Leke Türlerine Göre Temizleme Yöntemleri
Giysilerin bakımında önemli konulardan bir diğeri leke türleri ve bunların temizleme yöntemleridir.
Giysilerde oluşan lekelerin temizlenmesinde çeşitli etkenler rol oynamaktadır. Bu etkenlerden ilki leke
türüdür. Lekelerden bazıları evde uygulanabilecek işlemlerle temizlenebilirken, bazı lekelerin
temizlenmesinde profesyonel yardım almak gerekmektedir. Temizlemedeki etkenlerden bir diğeri giysi
kumaşının ağartılabilir ya da ağartılamaz özellikte oluşudur. Beyaz ya da yıkandığında rengi atmayan
pamuklu, keten, akrilik, naylon gibi kumaşlar ağartılabilir kumaşlardan bazılarıdır. Renkli ya da
yıkandığında rengi atabilen ipek, yün, spandex gibi kumaşlar ise ağartılamaz kumaşlardan bazılarıdır. Bu
doğrultuda giysilerin bakım etiketlerinde yer alan lif özellikleri ve ağartma sembolleri lekelerin
temizleme işlemlerinde dikkate alınmalıdır. Leke temizlemedeki bir başka etken ise leke oluştuktan sonra
geçen zamandır. Leke oluştuktan sonra ne kadar hızlı hareket edilirse, lekenin temizlenmesi o kadar kolay
olmaktadır. Bekleyen ya da kuruyan lekelerin çıkarılması güç ya da imkansız hale gelebilmektedir
(Anonim 4 1992: 126-127). Giysilerde oluşabilecek bazı lekeler, bu lekeleri temizlemedeki ön işlemler,
kumaşların ağartılabilir ya da ağartılamaz olma durumlarına göre leke çıkarma yöntemleri Tablo 8.4’te
verilmiştir.
Leke Ön İşlem Ağartılabilir kumaşlar Ağartılamaz
kumaşlar
Alkollü içkiler :Soğuk suyla ve süngerle silin. Soğuk su ve deterjan içinde en az 30 dakika, en fazla bir gece tutun.
30 ml klor ve 1 litre sudan oluşan çözelti içinde bekletin. İçki renkliyse kuru temizleme çözücüsü kullanın. Durulayın.
Soğuk su ve süngerle silin. Çıkmayan lekelerde, lekeye biraz su emdirin.
Deodorant :Islatın. Deterjanla ya da leke ve kir çıkarıcıyla ovuşturun. Durulayın. Kendi kendine kurumaya bırakın.
8 ml oksalik asit ile ¼ litre sudan oluşan çözelti içinde 1 saat kadar bekletip, durulayın; işlemi iki kez daha
tekrarlayın. 120 ml sirke ile 3 ¾ litre sudan oluşan çözeltide durulayın. Yıkayın. Bölgeyi, hidrojen peroksitle ya da
oksijenli ağartıcıyla, kumaşı denedikten sonra nemlendirin. En az 30 dakika kadar bekletip, durulayın. Renk farkı olmasınıönlemek için eşit miktarda amonyak ve su kullanın. Durulayın.
Bira: Çitiledikten sonra soğuk suyla durulayın.
1) ¼ litre suya birkaç damla sirke ya da limon suyu karıştırarak bir çözelti hazırlayıp lekeye emdirin. Durulayın.
2) Leke tozunu macun haline getirerek leke üzerine uygulayın. Yıkayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynı.
Taze kan :Soğuk su ve süngerle silin. Olanak varsa bölgeyi nemli tutun. Soğuk su içinde 30 dakika kadar bekletin, sonra 45 ml amonyak ile 3 ¾litre sudan oluşan bir çözelti içinde 15 dakika daha bekletin. Durulayın. Deterjan uygulayın. Yıkayın. Süngerle sildikten sonra, kurumaya bırakın. Hidrojen peroksit uygulayıp, durulayın. Herhangi bir iz kalmışsa, oksijenli süngerle silip, durulayın. Kumaşı denedikten
sonra hafif bir enzim emici çözeltiyle işlem
yapın. Durulayın.
178Kan: Kurumuş ya da yerleşmişSoğuk sabunlu suda bekletin (leke çıktıkça suyu değiştirin). Durulayıp 60 ml amonyak ve 3 ¾ litre sudan oluşan çözeltide bekletin. Leke tozunu leke üstünde macun haline getirip biraz bekletin. Leke çıkmıyorsa işlemi birkaç kez tekrarlayın. İşlemler arasında, güneşaltında düz olarak kurutun. 2 litre soğuk su ve
60 ml tuzdan oluşan çözeltide bekletin. Durulayın. 3 ¾ litre su ve 60 ml amonyaktan oluşan çözeltide bekletin. Leke izi kalmışsa deterjanla işlem yapın.
Mum: Yüzeydeki mum tabakasınıkör bir bıçakla temizleyin. Lekeyi iki kat kağıt havlu arasına yerleştirip, ılık ütüyle ütüleyin. Daha çok mum emmeleri için kağıt havlularısık sık değiştirin. Deterjanla yıkayın. Renk dalgaları kalırsa klorlu ağartıcıyla yeniden yıkayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır, yalnızca yıkamak için kumaşı denedikten sonra
klorlu ağartıcı yerine hidrojen peroksit ya da oksijenli ağartıcıkullanın.
Ketçap, Spagetti Sosu, Domates Sosu :Fazlalığı dikkatlice alın. Nemli bir bezle hafif hafif silin. İlerleme durana kadar
tekrarlayın. Leke ya da kir çıkartıcı çözelti uygulayıp, durulayın. İşlemi tekrarlayın. Leke tozunu macun halinde uygulayın. Durulayıp leke izi kalmışsa işlemi tekrarlayın. Son durulama suyuna sirke katın. Ovuşturun. Enzim emici uygulayın.
İşlemi tekrarlayın: Arka yüzden temizleme sıvısı ile çalışın. Kenarlarısınırlayın.
Kahve, Çay, Çikolata, Kakao :Nemli bezle iyice ovuşturun. Olanak varsa lekenin üstüne soğuk su dökün.
1) Soğuk suda bekletip deterjan uygulayarak durulayın. Leke izi kalırsa temizleme çözeltisini uygulayın.
2) Son leke izlerine leke tozu macunu uygulayın. Ilık suda yıkayın.
3) Lekenin üstüne kol boyu kadar yukardan kaynar su dökün.
Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Kozmetik Ürünleri, Makyaj Gereçleri, Ruj :Lekeyi dağıtmamaya özen göstererek iyice ovuşturun.
1) Ortaya doğru ovuşturarak temizleyici çözeltiyle çalışın. Sıvı deterjanla bölgeyi yıkayıp durulayın. Havayla (saç kurutma makinesi) kurutun.
2) Leke ya da kir çıkarıcı çözelti uygulayın. İşlemi tekrarlayın. Su ve birkaç damla amonyaktan oluşan çözeltiyle durulayın. Ilık suda yıkayın.
3) 30 dakika kadar enzim emici çözeltide tutun. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Kalem İzleri: Kazayla oluşan çizgiler Fazlalığı temizleyin.
1) Lekeyi beyaz kağıt ya da kağıt havlu arasına yerleştirin. Ilık ütüyle ütüleyin. Emici beyaz havlu üstüne az miktarda
temizleme çözeltisi damlatıp, leke çıkana kadar ovuşturun.
2) En az 30 dakika kadar emici ıslatma çözeltisinde bekletin. Durulayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır. 179
Kalem İzleri: Farkına varılmadan yıkanmışveya kuru temizletilmişHavayla kurutun.
1) Kurutma makinesinde işlem yapın.
2) Kumaşa zarar vermeyecek sıcaklıkta su, sabun (deterjan değil) ve ¼ litre kabartma sodası kullanarak çamaşır makinesinde yıkayın.
3) Kir ve leke çıkarıcı ya da sabun kullanarak yıkayın. Yeniden yıkayın. Ağartılabilir
kumaşlarla aynıdır.
Yumurta, Et Suları, Salçalı Et Suyu :Soğuk suyla nemlendirip ovuşturun. İşlemi tekrarlayın
1) 30 dakika soğuk suda bekletin. Islakken leke tozu macunu uygulayın ve kumaşa zarar vermeyecek sıcaklıkta suyla çalışın.
2) 30 ml enzim emici ve 3 ¾ litre sudan oluşan çözeltide 30 dakika bekletin. Ağartılabilir
kumaşların aşama 1’iyle aynıdır. Leke kalırsa, sabun uygulayın, yıkayın. İç yüzden kir ve leke çıkarıcı çözelti sürün.
Meyve ve Jöle: Yeni oluşmuşSoğuk suda durulayıp ovuşturun. Tekrarlayın. Olanak varsa nemli tutun.
1) En az 30 dakika veya gece boyunca soğuk suda tutun.
2) Deterjan kullanın. Kumaş için uygunsa enzim emici çözeltide tutun. Kumaş için uygun sıcaklıkta suda yıkayın.
3) Lekenin üstüne kol boyu kadar yukardan kaynar su dökün. Leke çıkmıyorsa tekrarlayın.
4) Gliserinle çalışın, leke ve kir çıkarıcısıyla durulayın. Ağartılabilir kumaşların aşama 1’iyle aynıdır. Leke izi kalırsa, deterjan kullanarak ılık suda yıkayın. İyice durulayın.
Meyve ve Jöle: Kurumuş
NOT: Turunçgil lekelerini yakından inceleyin. Durulandıktan sonra kurutulduklarında kaybolabilirler. Yerlerinde sarı bir leke bırakabilirler.
Bir kez yerleşirlerse, çıkarılmaları olanaksızdır.
1) Gevşetmek için gliserin sürün.
2) Eşit miktarlarda alkol ve sudan oluşan bir çözelti sürüp, çözeltinin lekeye iyice işlemesini ve lekenin nemlikalmasını sağlayın. Durulayın. Kumaşa zarar vermeyecek sıcaklıkta suyla yıkayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Meyveli İçkiler ve Buzlar (yapay renklendirici kullanılmış): Soğuk suda durulayıp ovuşturun. İşlemi
tekrarlayın. 60 ml amonyak ve 1 litre çok sıcak sudan oluşan çözeltide 5 dakika bekletin. Durulayın. İşlemi leke çıkana kadar tekrarlayın. Son durulama için 60 ml sirke ve 2 litre soğuk sudan oluşan bir çözelti kullanın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Çimen: Yok
1) Alkollü süngerle silin (asetat kumaşlar için alkolü 2 ölçü suyla hafifletin).
2) Deterjan kullanın. İki kez durulayın.
3) Soğuk, enzim emici çözeltide en az 30 dakika bekletip durulayın. Kumaşa zarar vermeyecek sıcaklıkta suyla yıkayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır. Yalnızca kumaşıdenedikten sonra, ıslatma çözeltisinde en çok 30 dakika bekletin. Leke izi kalmışsa hidrojen peroksit uygulayın. 180
Yağ: Tereyağ, Sıvıyağlar Fazlalığı temizleyip çitileyin. Emici çözelti uygulayıp birkaç saat bekletin.
Leke ve kir çıkarıcı uygulayın, gliserinle veya petrollü jöle ile silerek lekeye işlemesini sağlayın. Kumaşa zarar
vermeyecek sıcaklıkta suyla yıkayın. Leke izi kalırsa, sıvı temizleyici kullanın. Deterjan kullanarak, ılık suda yıkayın. Leke çıkmazsa iç yüzden leke temizleyici çözeltiyle işlem
yapın: Lekeyi emmesi için havlu kullanın.
Yağ: Araba YağıOvuşturun. Diğer giysileri koruyun. Petrollü jöle kullanın. Temizleme sıvısıyla silin. İşlemi tekrarlayıp, iyice durulayın. Kumaşa zarar vermeyecek sıcaklıkta suyla yıkayın ya da kir ve leke temizleyici kullanın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Çiklet :Kumaş parçaları ve kağıt havlular arasından fazlalığıalın, ama lekeyi yaymamaya özen gösterin.
1) Lekeyi sertleştirmek için buz kullanın ya da giysiyi plastik bir torba içinde bir gece buzdolabının buzluğundabekletin. Kör bir bıçakla gevşeyen parçayı çıkarın.
2) Lekeyi, yüzü aşağı bakacak biçimde kağıt havlular üstüne yerleştirin. Temizleme sıvısıyla çalışın. Kalan leke iziniçıkarın. Soğuk su ve süngerle silin. Yıkayın. Leke izi kalırsa makinede kurutmayın, işlemi tekrarlayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Mürekkep: Tükenmez Kalem Farklı mürekkep lekeleri için çeşitli çözeltileri deneyin: Çözeltileri benzer kumaşparçaları üstünde deneyin. Saç spreyi sıkıp, çitileyin. Deterjanla çitileyin. Durulayın.
1) Alkol damlatıp iyice işlemesini sağlayın, durulayın. Kurumaya bırakın, ilerleme varsa tekrarlayın.
2) Kalıcı ütü ve kir ya da leke temizleyiciyle paket talimatına uygun işlem yapın.
3) Kumaş için uygunsa aseton kullanın. Kumaşa işlemesini sağlayın. Durulayın. Ağartılabilir kumaşların 1. ve 2. aşamalarıyla aynıdır.
Mürekkep: Keçeli kalemler İşlemden önce yıkamayın. Aseton, temizleyici sıvı, alkol ve leke kir temizleyiciyle akma sona erene kadar işlem yapın. Ilık gliserin damlatıp kumaşa işlemesini sağlayın. Hafif amonyaklı çözeltiyle akıtın. Yıkayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır. Küf Yok Kumaşa zarar vermeyecek sıcaklıkta suyla yıkayın. Leke izi kalırsa, 3 ¾litrelik sıcak suya 120 ml’lik klorlu ağartıcı karıştırarak elde edeceğiniz çözeltide bekletin. Yıkayıp durulayın,güneşte düz olarak kurumaya bırakın. Yok 181
Süt, dondurma krema, yoğurt :Soğuk su ve süngerle silin.
1) Soğuk suda bekletin. Leke tozu macunu uygulayın. Enzim emici çözeltide en az 30 dakika bekletin.
2) Leke ve kir temizleyici uygulayıp 30 dakika kadar bekletin. Yıkayın.
3) Havayla kurutun. Leke izi kalmışsa sıvı temizleyici uygulayın. 30 dakika soğuk suda bekletin.
Deterjanla çalışın. Havayla kurutun. Kalan lekeyi temizleme sıvılısüngerle silin. Hardal Fazlalığı temizleyin. Gliserin uygulayıp 20-30 dakika kadar bekletin. Sıvı sabunla çalışıp 30 dakika bekletin. Kumaşa zarar vermeyecek sıcaklıkta suyla yıkayın. Eşit miktarda alkol ve sudan oluşan çözeltiyle durulayın. Hidrojen peroksit uygulayın; durulayın.
Oje :Fazlalığı temizleyin, kumaşın her iki yanında iyice ovuşturun. Kumaş için uygunsa aseton kullanın,
aynı zamanda beyaz bir bez ya da kağıt havluyla içten bastırın. Kumaş için
uygunsa ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Boya: Yağlıboya (Yeni) Kumaşın her iki yanından iyice ovuşturun. Kuruyarak plastikle kaplanmasınıönleyin. Boya etiketinde önerildiği gibi temizleyici sıvıyla ya da boya inceltici ile silin. Deterjan kullanıp, durulayın. Sıcak deterjanlı suya batırıp bir gece bekletin. Yıkayın, havayla kurutun. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır, yalnızca kumaş için sıcak su uygun değilse ılık suda tutun ya da leke ve kir çıkarıcıuygulayın.
Boya: Yağlıboya (Kurumuş) Yok Sıvı ev temizleyicisi kullanın. Plastik torbaya yerleştirip bir gece bekletin, boya yumuşamışsa neft uygulayıp kumaşın her iki yanından iyice çitileyin, fazlalığı alıp, yukarda Yeni Yağlıboya Lekesiiçin verilen talimatları uygulayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır.
Boya: Suluboya Fazlalığı temizleyin, nemli süngerle dikkatlice ovuşturun. Süngeri durulayın; tekrarlayın.
1) Soğuk su ve deterjanla bölgeyi yıkayın.
2) Leke ve kir temizleyici içinde bekletin, durulayın, yıkayın, havayla kurutun. Leke izi kalmışsa üzerine sıvı temizleyici uygulayın. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır. Parfüm Soğuk suyla silin. Ilık su, otomatik bulaşık makinesideterjanı ve birkaç damla sirkeden oluşan çözelti içinde 15 dakika bekletin. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır,yalnız sirke yerine hidrojen peroksit kullanın. 182
Pas :NOT: Zarar verebilen asit içerdiklerinden pas çıkarıcıları dikkatli kullanın.
1) Paketteki talimata göre pas çıkarıcıuygulayın.
2) Büyük miktarlarda kumaş için, paket talimatlarına göre renk çıkarıcı kullanın.
3) Beyaz ve açık renkli kumaşlara limon suyu ve tuzdan oluşan çözelti uygulayın. Düz olarak güneş altında
kurumaya bırakın. Nemden kaçının. Pas çıkarıcıyıpaketteki talimatlarına uygun olarak kullanın.
Katran, :asfalt Kör bıçakla kabarıklığıkazıyın.
1) Lekenin iç yüzünden çalışarak sıvıtemizleyiciyle silin. Leke çıktıkça emmesi için bez kullanarak çitileyin. Leke tamamen çıkana kadar yıkamayın.
2) Pakette belirtildiği gibi leke ve kir temizleyici uygulayın. Havayla kurutun. Leke çıkana kadar işlemleri tekrarlayın. Sıcak suda yıkayıp hafif klorlu çözeltiyle kalan kiri temizleyin. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır; yalnızca aşama 2’deki klorlu ağartıcı yerine oksijenli ağartıcıkullanın.
İdrar: Soğuk suyla silin. Soğuk suda bekletin, durulayın. Deterjan içinde bekletip durulayın. Havayla kurutun. Kumaşın rengi değişmişse amonyakla silin. Leke izi kalırsa sirkeyle silin. Ağartılabilir kumaşlarla aynıdır. Yün, moher ya da ipek kumaşlarda amonyak kullanılacaksa eşit miktarda suyla karıştırarak seyreltilmesi gerekir.
Kusmuk: Soğuk suyla silin. Sıvı deterjan içinde 30 dakika kadar beklettikten sonra birkaç damla amonyak uygulayıp musluk suyuyla yıkayın. 2 litre su ve 60 ml tuzdan oluşan çözeltiyle silin ya da suyla durulayın. Leke tozu macunuyla çalışın. Nemli bırakın, durulayın.
bilgilersitesi.com
