeden ibarettir. Her dişteki çıkıntı bir sonraki girintiyle birleşip açılır ve kapanır.
Dişlerin yerleştiği kumaşın her iki ucunda sürmenin çıkmasını önlemek amacıyla konmuş metaller vardır. Bazı fermuarlarda alt kısmın bir ucu sürmede sabit kalsa da diğer ucu çekmek suretiyle birbirinden ayrılır. Bu tür fermuarlar monat gibi giysilerde kullanılır. fermuarlar dişlilerine göre plastik ve metal olarak farklılık kazanır.
3.3. Hammadde deposuna da yapılan kontroller
Hammadde deposu hammadde ve yardımcı malzemelerin depolandığı yerdir. Ayrıca hammadde deposu ilk kontrollerin yapıldığı yerdir. Konfeksiyon üretimine girecek kumaş ve yardımcı malzemeler depoya girerken istenilen kalite özellikleri ve kullanım biçimleri bakımından nitelik ve nicelik kontrolleri yapılmalıdır.
3.3.1. Kumaş kontrolü
Kumaş kontrolünde kumaşın cinsi, kumaşın yapımında kullanılan iplik, iplik numarası, sıklık kontrolü ağırlık kontrolü, top uzunluğu, ağırlık kontrolü, desen kontrolü, renk kontrolü çekme kontrolü ve buna benzer kontroller yapılır.
3.3.2. Yardımcı malzeme kontrolü
Kumaştaki kontroller dışında depoya alınacak yardımcı malzeme kontrolleride yapılmalıdır.
Tela ve astar kontrollerinde tela ve astarın aynı oranda çekme yapması beklenir. Astar ve telada haslık kontrolleri yapılmalıdır. Hepsinin birlikte kullanılarak üretimi yapılan giysinin temizleme ve yıkama işlemlerinde farklı farklı çekmesiyle giysi bütünüyle bozulur. Bunu önlemek için önceden kontroller yapılmalıdır.
Düğme kontrolünde düğmenin cinsine, şekline ve rengine göre olup olmaması ile ilgili kontroller yapılmalıdır. Düğme çapı kompas denilen aletle ölçülür. İstenmeyen düğme genişliğinde dolayı dikme makinesinde aksaklılıklar meydana gelir. Düğme delikleri aynı aralık ve aynı genişlikte olmalıdır. Düğme siparişi grosa olarak verilir ve bir grosa 144 adettir.
Dikiş ipliği de ortam şartlarına göre istenilen ısı ve şekilde muhafaza edilmedir. İpliğin mukavemet, incelik, uzunluk vb. kontrolleri yapılmalıdır. Kullanılacak kumaşın cinsine kalınlığına uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Önemli yerlerde kaliteli iplik kullanılmalıdır.
Fermuarlarda metal veya plastik olmasına şekline, kullanılacak giysi türüne göre yapılmasına dikkat edilmelidir. Fermuar siparişi 1 grosa olarak verilir ve 1 grosa 144 adettir.
4. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN FAALİYET GÖSTERDİĞİ ALANLAR
Konfeksiyon sektöründe üretilen ürünler hayat şartlarına ve kullanma amaçlarına göre farklılık göstermektedir. Artan dünya nüfusu, yükselen hayat standardı ve kuvvetli moda etkisi her geçen gün konfeksiyon sektörünün faaliyetlerini daha da önemli bir hale getirmiştir.
Üretilen ürünlerin hammaddeleri, yardımcı olarak kullanılan malzemeler, üretim metotları ve üretim vasıtaları da büyük farklılık göstermektedir. Dolaysıyla giyim sektöründe çeşitli branşlar oluşmuştur. Bunların en önemlileri olarak şunları sayabiliriz.
Konfeksiyon sektöründe üretilen ürünleri şöyle sınıflandırabiliriz.
- İç giysiler : Atlet, külot, sütyen, fanila vb.
İç giysiler, erkek ve kadın arasında çeşitli farklılık gösterse de genelde aynı türden şeylerdir.
- Dış giysiler : Etek, ceket, pantolon, elbise vb.
Dış giysiler, erkek ve kadın arasında çeşitli farklılık gösterse de genelde aynı türden şeylerdir.
- Üst giysiler : Palto, pardösü, mont, kaban, vb.
Üst giysiler, erkek ve kadın arasında farklılıklar göstermektedir. Mesela erkekler ceket, pantolon, yelek türü şeyler giyerken; kadınlar etek elbise türü şeyler giymektedir.
- Diğerleri : Çarşaf, döşemelik, kravat, eldiven, atkı, yatak ve yastık yüzü, şapka vb.
Diğer türden olan şeyler genelde kullanım amacına yönelik tekstil ürünleridir. Bunlar süs eşyası olarak veya herhangi bir yüzeyi kaplaması amacıyla kullanılmaktadır.
Giyim tekstilleri
1) Erkek üst giyim
2) Erkek dış giyim
3) Erkek iç giyim
4) Bayan üst giyim
5) Bayan dış giyim
6) Bayan iç giyim
7) Şapka
Erkek ve Bayan penye
9) Çocuk giysileri
10) Spor giysileri
11) Yüzme giysileri
12) İş giysileri
13) Üniforma giysiler
14) Spesiyal giysiler ( Yanmaz, su geçirmez vb. )
15) Atkı, eşarp, yazma türü giysiler
16) Deri giysiler ( Ceket, mont, palto )
17) Ayakkabı
18) Çanta, kemer, cüzdan vb.
Ev tekstilleri
1) Yatak, yorgan, yastık yüzü ve kılıflar
2) El ve el makine halıları
3) Mutfak tekstilleri
4) Perdeler
5) Döşemelikler
Teknik tekstiller
1) Bantlar
2) Emniyet kemerleri
3) Nakliye çuvalları
4) Afiş ve flamalar
5) Brandalar
6) Zirai örtüler
7) Filtreler, süzgeçler ve elekler
Tıbbi muayene ve sargı bezleri
9) Komposit dokular
5. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE ETEK MODELi İÇİN KALIP HAZIRLAMA
Toplu üretimin yapıldığı konfeksiyon sektöründe tasarım karışık bir planlama işlemidir. Tasarım işlemini yapmadan önce bu işlemin en kolay, seri, ekonomik ve hatasız bir biçimde nasıl yapacağımızı tasarlamamız gerekmektedir. Planlama yaparken üretim biçimi, ürün tipi, ürünün kullanım alanı, teknoloji ve işçinin çalışma koşulları dikkate alınmalıdır.
Etek modeli için genel bilgiler
Etek kadınların giydikleri giyim eşyasıdır. Etek modelinin yer aldığı grubun kartelası stilistler tarafından hazırlanmaktadır. Etek KT 32’nin DD grubuna dahildir. Burada KT firma ismini, 32 ise sipariş numarasını göstermektedir. DD grubundan başka KT32 ye dahil olan AA, BB, ve CC grupları da bulunmaktadır. Bu gruplardan her biri farklı modeller içermektedir ve her grubun kumaş türleri de birbirinden farklı olmaktadır. KT 32 DD grubuna ait kartela hazırlandıktan sonra, modellere ait çizimler, kumaş türü ve kodu , mamul numarası, müşteri mamul numarası, istenen renkler ve renk kodları belirtilmektedir.
Modellere ait numuneler dikilip müşteriye gönderildikten sonra, kritikler yani yapılması istenen değişiklikler gelmektedir. Müşteri tarafından onay alındıktan sonra seri üretime geçilir. Bu şekilde işlem tamamlandıktan sonra, önceden belirlenmiş olan sevk tarihinde müşteriye yollanmaktadır.
5.1. Etek modeli için Kalıp hazırlama
Konfeksiyon sektörünün üretim işleminin temeli olan kalıp hazırlama da pek çok etken önemli derecede rol oynamaktadır. Bunların başında en önemli yeri beden ölçüleri almaktadır. İnsan vücudu kişiye ve toplumlara göre değişen boyut ve özelliklerdedir. Bu değişikliklere rağmen çeşitli vücut ölçüleri arasında sabit sayılabilen bazı oranlar söz konusu olmaktadır. Bu oranların yanı sıra, değişik bedenlere ait standart ölçülerin değişik toplumlara göre saptanır ve zamanla değişen moda kalıp hazırlamayı geliştirmenin ön koşulları arasına girmektedir.
5.1.1. Etek modeli için beden ölçüleri standardizasyonu
Dünyada yaklaşık olarak 5 milyar insan yaşamaktadır ve dolayısıyla 5 milyar tip etek modeli bulunmaktadır. Toplumda farklı vücut tiplerinin bulunduğu ve vücut tiplerinde değiştikçe vücudun bazı bölümleri arasındaki oranlarda değişmektedir. Bazı insanlar iri yapılı bazıları da zayıf yapıdadırlar ve dolayısıyla her ölçü kendi içerinde değişim göstermektedir.
Bu nedenle ölçü sınıflarının, vücut büyüklüğünü en çok etkileyen temel ölçülere göre belirlenmesi gerekmektedir. Bu temel ölçüler, boy ve kalça çevresi olarak kabul edilmektedir. Sınıflandırmalar ise, istatistiksel yöntemlerle belirlenebilir. Ancak beden sınıf aralıkları belirlenirken aralıkları eşit olması gereklidir. Sınıflandırma aralıklarının eşit olması kalıp işlemleri üzerinde kolaylık sağlamaktadır.
En yaygın sınıflandırma biçimi boy için orta ve kısa boydur. Beden için kalça ölçüsünden yararlanarak kalça ve kalçayla ayak arasındaki beden numaralarıdır. Ölçü sınıflandırma da, en önemli iki temel değişken ölçünün boy ve kalça çevresi olduğu kaçınılmaz bir gerçektir. Bunlara ek olarak vücut biçimidir. Eğer vücut biçimi açısından ince uzun, kısa göbekli gibi detaylı bir sınıflandırma yapılmışsa üçüncü bir temel ölçüye gerek yoktur.
Bu nedenle etek için beden ölçüleri standardizasyonu çalışmalarına başlamadan önce araştırma yaparak standardizasyon modelini belirlemek gerekir. Ülkemizde etek için beden ölçüleri standardizasyonu konusunda sadece Sümerbankın kadın ölçüleri için yapmış olduğu çalışma bulunmaktadır. Buna benzer çalışma Ege üniversitesi ve gazi üniversitesinde, örnek olarak bir grup genç kız grubu ölçülerinin analiz edilmesi biçiminde yapılmıştır.
5.1.2. Etek modeli için kullanılan beden numaraları
Etek üretimini yaparken hitap edilen pazardaki kişilerin belli beden grupları adı verilen gruplara toplanması gerekir. Bu beden numaraları eteğin çeşidine göre değişiklikler gösterir. Örneğin belden biraz daha yukarıda giyilen giysilerde çoğunlukla bireyin kalça çevresi ve tam olarak giyilen eteklerdeki kısımlar etek için beden numaralarını vermektedir. Kalıpçının yapacağı iş, etek için en alt ve en üst beden numarasını belirleyip bir beden serisini hazırlamak gerekir. Avrupa ve ülkemizde beden numaraları olarak 36-38-40-42-44-46-48-50-52 beden numaralama sistemi kullanılmaktadır. Bu sistemde beden numaraları elbise giyilecek bölgedeki beden genişliği ölçüsünden 6 çıkarılarak bulunur.
5.1.3. Etek modeli için örnek olarak kalıp ve dikim hazırlama
Üretilecek etek için kalıpçı eteğin kalıbını çeşitli beden numaralarına göre hazırlamak durumundadır. Kalıp hazırlama çalışmalarından önce temel bir kalıbın hazırlanmasıyla başlamaktadır. Bu temel kalıp genellikle ortalama tip ve bedeni temsil eden bir ölçü dizisine göre hazırlanır. Etek kalıpları için 40 bedene ait ölçüler bu amaçla kullanılmaktadır. Temel beden kalıbında aranan nitelik, bedene uygun olmasıdır. Model olarak klasik ve basit bir model seçilmelidir. Bu temel kalıbın ölçülerinde bir değişiklik olmadıkça, titizlikle saklanması ve her türlü çalışmada bir temel olacak şekilde hazırlanmış olması gerekir. Model değişiklikleri, moda, stil gibi değişen unsurlar temel kalıbın üzerine uygulandıktan sonra, üretimine karar verilecek olan eteğin deneme kalıbı elde edilir. Bu deneme Kalıp kullanılıp bir örnek bir etek hazırlanır. Örnek etek üzerinde yapılacak olan gerekli değişiklikler kalıp üzerine geçirildikten sonra büyültme ve küçültmeye esas olan ana kalıp ortaya çıkmış olur.
Model uygulanmış kalıplarda büyültme ve küçültme işlemleri sırasında bir takım güçlükler çıkabilir. Bu güçlüklerin çözülmesinde kalıpçının tecrübe ve görüşleri önemli bir rol oynamaktadır.
5.1.4. Etek modeli için kalıp büyültme ve küçültme teknikleri
Etek modelinde hangi bedene göre olursa olsun kalıp çoğaltma işlemi iki yöntemle yapılmaktadır.
5.1.4.1. Etek modeli için her beden kalıbının tek tek çizimi
Bu yöntem çok zaman alan ve emek isteyen bir yöntemdir. Üzerinde çalışılan kalıplar bittikten sonra kalıplar arasında farklılıklar olmaktadır. Günümüzde, endüstriyel çalışan işletmelerde bu tip çalışma pek tercih edilmemektedir. Herhangi bir etek numunesinden yararlanıp bu numune beyaz bir karton üzerine konup çevresinden çizilerek işlem tamamlanır.
5.1.4.2. Etek modeli için kalıbın sistematik olarak büyültülmesi ve küçültmesi (Gradasyon )
Herhangi bir etek için hazırlanmış bir ana kalıptan yararlanarak diğer kalıpların çizimi yöntemini kapsamaktadır. Bu sistem, kağıda çizilmiş etek kalıbı üzerinde, diğer bedenlerin ölçülerine göre belirlenmiş olan eşit aralıklı artış yada azalmaların, sıçrama noktalarından işaretlenip, tüm serinin iç içe çizilmesi şeklinde uygulanır. Eğer beden ölçüleri standardizasyonu vücut şekillerine göre bir sınıflandırmaya dayanıyorsa, o zaman her vücut tipi için bir ana kalıp hazırlanıp gradasyon işlemi ayrı ayrı yapılır. Bu sistem hem çizimde kolaylık sağlar hem de kalıpların tek tek çizilmesi ile ortaya çıkabilecek hataları önler. Gradasyon sonucunda kağıt üzerinde iç içe hazırlanmış olan çizim üzerinden istenen kalıbın kopyası alınıp esas kalıp materyaline geçilir.
Sistematik büyültme ve küçültme 2 yöntemle yapılır.
1) İç içe geçirme yöntemi
2) Kalıpları sıçratma yöntemi
1) İç içe geçirme yöntemi
Bu sistemle kalıp büyültüp küçültme için önce her modele ait etek için iki ayrı bedene ait temel kalıp hazırlanır. Bu kalıplar genellikle bedenin en büyük ve en küçük serileridir. Dikkat edilmesi gereken her iki bedeninde aynı eksenler üzerinde çizilmesidir. Bunun için kalıp üzerinde birbirine dik olan iki eksen seçilir. Bu eksenler ön ortası, arka ortası, kalça çizgisi, beden çizgisi, ütü çizgisi, koltuk altı çizgisi ve kol ortası çizgilerine dikkat edilmesi gerekir.
İşlem aşamaları şöyledir
1) Kağıdın üzerine eteğin büyük kalıbı çizilir. Büyük kalıbın içine, ana eksenleri çakışacak şekilde eteğin küçük kalıbı çizilir.
2) Eteğin iç içe yerleşmiş büyük ve küçük kalıbının köşe noktaları yardımcı çizgilerle birleştirilir.
3) Bu çizgiler, eteğin iki kalıbı arasında istenen beden adedine göre bölünerek ara bedenlerin köşe noktaları bulunur.
4) Bulunan köşe noktalarının birleştirilmesiyle istenen temel kalıplar hazırlanır.
Köşeleri birleştirilen yardımcı çizgiler aynı doğrultuda uzatılıp, iç bedenler arasındaki mesafe kadar işaretlendiğinde mevcut ana kalıpların daha büyüğü ve daha küçüğü elde edilmiş olur.
Bu sistemde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta aynı oranda değişen kalıpların bir çizimde büyültülüp küçültülebilmesidir. Beden büyüdükçe bedenler arasındaki farkta genellikle büyük olmaktadır.
2) Kalıpları sıçratma yöntemi
Bu sistemin sistemin temeli, temel etek kalıbı üzerindeki sıçrama noktalarının koordinatsal hareketine dayanır. Koordinatsal hareket, yatay ve dikey hareketlerden meydana gelir. Sistemin gereği olarak ilerleyecek ya da gerileyecek her nokta, koordinatsal hareket yapar. Bu hareket variatör denilen alet yardımıyla kolay ve doğru bir şekilde yapılır. Kalıpları, sıçratma yöntemiyle büyültme ve küçültme yapabilmek için öncelikle bir bedenden diğer bir bedene sıçrama noktalarının bulunması ilerleme ve gerileme noktalarını bulmakla olur.
Bu da çizim yöntemiyle mümkündür. Çizim yöntemiyle sıçrama değerlerini bulmak için serinin birbirini takip eden iki kalıbına ihtiyaç vardır. İç içe geçirilen bedenler arasındaki değişmeler yatay ve dikey olmak üzere tablo haline getirilir. Eşit aralıkta büyüyen tüm beden serisinde bu tablodan yararlanıp büyültme ve küçültme işlemi yapılır.
Örnek: Sıçratma yöntemiyle etek kalıbını büyültme
1) Ölçü farkları tablosu hazırlanır.
Beden – Ölçüler 38 beden cm Sıçrama miktarı 40 beden cm
Bel 69 40 73
Kalça 94 40 98
Kalça düşüşü 20 10 21
Etek boyu 66 20 68
2) Ölçü farklarından yaralanılarak sıçrama noktaları bulunur ve sıçrama değerleri tablosu hazırlanır.
Sıçrama noktaları 38-40 beden yatay(mm) 38-40 beden dikey(mm)
ÖN ETEK
1 10 -
2 10 5
3 - 5
4 10 5
5 10 10
6 - 10
7 10 10
8 10 -
ARKA ETEK
1 10 -
2 10 5
3 - 5
4 10 5
5 10 10
6 - 10
7 10 10
8 10 -
3) Sıçrama noktalarım işaretlenmiş ana kalıp variatöre yerleştirilip sıçrama noktaları işaretlenir. Bulunan noktalar birleştirilip yeni kalıp elde edilir.
Şekil 1 – Etek kalıbının büyültme küçültme işlemleri
Şekilde görülen etek kalıbının büyütülme ve küçültülme işleminde ön ve arka ortası ile kalça hatları sabit tutulup işlem yapılmıştır. Bu nedenle bel, yan dikiş etek boyunda işlem yapılmıştır. Aynı etek kalıbı sadece bel hattı sabit tutularak ön ortası, arka ortası, yan dikişler, kalça ve etek boyunda işlem yapılarak da büyültülüp küçültülebilir. Bu konularda kalıpçının tecrübe ve görüşleri büyük önem taşır.
5.1.4.3. Etek modeli için kalıbın bilgisayarla büyültülüp küçültülmesi
Uzun zamandan beri çeşitli çizim işlemlerinde kullanılan otomatik çizim sistemleri etek üretiminde de kullanılmaya da başlanmıştır. Bilgisayarlı sistemin son yıllarda gelişmesiyle yeni modeller geliştirilmiştir. Bu sistemin temel esası etek kalıbının büyültülme küçültülme işleminin bilgisayarla yapılmasıdır. Bilgisayarla büyültüp küçültme işlemi, hesaplayıcı sisteme verilen sıçrama miktarına göre bir çıkış bedeninde ya da serinin ilk ve son beden koordinatları verilmişse, hesaplayıcının ara bedenler için hesaplayacağı sıçrama miktarına göre yapılır.
Bu sistemle çok seri, hatasız ve ekonomik bir çalışma yapılabilmektedir. Sisteme ilave edilen bir kesim tertibatıyla kumaşların kesimi çok seri ve düzgün bir şekilde yapılabilmektedir. Bu yöntemin maliyeti yüksek olduğundan henüz ülkemizde az sayıda büyük işletmeler tarafından kullanılmaktadır.
5.1.4.4. Etek modeli için kalıbın optik olarak büyültülmesi ve küçültülmesi
Bu sistemde etek kalıbı, büyültüp küçültmeyi esas olan ana kalıbın beyaz kağıt veya kartona geçirilen tüm parçaları siyah bir zemin üzerine tutturulur. Bir kızak üzerine monte edilmiş kamera veya projektör sistemiyle kalıpların fotoğrafı çekilir. Burada oluşan diyapozitif daha sonra, çekilmiş resmi cam ekran üzerine yansıtan projektöre gelir. Cam ekranın projektöre göre konumunun değişmesiyle etek kalıbı enine ve boyuna yönde istenen oranda büyültülüp küçültülebilir.
5.2. Şablon hazırlama
Hazır giyim sanayiinde kesime hazır bir giysi kalıbının elde dilmesi için yapılan işlemler:
1) Standart ölçülere göre temel kalıp hazırlama
2) Model uygulama
3) Prototip hazırlama
4) Kalıp serileştirme
5) Şablon hazırlama
Hazır giyim sanayiinde, model uygulama ve büyültme-küçültme işleminden sonra dikiş payları verilmiş, üzerine gerekli işaretleri konulmuş, kesime hazır kalıba ŞABLON adı verilir.
Bir giysi kalıbını, şablon haline getirme aşağıdaki sıraya ve esasa göre yapılır.
- Üretilecek bedenlere ait model uygulanmış giysi kalıplarının bütün parçaları (pervaz, biye, kemer, kuş parçası vb.) kalıp için kullanılacak materyal üzerine ayrı ayrı geçirilir. Kesim için yapılacak kumaş serim şekli şablonu etkileyen bir unsurdur. Bu nedenle kumaş serim şeklinin şablon hazırlanırken bilinmesi gereklidir. Bazı sakıncaları nedeniyle çok az uygulanmakla birlikte eğer çift kat serim yapılacaksa kalıplar tek taraf için hazırlanır. Serim tek kat ise, (kumaş eni açılarak serilecek) kalıplar sağ ve sol olmak üzere iki taraf için ayrı hazırlanmaktadır.
- Şablon için çizimi yapılan kalıpların, herhangi bir yanlışlığa meydan verilmemesi için öncelikle numaralandırılmasında yarar vardır. Bunlar kalıbın beden numarası, model numarası ve o modelin kaç numaralı parçası olduğu mutlaka yazılmalıdır. Numaralama sonucunda hazırlanacak liste kalıpçıya ve pastalcıya büyük kolaylık sağlayacak, parçaların eksik kesilmesi gibi büyük bir hatayı da önleyecektir.
- Hazırlanan kalıpların etrafında üretimde kullanılacak kumaş, dikiş ve model özelliğine göre dikiş payları çizilir.
Üretilecek kumaşın ince veya kalın oluşu, doku şekli, fantezi veya spor oluşu dikiş payı genişliğini etkiler. Giysinin model özelliği de dikiş paylarını etkileyen bir unsurdur. Geniş spor dikişleri olan bir giyside, dikiş paylarının, spor dikişin genişliğinden en az 4-5 mm. Fazla olması gereklidir. Aksi halde spor dikişler, payları tutamayacağından istenen görüntü elde edilemeyecektir.
Kumaş ve model özelliğine göre kullanılacak makine cinsi de dikiş payı genişliğini etkileyen bir unsurdur.
Kalıpların kesilmesi işleminde çeşitli makaslar kullanılmaktadır. Karton ve levhalar üzerine hazırlanmış kalıpların kesiminde şabloner denen bir kesim aleti kullanılmaktadır.
- Kalıpların dikiş payları verildikten sonra pens yerleri, pili yerleri, cep yerleri, ilik düğme yerleri ve düz iplik yönlerini belirleyen işaretlerin konulması gereklidir. Bu aşamadan sonra kalıplar şablon haline gelir.
Şablonlara kenardan kesilerek yapılan işaretlere çıt işareti denir. Pens kenarları, orta işareti, kenar işareti ve etek boyu gibi farklı genişlikteki dikiş paylarını belirlemek için yapılır. Çıt sayısı ne gereğinden az ne de gereğinden fazla olmalıdır. Çünkü; dikim esnasında her çıt işçinin durmasına neden olacaktır. Normal genişlikteki dikiş payları için çıt işaretine gerek yoktur.
Şablon üzerindeki çıt işaretleri özel çıt makasıyla yapılabileceği gibi, normal makasla u şeklinde kesilerek de yapılabilir.
Pens ucu, cep kapağı, cep yeri, ilik ve düğme yerleri şablon üzerinde delinerek belirtilir. Pens uçlarına yapılan deliklerin görünmemesi için pens ucundan 1 cm. İçerden yapılmaması gereklidir. Parçalı ilikte iliğin ortası, örmecilikte ise ilmeğin başı delinmelidir.
Şablonların kumaş üzerinde hangi iplik yönünde yerleştirileceğini göstermek için çeşitli işaretler konmaktadır. Bu işaretler ve anlamları aşağıda verilmiştir.
Boy iplik ve ok işareti yönünde yerleştirilmelidir.
(kumaştaki tüy ve desen yönü nedeniyle)
Boy ipliğine göre çift yönlü yerleştirilebilir.
En ve boy ipliğine göre yerleştirilebilir.
Her yönde yerleştirilebilir.
Düz iplikten ... derece meyilli yerleştirilmelidir.
Şekil 2 – Kesime hazır bir şablonun hazırlanması
5.3. Pastal hazırlama ve çoğaltma yöntemleri
Konfeksiyon sektöründe kalıp hazırlama çalışmaları bittikten sonra kesim işlemi için önce kesim parçalarının belirli bir uzunluktaki kumaş alanı içinde yerleşme planın yapılması işlemine pastal hazırlama denir. Bu planlamadaki başarı maliyete etki edeceğinden önemli bir iştir. Yerleştirmedeki en küçük bir başarısızlığın meydana getireceği zararlar büyüktür. Uygulamada şu hususlara dikkat edilmelidir.
1) Uygulamada kullanılacak olan kumaşın eninin geniş veya dar olmasına, desen yönüne, kadife türü kumaşlarda tüy yönüne ve özellikle giysinin duruşunda önem taşıyan düz iplik yönüne dikkat edilmelidir.
2) Her bedenin kendine ait parçaları aynı yerde toplanmalıdır.
3) Kumaş üzerinde en ekonomik yerleşim planı göz önünde bulunmalıdır Şekil 3 – Kalıpların yerleştirilmiş olduğu plan
Pastal çoğaltma yöntemleri
Hazırlanan pastal bir defadan çok kullanılacaksa, çoğaltma yöntemlerinden birisiyle çoğaltılabilir. Bu yöntemler:
Karbon kağıdı yöntemi
Kaç adet pastal isteniyorsa o kadar pastal kağıdının arasına karbon kağıdı konur ve en üste yapılan çizim alt katlara da geçmiş olur.
Perfore yöntemi
Bu yöntemde kağıt veya deri üzerine pastal hazırlanır. Şablonların kenarında delinir. Delme işleminde perfore aleti kullanılır. Bu deliklerden pudra veya tebeşir tozu geçirilir. Bu şekilde hazırlanan pastal istenildiği kadar kullanılabilir.
Fotokopi yöntemi
Hazırlanan pastalın fotokopi ile çoğaltılması yöntemidir. Bu işle aydınger veya ozalit kağıdına yapılabilir.
Ozalit kopya yöntemi
Bu sistemde ozalit makinesinde, heatseal (yapışkan) kağıdı üzerine şablonlar en ekonomik biçimde yerleştirilir ve sabit kalemlerle çizi
2. KONFEKSİYON SEKTÖRÜ VE GELİŞİMİ
2.1. Konfeksiyon Sektörünün Tanımı ve gelişimi
2.2. Konfeksiyon sektörünün Türkiye ki gelişimi
2.3. Konfeksiyon sektöründe pazarlama, pazarlamanın önemi ve ürünün tanıtılması
3. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE KULLANILAN MALZEMELER VE KONTROLLERİ
3.1. Ana malzeme (kumaş)
3.2.1. Örgü kumaşlar
3.2.2. Dokuma kumaşlar
3.2. Yardımcı malzemeler
3.2.1. Astar
3.2.2. Tela
3.2.3. Dikiş ipliği
3.2.4. Düğme
3.2.5. Fermuar
3.3. Hammadde deposuna da yapılan kontroller
3.3.1. Kumaş kontrolü
3.3.2. Yardımcı malzeme kontrolü
4. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN FAALİYET GÖSTERDİĞİ ALANLAR
5. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE ETEK MODELi İÇİN KALIP HAZIRLAMA YÖNTEMLERİ
5.1. Etek modeli için Kalıp hazırlama
5.1.1. Etek modeli için beden ölçüleri standardizasyonu
5.1.2. Etek modeli için kullanılan beden numaraları
5.1.3. Etek modeli için örnek kalıp ve dikim hazırlama
5.1.4. Etek modeli için kalıp büyültme ve küçültme teknikleri
5.1.4.1. Etek modeli için her beden kalıbının tek tek çizimi
5.1.4.2. Etek modeli için kalıbın sistematik olarak büyültülmesi ve küçültülmesi (Gradasyon )
5.1.4.3. Etek modeli için kalıbın bilgisayarla büyültülüp küçültülmesi
5.1.4.4. Etek modeli için kalıbın optik olarak büyültülmesi ve küçültülmesi
5.2. Şablon hazırlama
5.3. Pastal hazırlama ve çoğaltma yöntemleri
5.4. Kesim planlaması ve kesim emrinin hazırlanması
5.5. Serim işlemi (pastal atma)
5.5.1. Serim işlemi yapılırken dikkat edilecek noktalar
5.5.2. Kumaş serim şekilleri
5.5.3. Kumaş serme masaları
5.6. Kumaş kesim işlemi
5.7. Konfeksiyon sektöründe dikim işlemi
5.7.1. Dikim işleminin organizasyonu
5.8. Konfeksiyon kültüründe ütü işlemi ve ütü tesisatı
5.9. Konfeksiyon sektöründe kalite kontrolü
5.9.1. Konfeksiyon sektöründe kumaş ve üretim kalitesi
5.9.2. Konfeksiyon sektöründe Kalite Kontrol Sistemleri
5.9.3. Kalite Kontrol Elemanı ve Organizasyondaki Yeri :
5.10. Konfeksiyon sektöründe paketleme, mamul madde deposu ve sevkıyat
6. GENEL DEĞERLENDİRME
KAYNAKLAR
1. GİRİŞ
Konfeksiyon sektörü diğer sanayi dallarına göre daha az sermaye gerektiren, emek yoğun bir üretim dalıdır. Dolayısıyla ülkemiz yapısına uygun bir özellik göstermektedir. Şüphesiz ki ülkemizde hammadde boldur ve ucuz işçilik mevcuttur. Ancak son yıllarda ileri teknoloji ve otomasyon bu sektörün gelişmesine katkıda bulunmuş ve bulunacak olan en önemli konulardır. Gelecekte, gelişen teknolojiyle birlikte bilgisayarlı sistemlerle tasarım yapmaya, bilgisayar kontrollü dikiş makinelerine, otomatik pastal seme makinelerine, otomatik katlama ve paketlemeye yönelecektir.
Konfeksiyon sektörü ülkemizde tekstil sektörü içinde en çok dikkat çeken sektör olarak göze çarpmaktadır. Buna işçiliğin ucuz olması, hammadde kaynaklarının yeterli olması, konfeksiyon sektöründe katma değer oranının ve ihracat olanaklarının yüksek olması sebep olarak gösterilebilir.
Konfeksiyon sektöründe üretimde, istenilen amaca ulaşmak için üretim biçimi, kullanılan makine ve cihazların seçimi ve kullanma şekilleri de çok önemlidir. Bu nedenle konfeksiyon sektöründe üretimin istenilen kapasite ve kalitede gerçekleştirilmesi için yapılması gereken çalışmalar ile buna bağlı olarak kullanılan makinelerin özelliklerini bilmek seçim, kullanım ve katkılarını en iyi şekilde değerlendirmek makineler hakkında yeterli bilgi edinilmesi faydalı olacaktır.
Tabi ki konfeksiyon sektörünün ülkemizde bu kadar önemli bir yer edinmesinin sebebi sadece teknoloji değildir. Pazarlama stratejileri ve üretim planlamasının da önemi azımsamayacak derecede büyüktür. Bunun yanında Türkiye de üretimin değil aynı zamanda tasarımında dikkat çekecek ölçüde ilerlemesi, moda yaratma konusunda diğer dünya ülkeleriyle yarışabilecek duruma gelmesi de konfeksiyon sektörünün gelişimini önemli ölçüde etkilemiştir.
2.2. KONFEKSİYON SEKTÖRÜ VE GELİŞİMİ
2.1 Konfeksiyon Sektörünün Tanımı ve gelişimi
Konfeksiyon dilimizde hazır giyim ve ev eşyası üretimi manasındadır. Bu mana bazen sadece “ Konfeksiyon ”, bazen de “ Hazır giyim ve Konfeksiyon ” olarak ifade edilir. Giysi ve ev eşyası üretiminde deri kullanılması halinde “ Deri konfeksiyonu ” tabiri kullanılır. Ülkemizde elyaftan iplik üretimi de dahil olmak üzere, nihai ürüne kadar tüm safhaları aynı kuruluş bünyesinde gerçekleştirilen entegre kuruluşlar olduğu gibi ipliği veya kumaşı başka endüstriyel tesislerden temin ederek üretimde bulunan kuruluşlarda vardır. Aşağıda giyim eşyası üretim süreci görülmektedir.
Giyim eşyası üretim süreci
Kumaş seçimi : İmalat kısmının ilk basamağıdır. Siparişlere uygun olarak istenen miktarda kumaş ve yardımcı malzemeler depolanır. Burada kumaş ve yardımcı malzemelerin kontrolleri, renk kontrolü, genişlik ve uzunluk kontrolleri de yapılır.
Kalıp Hazırlama: İstenen modele göre üretilecek giysinin kalıpları hazırlanır. Bu kalıplar karton veya sert plastik hammaddeden yapılır. Kalıplara numara vererek karışmaları önlenir.
Kesim: Kalıp yerleşim planına istenilen uzunluktaki kumaş serim masasına düzgünce serilir. Serim işleminde kat sayılarına kumaşın tersine ve yüzüne dikkat edilmelidir. Kumaş serme işlemi el ve makine ile yapılır.
Dikiş: Bant sistemine göre hazırlanmış makinalar da bütün parçalar sıra ile dikilirler. Bant sonunda bir mamul halinde ortaya çıkar .
Ütü :Giysinin özelliğine göre ütüleme bölümünde işlemler tamamlanır. Bu bölümde çok çeşitli ütüler kullanılmaktadır .
Son İşlem :Mamul üzerine katılacak düğme, açılacak ilik ve diğer aksesuarların takılması işlemi yapılır .
Kalite Kontrol: Üretilen mamulün istenilen özellikte ortaya çıkıp çıkmadığını dikişlerin düzgünlüğü, renklerin uyumu ve temizlik gibi işlemler kontrol edilir .
Ambalaj ve dağıtım: Kontrol işlemi bittikten sonra üretilen mamuller istenilen şekilde paketlenir ve ambalajlanarak satışa hazır hale gelir.
2.2. Konfeksiyon sektörünün Türkiye ki gelişimi
Konfeksiyon sektörü, Türkiye ekonomisinin önemli üretim kollarından biridir.
Bu sanayi dalı
Türkiye de gelişmiş bir hammadde sektörünün olması
Türkiye de tekstil sektörünün, sanayi ve ihracatta öncü olma özelliği kazanmıştır. Türkiye tekstil sektöründe önemli miktarda ham madde kaynaklarına, iş gücü ve teknik bilgiye sahiptir. Özellikle pamuk üretiminde önemli bir potansiyele sahiptir. Diğer önemli tekstil ham maddesi olan yünde Türkiye önemli bir üreticidir. Sentetik ve suni elyaf üretiminde önemli bir gelişme göstermektedir. Türkiye de üretilen pamuğun yarısından fazlası dokumada kullanılmaktadır.
Tekstil sektöründe hammaddenin iplik haline gelmesinden hazır giyime kadar devam eden üretim süreci içinde milli hasılayı artırıcı ve istihdamı genişletici imkanlar sebebiyle milli ekonomi içindeki önemi büyüktür.
Emek yoğun bir sektör dalı olması
Ülkemizde sermaye kaynaklarının yeterli olmasına karşılık hızlı bir nüfus artışı vardır. Bunun sonucu olarak her yıl insan gücü arzı yükselmekte ve büyük bir istihdam sorunu yaratmaktadır. Bu durumda işsizliğin azaltılması için sanayileşme yolunda istihdam etkisi yüksek olan sanayilere ağırlık verilmesi gerekir. Örneğin hazır giyim, mobilya, madeni eşya, elektrik makineleri ve taşıt araçları imalatı sektörleri % 25-35 kadar 15-19 yaş grubu iş gücünü istihdam etmektedir. Bu durumda konfeksiyon sektörünün geliştirilmesi, kalkınma planının ilke ve politikasına da uygun düşmektedir.
Az yatırım gerektiren bir sektör olması
Konfeksiyon sanayinin gelişmesinin teşvikinde bu sanayi dalının fazla sermayeyi gerektirmemesi önemli bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır. Diğer sanayilere kıyasla konfeksiyon sektöründe kişi başına düşen yatırım miktarı da düşüktür. Giyim sanayi diğer sanayi dallarına göre daha az sermaye gerektiren bir üretim dalı olarak ülkemiz yapına uygun bir özellik gösterir.
İhracat imkanlarının olması
Yukarıda belirtilen özelliklerinden hazır giyim sanayinin emek-yoğun bir sanayi oluşu ve Türkiye de gelişmiş bir dokuma sektörünün olması bu sektörü ihracat bakımından üst düzeylere getirmiştir. Ülkemizde emek bol ve gelişmiş ülkelere oranla daha ucuzdur. Gelişmiş ülkelerde ise iş gücü daha yüksek ücret ödeyen sektörlere kaymakta bu ülkeler konfeksiyon sektörü için işçi ihtiyacını dış ülkelerden karşılamaya çalışmaktadırlar.
Ülkemizde yeni sanayiler kurulurken hangi sanayi dallarına öncelik verilmelidir sorusuna cevap teşkil edecek sanayiler, piyasa mekanizması içinde rekabet gücü olabilecek mukayeseli avantajlarımızı azami ölçülerde kullanan daha doğrusu rahatlıkla ihracat yapabilecek sanayi dalları olmalıdır. Bu tariflere uyan sanayi dallarının ön sıralarında konfeksiyon sektörü gelmektedir. Konfeksiyon sektörü memleketimizin tarımsal ve tabii kaynaklarına dayalı, kapital yoğunluğu düşük, katma değer ve işçi kullanım oranı yüksek olmasından dolayı ihracata dönük bir sanayi dalıdır.
2.3. Konfeksiyon sektöründe pazarlama, pazarlamanın önemi, ve ürünün tanıtılması
Pazarlamanın tanımı
Pazarlama toplumu meydana getiren fertlerin ihtiyaçlarının ne olduğunun belirlenmesiyle bu ihtiyaçların en uygun miktarda karşılanması için üretilen mal ve hizmetlerin üretiminden nihai tüketici tarafından tüketime kadar olan bütün faaliyetlerin incelenmesi koordinasyonu ve kontrolü işlemidir.
Geleneksel anlayışta işletmenin ürettiği malın satılmasıyla ilgilenir. Ancak modern anlayışta şu etkenleri dikkate alarak mal satışı ve çeşidiyle ilgilenmelidir.
1) Nüfus artışı
2) İşletmelerin artışı
3) Ürün sayısının artışı
4) Tüketici gelirinin durumu
5) Değişen moda
Pazar araştırması
Üretici, tüketici veya arz ile talep belirli bir zamanda ve ortamda karşılaşırlar. Bu ortam pazar olarak isimlendirilir. Üreticiler,
1) Kuruluş döneminde
Kuruluş döneminde modern bir sınai işletmeyi, talep tahmini konusunda güvenilir bir inceleme yapmadan kurmaya kalkmak büyük bir ihtimalle başarısızlık ve sonuçta iflası göze almaktır ki bu aşamada elde edilen bilgiler şu amaçlarla kullanılmaktadır.
1) Fabrika büyüklüğünün belirlenmesi
2) Üretim tipinin belirlenmesi
3) Kullanılacak makine tiplerinin belirlenmesi
4) İş gücü miktarını hesaplanması
5) Gerekli yönetici personelin belirlenmesi
2) İşletme döneminde yapılan pazar araştırması
Pazarın yapısı ve genel hareketleri değişir bir nitelik taşıdığından kuruluş döneminde yapılan Pazar araştırmasının işletme döneminde uzun süre geçerliliğini koruyacağı söylenemez.
1) Tüketicinin satın alma gücü
2) Tüketicinin zevk ve tercihleri
3) Mevcut rakip fabrikaların durumu
4) İthalat ve ihracat politikasındaki değişiklikler
5) Yeni tür mamullerin piyasaya sürülmesi
gibi ve buna benzer nedenler pazar yapısında önemli rol oynar.
Pazarlamanın önemi ve ürün tanıtımı
Giysi dalında başarılı bir pazarlama yapabilmek için tüketici tutumu, piyasa değişimleri ve piyasa durumuna dayanan esaslı bir piyasa bilgisi şarttır. Konfeksiyon piyasasındaki her firma ürün ve hizmetlerini pazarın özel bir bölümüne yöneltmeli yani belli bir amaca hizmet etmelidir. Tüketicinin kararlarında moda dergileri fikir verici kaldığından, özel öneriler alışverişte gerçek kararların verilmesinde yardımcı olurlar.
Konfeksiyon sektörünün ayakta kalabilmesi ihracata bağımlı olduğundan pazarlama bu sektörde daha etkin rol oynamaktadır. Firmaların ihracat gelirlerinin ortalaması, toplam satış hasılatlarının büyük kısmını kapsamaktadır.
Pazarlama ve ürünü tanıtımı açısından tüketicilerin giyim eşyası için gelirlerinde ayıracakları para miktarının ve bunda olabilecek değişmelerin, nüfus ve milli gelirdeki değişmelerin, yaş gruplarındaki kaymaların, moda akımlarının iyi bir şekilde incelenmesi gerekir. Ürünün tanıtılmasında ürün üretimden çıktıktan sonra müşterinin istemiş olduğu zamanda, istediği kalitede, istediği miktarda ve fiyatta olması ürünün tanıtılması açısından büyük bir önem arz eder.
İstenilen Fiyat İstenilen Zaman
Ürün Tanıtımı Reklam
İstenilen Miktar İstenilen Kalite
Bundan başka pazarlamacı ürünün tanıtılması açısından şu soruların cevabını araştırmalıdır.
1) Hangi ürünü satacağız
2) Ne kadar ürün satacağız
3) Ürünü kime ve nereye satacağız
Bu soruların cevabını almak için şu hususları bilmeliyiz
1) Ürünü alacak müşteriler kimlerdir
2) Ne tür ürün satın alırlar
3) Ürüne ne kadar para harcarlar
4) Ürün tarzına uygun bir yerde mi otururlar
5) Ürünün satımından dolayı piyasadan ne kadar pay alırız
6) Ürün için gerekli moda tahminleri
Bu tür ve buna benzer konular belirlendikten sonra hitap edilecek grup yada grupların zevk ve ihtiyaçlarına uygun şekilde ürün yapmak üretimin başlıca hedefi olmalıdır.
3. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE KULLANILAN MALZEMELER VE KONTROLLERİ
Konfeksiyon üretiminde üretimi yapılacak sezonun kullanılacak malzeme açısından önemi büyüktür. Yaz veya kış sezonu için kullanılacak malzeme ve yardımcı malzeme için o yıl moda olan renk ve kumaşın temin edilmesi gerekir. Hangi renkten ve miktarda malzeme ve yardımcı malzemenin kullanılacağı planlanarak çok yönlü tasarım yapılmalıdır.
3.1. Ana malzeme (kumaş)
Konfeksiyon üretimini ana malzemesi kumaştır. Kumaş seçimi yukarda da bahsedildiği gibi o sezonun moda olan kumaşı renk ve hitap ettiği grubu veya tüketici kesime göre düşünülmelidir. Seçilen malzemeyle yardımcı malzemenin uyumlu olması beklenir. Bu nedenle malzeme ve yardımcı malzemenin seçimi üretim planlamasında en önemli hususlardan biridir. Giysi üretiminin temel malzemesi kumaştır. Tekstil liflerinin düzgün bir yüzey ve değişmez kalınlıkta ince bir doku oluşturacak biçimde bir araya getirilmesiyle elde edilen her türlü yapıya kumaş denir.
Bir giysi üretimi tasarımında kumaş seçimi yapabilmek için öncelikle
kumaşların mekanik fiziksel ve yapısal özelliklerini bilmek gerekir.
Kumaşların dayanıklılık esneklik döküm ütü tutma buruşmazlık sürtünme ve yırtılma dirençleri gibi özelliklerine mekanik özellikler denir. Fiziksel özelliklerin en önemlileri ise, en, boy, gramaj gibi boyutsal özelliklerle iplik çapları ve iplik sıklıkları, nem çekme, ısı, su ,ve hava gibi kumaş kalınlığına örgü ve terbiye türüne bağlı özelliklerdir.
3.2.1. Örgü kumaşlar
İğne, tığ, şiş gibi araçlarla ve genellikle tek bir iplikten ilmekler oluştururken bir yandan da bunları birbirine bağlayarak yapılan kumaşlara örme kumaş denir. Örgü kumaşlar atkı çözgü triko sistemiyle örülerek değişik esneklik özellikleri sağlanmaktadır. Örgülerden lastik örgü yada ribs örgü çok fazla esneklik sağlarken çift kat jarse olarak bilinen overlok örgü daha az dayanıklı ve az esnek dokuları oluşturur. Lastik örgü fazla esnekliği nedeniyle kazaklarda ve özellikle tüm örgü giysilerin manşet yaka paça gibi bölümlerinde ve çorapların konç kısımlarında kullanılır. Örgü kumaşlar t-shirt, gecelik, eşofman, iç çamaşır vb. giysilerin yapımında kullanılır.
3.2.2. Dokuma kumaşlar
Dokuma siteminde üretilen kumaşlar kumaş üretiminin asıl büyük kırımını oluşturmaktadır. Dokuma kumaş atkı ve çözgü ipliğinin birbirini altından ve üstünden geçmesiyle oluşturulan tekstil yüzeyleridir. Kullanma yerine göre giysilikler, iç mekanda kullanılan kumaşlar, endüstriyel kumaşlar olmak üzere 3 grupta toplayabiliriz. Giysi üretiminin tasarlanması kumaşın kullanım amacına uygun olacak biçimde çeşitli özeliklerin belirlenmesidir.
3.2. Yardımcı malzemeler
Konfeksiyon üretiminde kumaşın dışında yardımcı malzemeler olan astar, tela, düğme vb. aksesuarlarda gerek kalite özellikleri gerekse kullanım biçimleri bakımından çok önemlidir. Zira kumaşına uygun olmayan yardımcı malzeme giysinin kalitesini düşürdüğü gibi kullanımını zorlaştırır ve görünümü bozabilir. Yardımcı malzemenin eşdeğer özellikte olması gerekir.
3.2.1. Astar
Astar giyside yüzü meydana getiren kumaşın iç görünüşünü süsleme, temizleme amacıyla içine geçirilen, gerektiğinde çıkarılabilen, giyimin genel dikiş havasına benzetilerek dikilen kumaştır. Astarı giysiye geçirme işlemine astarlama denir.
Astarlama
1) Giysinin iç kısmına temiz bir görünüş vermek
2) Düşüşleri daha net ve güzel göstermek
3) Giysiye ısıtıcı özellik vermek
4) Kumaşın esnemesini önlemek
5) Buruşmayı kısmen önlemek
6) Giysinin biçimini muhafaza etmek
Astar kumaşta aranan özellikler
1) Astar kumaşı giysinin özelliklerini etkilememelidir.
2) Giysiyi saran cinsten olmalıdır.
3) Elektriklenmeyen cinsten olmalıdır.
4) Kaygan ve düzgün olmalıdır.
5) Teri emen havayı geçiren kumaşlar tercih edilmelidir.
6) Temizlenebilir cinsten olmalıdır.
7) Üstüne giyilecek kumaşla uyum sağlamalıdır.
Astar kumaşı solmamalıdır. Astarda ter ve renk haslığına önem verilmeli3.2.2. Tela
Tela sık dokunmuş apreli kumaştır. Manto, tayyör, ceket, pardösü, elbise gibi giysilerin göğüs, etek ucu, sırt, yaka, vb. yerlerin net, düşüşlerin muntazam olması, güzel görünmesi için ve deforme olmaması için kullanılır. Yün, kıl, pamuk veya naylondan dokunan bir kumaştır. Yapışkan telaların pamuklu olanlarının yanında yapay liflerden sıkıştırılarak yapılan telalarda vardır. Bu telalar rayon lif döküntülerinin prese elde edilmesiyle elde edilen vizolin adı altında satılan yapışkan telalardır. Yapışkan telaların bir yüzü düzgün, diğer yüzü ise ısıyla yapışan özelliği bulunan plastik bir maddeyle kaplanmıştır. Kalınlıklarına göre ticari anlamı olan numaralarla numaralandırılmışlardır. 303 en ince olanıdır. 503-506-508 de kalınlık derecesi artmaktadır. Renkli ve beyaz arasında maliyet ve satış farkı vardır. Kumaşın cinsi ve seçilen tela birbiriyle eşdeğer olmalıdır.
3.2.3. Dikiş ipliği
Giysi yapımında temel işlem dikiş işlemidir. Dikiş işlemi giysinin kalitesini ve dayanıklılığını belirler. Dikişte istenen sağlamlık ve esneklik özelliği, kullanılan dikiş makineleriyle birlikte bu makinaların özelliğine bağlı olarak kullanılan dikiş ipliğine bağlıdır. Ayrıca kumaş cinside iplik seçiminde önemli rol oynar. İplik yapımında pamuk, suni ve sentetik, suni karışımı ve ipek lifleri kullanılmaktadır. Uygun bir iplik seçimi yapabilmek için şu hususlar dikkate alınmalıdır.
İpliğin düzgünlüğü: İplik yeknesak düzgünlükte olmalıdır. İpliğin düzgünsüzlüğü uster aletiyle ölçülür. Pratikte iplik zıt renkli bir karton üzerine sarılarak gözle kontrol edilebilir.
İpliğin mukavemeti: Herhangi bir basınca maruz kalan ipliğin kopuncaya kadar karşı koyduğu dayanma gücüdür. İplik mukavemeti lif cinsi, hasat zamanı işleme şekli gibi faktörler etkilidir. İplik numaraları: Herhangi bir liften eğrilerek meydana getirilen ipliğin uzunluk ve ağırlığı arasındaki ilişkiyi ifade eder. Aynı uzunlukta olan iki iplikten çapı geniş olan iplik daha ağırdır. Bunun gibi aynı ağırlıkta olan iki iplikten çapı küçük olan daha uzundur. İpliklerin incelik derecesi uzunluğa göre numaralama sistemi ve ağırlığa göre numaralama sistemi olarak iki yöntemle tespit edilir.
İplik katı ve büküm yönü: İplikler tek katlı veya çok katlı olabileceği gibi az veya çok bükümlü olabilir. Ayrıca büküm yönleri farklıda olabilir. İpliğin sağlamlık ve mukavemeti büküm sayısıyla orantılıdır. İplikler genelde sağ, sol ve karışık bükümlü olmak üzere 3 türlü bükülürler. İplikte sağa doğru bükümler “Z”, sola doğru bükümler “S”, karışık bükümler “ZS” veya “SZ” harfiyle ifade edilir.
3.2.4. Düğme
Düğme giysilerde kullanılan bir kavuşturma ve süsleme aracıdır. Bollukları gidermek giyip çıkarmayı kolaylaştırmak için kullanılan bu düğmelerin bir kısmı daha sonra süsleme unsuru olarak kullanılmaya başladı düğmeler giyim eşyasının bazı yerlerine tespit edilmiş özel delik briç veya iliklerden geçirilebilmesi için sert ve genelde yuvarlaktır.
Düğme çeşitleri:
1) Bitkisel kökenli düğmeler
2) Hayvansal kökenli düğmeler
3) Madensel ve cam düğmeler
4) Plastik düğmeler
5) Elde yapılan düğmeler
3.2.5. Fermuar
Fermuarda düğme gibi giyim eşyalarında kapanacak yerlerde kullanılır. Bir fermuarın esas kısımları kumaşın kenarına tutturulmuş olan iki dişli dizisiyle bunu açıp kapamaya yarayan sürmeden ibarettir. Her dişteki çıkıntı bir sonraki girintiyle birleşip açılır ve kapanır.
Dişlerin yerleştiği kumaşın her iki ucunda sürmenin çıkmasını önlemek amacıyla konmuş metaller vardır. Bazı fermuarlarda alt kısmın bir ucu sürmede sabit kalsa da diğer ucu çekmek suretiyle birbirinden ayrılır. Bu tür fermuarlar monat gibi giysilerde kullanılır. fermuarlar dişlilerine göre plastik ve metal olarak farklılık kazanır.
3.3. Hammadde deposuna da yapılan kontroller
Hammadde deposu hammadde ve yardımcı malzemelerin depolandığı yerdir. Ayrıca hammadde deposu ilk kontrollerin yapıldığı yerdir. Konfeksiyon üretimine girecek kumaş ve yardımcı malzemeler depoya girerken istenilen kalite özellikleri ve kullanım biçimleri bakımından nitelik ve nicelik kontrolleri yapılmalıdır.
3.3.1. Kumaş kontrolü
Kumaş kontrolünde kumaşın cinsi, kumaşın yapımında kullanılan iplik, iplik numarası, sıklık kontrolü ağırlık kontrolü, top uzunluğu, ağırlık kontrolü, desen kontrolü, renk kontrolü çekme kontrolü ve buna benzer kontroller yapılır.
3.3.2. Yardımcı malzeme kontrolü
Kumaştaki kontroller dışında depoya alınacak yardımcı malzeme kontrolleride yapılmalıdır.
Tela ve astar kontrollerinde tela ve astarın aynı oranda çekme yapması beklenir. Astar ve telada haslık kontrolleri yapılmalıdır. Hepsinin birlikte kullanılarak üretimi yapılan giysinin temizleme ve yıkama işlemlerinde farklı farklı çekmesiyle giysi bütünüyle bozulur. Bunu önlemek için önceden kontroller yapılmalıdır.
Düğme kontrolünde düğmenin cinsine, şekline ve rengine göre olup olmaması ile ilgili kontroller yapılmalıdır. Düğme çapı kompas denilen aletle ölçülür. İstenmeyen düğme genişliğinde dolayı dikme makinesinde aksaklılıklar meydana gelir. Düğme delikleri aynı aralık ve aynı genişlikte olmalıdır. Düğme siparişi grosa olarak verilir ve bir grosa 144 adettir.
Dikiş ipliği de ortam şartlarına göre istenilen ısı ve şekilde muhafaza edilmedir. İpliğin mukavemet, incelik, uzunluk vb. kontrolleri yapılmalıdır. Kullanılacak kumaşın cinsine kalınlığına uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Önemli yerlerde kaliteli iplik kullanılmalıdır.
Fermuarlarda metal veya plastik olmasına şekline, kullanılacak giysi türüne göre yapılmasına dikkat edilmelidir. Fermuar siparişi 1 grosa olarak verilir ve 1 grosa 144 adettir.
4. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN FAALİYET GÖSTERDİĞİ ALANLAR
Konfeksiyon sektöründe üretilen ürünler hayat şartlarına ve kullanma amaçlarına göre farklılık göstermektedir. Artan dünya nüfusu, yükselen hayat standardı ve kuvvetli moda etkisi her geçen gün konfeksiyon sektörünün faaliyetlerini daha da önemli bir hale getirmiştir.
Üretilen ürünlerin hammaddeleri, yardımcı olarak kullanılan malzemeler, üretim metotları ve üretim vasıtaları da büyük farklılık göstermektedir. Dolaysıyla giyim sektöründe çeşitli branşlar oluşmuştur. Bunların en önemlileri olarak şunları sayabiliriz.
Konfeksiyon sektöründe üretilen ürünleri şöyle sınıflandırabiliriz.
- İç giysiler : Atlet, külot, sütyen, fanila vb.
İç giysiler, erkek ve kadın arasında çeşitli farklılık gösterse de genelde aynı türden şeylerdir.
- Dış giysiler : Etek, ceket, pantolon, elbise vb.
Dış giysiler, erkek ve kadın arasında çeşitli farklılık gösterse de genelde aynı türden şeylerdir.
- Üst giysiler : Palto, pardösü, mont, kaban, vb.
Üst giysiler, erkek ve kadın arasında farklılıklar göstermektedir. Mesela erkekler ceket, pantolon, yelek türü şeyler giyerken; kadınlar etek elbise türü şeyler giymektedir.
- Diğerleri : Çarşaf, döşemelik, kravat, eldiven, atkı, yatak ve yastık yüzü, şapka vb.
Diğer türden olan şeyler genelde kullanım amacına yönelik tekstil ürünleridir. Bunlar süs eşyası olarak veya herhangi bir yüzeyi kaplaması amacıyla kullanılmaktadır.
Giyim tekstilleri
1) Erkek üst giyim
2) Erkek dış giyim
3) Erkek iç giyim
4) Bayan üst giyim
5) Bayan dış giyim
6) Bayan iç giyim
7) Şapka
Erkek ve Bayan penye9) Çocuk giysileri
10) Spor giysileri
11) Yüzme giysileri
12) İş giysileri
13) Üniforma giysiler
14) Spesiyal giysiler ( Yanmaz, su geçirmez vb. )
15) Atkı, eşarp, yazma türü giysiler
16) Deri giysiler ( Ceket, mont, palto )
17) Ayakkabı
18) Çanta, kemer, cüzdan vb.
Ev tekstilleri
1) Yatak, yorgan, yastık yüzü ve kılıflar
2) El ve el makine halıları
3) Mutfak tekstilleri
4) Perdeler
5) Döşemelikler
Teknik tekstiller
1) Bantlar
2) Emniyet kemerleri
3) Nakliye çuvalları
4) Afiş ve flamalar
5) Brandalar
6) Zirai örtüler
7) Filtreler, süzgeçler ve elekler
Tıbbi muayene ve sargı bezleri9) Komposit dokular
5. KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE ETEK MODELi İÇİN KALIP HAZIRLAMA
Toplu üretimin yapıldığı konfeksiyon sektöründe tasarım karışık bir planlama işlemidir. Tasarım işlemini yapmadan önce bu işlemin en kolay, seri, ekonomik ve hatasız bir biçimde nasıl yapacağımızı tasarlamamız gerekmektedir. Planlama yaparken üretim biçimi, ürün tipi, ürünün kullanım alanı, teknoloji ve işçinin çalışma koşulları dikkate alınmalıdır.
Etek modeli için genel bilgiler
Etek kadınların giydikleri giyim eşyasıdır. Etek modelinin yer aldığı grubun kartelası stilistler tarafından hazırlanmaktadır. Etek KT 32’nin DD grubuna dahildir. Burada KT firma ismini, 32 ise sipariş numarasını göstermektedir. DD grubundan başka KT32 ye dahil olan AA, BB, ve CC grupları da bulunmaktadır. Bu gruplardan her biri farklı modeller içermektedir ve her grubun kumaş türleri de birbirinden farklı olmaktadır. KT 32 DD grubuna ait kartela hazırlandıktan sonra, modellere ait çizimler, kumaş türü ve kodu , mamul numarası, müşteri mamul numarası, istenen renkler ve renk kodları belirtilmektedir.
Modellere ait numuneler dikilip müşteriye gönderildikten sonra, kritikler yani yapılması istenen değişiklikler gelmektedir. Müşteri tarafından onay alındıktan sonra seri üretime geçilir. Bu şekilde işlem tamamlandıktan sonra, önceden belirlenmiş olan sevk tarihinde müşteriye yollanmaktadır.
5.1. Etek modeli için Kalıp hazırlama
Konfeksiyon sektörünün üretim işleminin temeli olan kalıp hazırlama da pek çok etken önemli derecede rol oynamaktadır. Bunların başında en önemli yeri beden ölçüleri almaktadır. İnsan vücudu kişiye ve toplumlara göre değişen boyut ve özelliklerdedir. Bu değişikliklere rağmen çeşitli vücut ölçüleri arasında sabit sayılabilen bazı oranlar söz konusu olmaktadır. Bu oranların yanı sıra, değişik bedenlere ait standart ölçülerin değişik toplumlara göre saptanır ve zamanla değişen moda kalıp hazırlamayı geliştirmenin ön koşulları arasına girmektedir.
5.1.1. Etek modeli için beden ölçüleri standardizasyonu
Dünyada yaklaşık olarak 5 milyar insan yaşamaktadır ve dolayısıyla 5 milyar tip etek modeli bulunmaktadır. Toplumda farklı vücut tiplerinin bulunduğu ve vücut tiplerinde değiştikçe vücudun bazı bölümleri arasındaki oranlarda değişmektedir. Bazı insanlar iri yapılı bazıları da zayıf yapıdadırlar ve dolayısıyla her ölçü kendi içerinde değişim göstermektedir.
Bu nedenle ölçü sınıflarının, vücut büyüklüğünü en çok etkileyen temel ölçülere göre belirlenmesi gerekmektedir. Bu temel ölçüler, boy ve kalça çevresi olarak kabul edilmektedir. Sınıflandırmalar ise, istatistiksel yöntemlerle belirlenebilir. Ancak beden sınıf aralıkları belirlenirken aralıkları eşit olması gereklidir. Sınıflandırma aralıklarının eşit olması kalıp işlemleri üzerinde kolaylık sağlamaktadır.
En yaygın sınıflandırma biçimi boy için orta ve kısa boydur. Beden için kalça ölçüsünden yararlanarak kalça ve kalçayla ayak arasındaki beden numaralarıdır. Ölçü sınıflandırma da, en önemli iki temel değişken ölçünün boy ve kalça çevresi olduğu kaçınılmaz bir gerçektir. Bunlara ek olarak vücut biçimidir. Eğer vücut biçimi açısından ince uzun, kısa göbekli gibi detaylı bir sınıflandırma yapılmışsa üçüncü bir temel ölçüye gerek yoktur.
Bu nedenle etek için beden ölçüleri standardizasyonu çalışmalarına başlamadan önce araştırma yaparak standardizasyon modelini belirlemek gerekir. Ülkemizde etek için beden ölçüleri standardizasyonu konusunda sadece Sümerbankın kadın ölçüleri için yapmış olduğu çalışma bulunmaktadır. Buna benzer çalışma Ege üniversitesi ve gazi üniversitesinde, örnek olarak bir grup genç kız grubu ölçülerinin analiz edilmesi biçiminde yapılmıştır.
5.1.2. Etek modeli için kullanılan beden numaraları
Etek üretimini yaparken hitap edilen pazardaki kişilerin belli beden grupları adı verilen gruplara toplanması gerekir. Bu beden numaraları eteğin çeşidine göre değişiklikler gösterir. Örneğin belden biraz daha yukarıda giyilen giysilerde çoğunlukla bireyin kalça çevresi ve tam olarak giyilen eteklerdeki kısımlar etek için beden numaralarını vermektedir. Kalıpçının yapacağı iş, etek için en alt ve en üst beden numarasını belirleyip bir beden serisini hazırlamak gerekir. Avrupa ve ülkemizde beden numaraları olarak 36-38-40-42-44-46-48-50-52 beden numaralama sistemi kullanılmaktadır. Bu sistemde beden numaraları elbise giyilecek bölgedeki beden genişliği ölçüsünden 6 çıkarılarak bulunur.
5.1.3. Etek modeli için örnek olarak kalıp ve dikim hazırlama
Üretilecek etek için kalıpçı eteğin kalıbını çeşitli beden numaralarına göre hazırlamak durumundadır. Kalıp hazırlama çalışmalarından önce temel bir kalıbın hazırlanmasıyla başlamaktadır. Bu temel kalıp genellikle ortalama tip ve bedeni temsil eden bir ölçü dizisine göre hazırlanır. Etek kalıpları için 40 bedene ait ölçüler bu amaçla kullanılmaktadır. Temel beden kalıbında aranan nitelik, bedene uygun olmasıdır. Model olarak klasik ve basit bir model seçilmelidir. Bu temel kalıbın ölçülerinde bir değişiklik olmadıkça, titizlikle saklanması ve her türlü çalışmada bir temel olacak şekilde hazırlanmış olması gerekir. Model değişiklikleri, moda, stil gibi değişen unsurlar temel kalıbın üzerine uygulandıktan sonra, üretimine karar verilecek olan eteğin deneme kalıbı elde edilir. Bu deneme Kalıp kullanılıp bir örnek bir etek hazırlanır. Örnek etek üzerinde yapılacak olan gerekli değişiklikler kalıp üzerine geçirildikten sonra büyültme ve küçültmeye esas olan ana kalıp ortaya çıkmış olur.
Model uygulanmış kalıplarda büyültme ve küçültme işlemleri sırasında bir takım güçlükler çıkabilir. Bu güçlüklerin çözülmesinde kalıpçının tecrübe ve görüşleri önemli bir rol oynamaktadır.
5.1.4. Etek modeli için kalıp büyültme ve küçültme teknikleri
Etek modelinde hangi bedene göre olursa olsun kalıp çoğaltma işlemi iki yöntemle yapılmaktadır.
5.1.4.1. Etek modeli için her beden kalıbının tek tek çizimi
Bu yöntem çok zaman alan ve emek isteyen bir yöntemdir. Üzerinde çalışılan kalıplar bittikten sonra kalıplar arasında farklılıklar olmaktadır. Günümüzde, endüstriyel çalışan işletmelerde bu tip çalışma pek tercih edilmemektedir. Herhangi bir etek numunesinden yararlanıp bu numune beyaz bir karton üzerine konup çevresinden çizilerek işlem tamamlanır.
5.1.4.2. Etek modeli için kalıbın sistematik olarak büyültülmesi ve küçültmesi (Gradasyon )
Herhangi bir etek için hazırlanmış bir ana kalıptan yararlanarak diğer kalıpların çizimi yöntemini kapsamaktadır. Bu sistem, kağıda çizilmiş etek kalıbı üzerinde, diğer bedenlerin ölçülerine göre belirlenmiş olan eşit aralıklı artış yada azalmaların, sıçrama noktalarından işaretlenip, tüm serinin iç içe çizilmesi şeklinde uygulanır. Eğer beden ölçüleri standardizasyonu vücut şekillerine göre bir sınıflandırmaya dayanıyorsa, o zaman her vücut tipi için bir ana kalıp hazırlanıp gradasyon işlemi ayrı ayrı yapılır. Bu sistem hem çizimde kolaylık sağlar hem de kalıpların tek tek çizilmesi ile ortaya çıkabilecek hataları önler. Gradasyon sonucunda kağıt üzerinde iç içe hazırlanmış olan çizim üzerinden istenen kalıbın kopyası alınıp esas kalıp materyaline geçilir.
Sistematik büyültme ve küçültme 2 yöntemle yapılır.
1) İç içe geçirme yöntemi
2) Kalıpları sıçratma yöntemi
1) İç içe geçirme yöntemi
Bu sistemle kalıp büyültüp küçültme için önce her modele ait etek için iki ayrı bedene ait temel kalıp hazırlanır. Bu kalıplar genellikle bedenin en büyük ve en küçük serileridir. Dikkat edilmesi gereken her iki bedeninde aynı eksenler üzerinde çizilmesidir. Bunun için kalıp üzerinde birbirine dik olan iki eksen seçilir. Bu eksenler ön ortası, arka ortası, kalça çizgisi, beden çizgisi, ütü çizgisi, koltuk altı çizgisi ve kol ortası çizgilerine dikkat edilmesi gerekir.
İşlem aşamaları şöyledir
1) Kağıdın üzerine eteğin büyük kalıbı çizilir. Büyük kalıbın içine, ana eksenleri çakışacak şekilde eteğin küçük kalıbı çizilir.
2) Eteğin iç içe yerleşmiş büyük ve küçük kalıbının köşe noktaları yardımcı çizgilerle birleştirilir.
3) Bu çizgiler, eteğin iki kalıbı arasında istenen beden adedine göre bölünerek ara bedenlerin köşe noktaları bulunur.
4) Bulunan köşe noktalarının birleştirilmesiyle istenen temel kalıplar hazırlanır.
Köşeleri birleştirilen yardımcı çizgiler aynı doğrultuda uzatılıp, iç bedenler arasındaki mesafe kadar işaretlendiğinde mevcut ana kalıpların daha büyüğü ve daha küçüğü elde edilmiş olur.
Bu sistemde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta aynı oranda değişen kalıpların bir çizimde büyültülüp küçültülebilmesidir. Beden büyüdükçe bedenler arasındaki farkta genellikle büyük olmaktadır.
2) Kalıpları sıçratma yöntemi
Bu sistemin sistemin temeli, temel etek kalıbı üzerindeki sıçrama noktalarının koordinatsal hareketine dayanır. Koordinatsal hareket, yatay ve dikey hareketlerden meydana gelir. Sistemin gereği olarak ilerleyecek ya da gerileyecek her nokta, koordinatsal hareket yapar. Bu hareket variatör denilen alet yardımıyla kolay ve doğru bir şekilde yapılır. Kalıpları, sıçratma yöntemiyle büyültme ve küçültme yapabilmek için öncelikle bir bedenden diğer bir bedene sıçrama noktalarının bulunması ilerleme ve gerileme noktalarını bulmakla olur.
Bu da çizim yöntemiyle mümkündür. Çizim yöntemiyle sıçrama değerlerini bulmak için serinin birbirini takip eden iki kalıbına ihtiyaç vardır. İç içe geçirilen bedenler arasındaki değişmeler yatay ve dikey olmak üzere tablo haline getirilir. Eşit aralıkta büyüyen tüm beden serisinde bu tablodan yararlanıp büyültme ve küçültme işlemi yapılır.
Örnek: Sıçratma yöntemiyle etek kalıbını büyültme
1) Ölçü farkları tablosu hazırlanır.
Beden – Ölçüler 38 beden cm Sıçrama miktarı 40 beden cm
Bel 69 40 73
Kalça 94 40 98
Kalça düşüşü 20 10 21
Etek boyu 66 20 68
2) Ölçü farklarından yaralanılarak sıçrama noktaları bulunur ve sıçrama değerleri tablosu hazırlanır.
Sıçrama noktaları 38-40 beden yatay(mm) 38-40 beden dikey(mm)
ÖN ETEK
1 10 -
2 10 5
3 - 5
4 10 5
5 10 10
6 - 10
7 10 10
8 10 -
ARKA ETEK
1 10 -
2 10 5
3 - 5
4 10 5
5 10 10
6 - 10
7 10 10
8 10 -
3) Sıçrama noktalarım işaretlenmiş ana kalıp variatöre yerleştirilip sıçrama noktaları işaretlenir. Bulunan noktalar birleştirilip yeni kalıp elde edilir.
Şekil 1 – Etek kalıbının büyültme küçültme işlemleri
Şekilde görülen etek kalıbının büyütülme ve küçültülme işleminde ön ve arka ortası ile kalça hatları sabit tutulup işlem yapılmıştır. Bu nedenle bel, yan dikiş etek boyunda işlem yapılmıştır. Aynı etek kalıbı sadece bel hattı sabit tutularak ön ortası, arka ortası, yan dikişler, kalça ve etek boyunda işlem yapılarak da büyültülüp küçültülebilir. Bu konularda kalıpçının tecrübe ve görüşleri büyük önem taşır.
5.1.4.3. Etek modeli için kalıbın bilgisayarla büyültülüp küçültülmesi
Uzun zamandan beri çeşitli çizim işlemlerinde kullanılan otomatik çizim sistemleri etek üretiminde de kullanılmaya da başlanmıştır. Bilgisayarlı sistemin son yıllarda gelişmesiyle yeni modeller geliştirilmiştir. Bu sistemin temel esası etek kalıbının büyültülme küçültülme işleminin bilgisayarla yapılmasıdır. Bilgisayarla büyültüp küçültme işlemi, hesaplayıcı sisteme verilen sıçrama miktarına göre bir çıkış bedeninde ya da serinin ilk ve son beden koordinatları verilmişse, hesaplayıcının ara bedenler için hesaplayacağı sıçrama miktarına göre yapılır.
Bu sistemle çok seri, hatasız ve ekonomik bir çalışma yapılabilmektedir. Sisteme ilave edilen bir kesim tertibatıyla kumaşların kesimi çok seri ve düzgün bir şekilde yapılabilmektedir. Bu yöntemin maliyeti yüksek olduğundan henüz ülkemizde az sayıda büyük işletmeler tarafından kullanılmaktadır.
5.1.4.4. Etek modeli için kalıbın optik olarak büyültülmesi ve küçültülmesi
Bu sistemde etek kalıbı, büyültüp küçültmeyi esas olan ana kalıbın beyaz kağıt veya kartona geçirilen tüm parçaları siyah bir zemin üzerine tutturulur. Bir kızak üzerine monte edilmiş kamera veya projektör sistemiyle kalıpların fotoğrafı çekilir. Burada oluşan diyapozitif daha sonra, çekilmiş resmi cam ekran üzerine yansıtan projektöre gelir. Cam ekranın projektöre göre konumunun değişmesiyle etek kalıbı enine ve boyuna yönde istenen oranda büyültülüp küçültülebilir.
5.2. Şablon hazırlama
Hazır giyim sanayiinde kesime hazır bir giysi kalıbının elde dilmesi için yapılan işlemler:
1) Standart ölçülere göre temel kalıp hazırlama
2) Model uygulama
3) Prototip hazırlama
4) Kalıp serileştirme
5) Şablon hazırlama
Hazır giyim sanayiinde, model uygulama ve büyültme-küçültme işleminden sonra dikiş payları verilmiş, üzerine gerekli işaretleri konulmuş, kesime hazır kalıba ŞABLON adı verilir.
Bir giysi kalıbını, şablon haline getirme aşağıdaki sıraya ve esasa göre yapılır.
- Üretilecek bedenlere ait model uygulanmış giysi kalıplarının bütün parçaları (pervaz, biye, kemer, kuş parçası vb.) kalıp için kullanılacak materyal üzerine ayrı ayrı geçirilir. Kesim için yapılacak kumaş serim şekli şablonu etkileyen bir unsurdur. Bu nedenle kumaş serim şeklinin şablon hazırlanırken bilinmesi gereklidir. Bazı sakıncaları nedeniyle çok az uygulanmakla birlikte eğer çift kat serim yapılacaksa kalıplar tek taraf için hazırlanır. Serim tek kat ise, (kumaş eni açılarak serilecek) kalıplar sağ ve sol olmak üzere iki taraf için ayrı hazırlanmaktadır.
- Şablon için çizimi yapılan kalıpların, herhangi bir yanlışlığa meydan verilmemesi için öncelikle numaralandırılmasında yarar vardır. Bunlar kalıbın beden numarası, model numarası ve o modelin kaç numaralı parçası olduğu mutlaka yazılmalıdır. Numaralama sonucunda hazırlanacak liste kalıpçıya ve pastalcıya büyük kolaylık sağlayacak, parçaların eksik kesilmesi gibi büyük bir hatayı da önleyecektir.
- Hazırlanan kalıpların etrafında üretimde kullanılacak kumaş, dikiş ve model özelliğine göre dikiş payları çizilir.
Üretilecek kumaşın ince veya kalın oluşu, doku şekli, fantezi veya spor oluşu dikiş payı genişliğini etkiler. Giysinin model özelliği de dikiş paylarını etkileyen bir unsurdur. Geniş spor dikişleri olan bir giyside, dikiş paylarının, spor dikişin genişliğinden en az 4-5 mm. Fazla olması gereklidir. Aksi halde spor dikişler, payları tutamayacağından istenen görüntü elde edilemeyecektir.
Kumaş ve model özelliğine göre kullanılacak makine cinsi de dikiş payı genişliğini etkileyen bir unsurdur.
Kalıpların kesilmesi işleminde çeşitli makaslar kullanılmaktadır. Karton ve levhalar üzerine hazırlanmış kalıpların kesiminde şabloner denen bir kesim aleti kullanılmaktadır.
- Kalıpların dikiş payları verildikten sonra pens yerleri, pili yerleri, cep yerleri, ilik düğme yerleri ve düz iplik yönlerini belirleyen işaretlerin konulması gereklidir. Bu aşamadan sonra kalıplar şablon haline gelir.
Şablonlara kenardan kesilerek yapılan işaretlere çıt işareti denir. Pens kenarları, orta işareti, kenar işareti ve etek boyu gibi farklı genişlikteki dikiş paylarını belirlemek için yapılır. Çıt sayısı ne gereğinden az ne de gereğinden fazla olmalıdır. Çünkü; dikim esnasında her çıt işçinin durmasına neden olacaktır. Normal genişlikteki dikiş payları için çıt işaretine gerek yoktur.
Şablon üzerindeki çıt işaretleri özel çıt makasıyla yapılabileceği gibi, normal makasla u şeklinde kesilerek de yapılabilir.
Pens ucu, cep kapağı, cep yeri, ilik ve düğme yerleri şablon üzerinde delinerek belirtilir. Pens uçlarına yapılan deliklerin görünmemesi için pens ucundan 1 cm. İçerden yapılmaması gereklidir. Parçalı ilikte iliğin ortası, örmecilikte ise ilmeğin başı delinmelidir.
Şablonların kumaş üzerinde hangi iplik yönünde yerleştirileceğini göstermek için çeşitli işaretler konmaktadır. Bu işaretler ve anlamları aşağıda verilmiştir.
Boy iplik ve ok işareti yönünde yerleştirilmelidir.
(kumaştaki tüy ve desen yönü nedeniyle)
Boy ipliğine göre çift yönlü yerleştirilebilir.
En ve boy ipliğine göre yerleştirilebilir.
Her yönde yerleştirilebilir.
Düz iplikten ... derece meyilli yerleştirilmelidir.
Şekil 2 – Kesime hazır bir şablonun hazırlanması
5.3. Pastal hazırlama ve çoğaltma yöntemleri
Konfeksiyon sektöründe kalıp hazırlama çalışmaları bittikten sonra kesim işlemi için önce kesim parçalarının belirli bir uzunluktaki kumaş alanı içinde yerleşme planın yapılması işlemine pastal hazırlama denir. Bu planlamadaki başarı maliyete etki edeceğinden önemli bir iştir. Yerleştirmedeki en küçük bir başarısızlığın meydana getireceği zararlar büyüktür. Uygulamada şu hususlara dikkat edilmelidir.
1) Uygulamada kullanılacak olan kumaşın eninin geniş veya dar olmasına, desen yönüne, kadife türü kumaşlarda tüy yönüne ve özellikle giysinin duruşunda önem taşıyan düz iplik yönüne dikkat edilmelidir.
2) Her bedenin kendine ait parçaları aynı yerde toplanmalıdır.
3) Kumaş üzerinde en ekonomik yerleşim planı göz önünde bulunmalıdır Şekil 3 – Kalıpların yerleştirilmiş olduğu plan
Pastal çoğaltma yöntemleri
Hazırlanan pastal bir defadan çok kullanılacaksa, çoğaltma yöntemlerinden birisiyle çoğaltılabilir. Bu yöntemler:
Karbon kağıdı yöntemi
Kaç adet pastal isteniyorsa o kadar pastal kağıdının arasına karbon kağıdı konur ve en üste yapılan çizim alt katlara da geçmiş olur.
Perfore yöntemi
Bu yöntemde kağıt veya deri üzerine pastal hazırlanır. Şablonların kenarında delinir. Delme işleminde perfore aleti kullanılır. Bu deliklerden pudra veya tebeşir tozu geçirilir. Bu şekilde hazırlanan pastal istenildiği kadar kullanılabilir.
Fotokopi yöntemi
Hazırlanan pastalın fotokopi ile çoğaltılması yöntemidir. Bu işle aydınger veya ozalit kağıdına yapılabilir.
Ozalit kopya yöntemi
Bu sistemde ozalit makinesinde, heatseal (yapışkan) kağıdı üzerine şablonlar en ekonomik biçimde yerleştirilir ve sabit kalemlerle çizi
