Modelistlik; genel anlatımla modeli belli olan bir giysininseri üretim için kalıbını çizmek kalıbını hazırlamak demektir. Diyebiliriz ki modelistlik; bir binanın inşa edilebilmesi için belli kaygılar göz önünde bulundurularak hesapları yapılıyor ve planı projesi çiziliyorsa modelistlikte ona benzer bazı kaygılar göz önünde bulundurularak metot ve hesaplar ışığında bir giysinin kalıbını çıkarmaktır. Stilist giysinin mimarı modelist ise giysinin inşaat mühendisidir.
'Giysi kalıpları üç boyutlu bir hacim olan insan vücudunun çeşitli bölümlerini örten iki boyutlu yüzey parçalarıdır. Bu nedenle kalıp çizimine doğru yaklaşım geometrik yaklaşım olması ve oluşturulacak kalıp çizim kurallarının üç boyutlu hacimlerin yüzey açınımlarının elde edilme ilkelerine dayandırılması gereği açıktır'
Giyim insanların iklim örf adet din etkileriyle oluşmuş tarzdır..Bu tarz zamanla milyonlarca insanın çalıştığı bir sektör olmuş ve "Tekstil" adını almıştır. Tekstil çok çeşitli bölümleri bünyesinde barındıran çok geniş bir yelpazedir. Bu yelpazenin kollarından olan ve ana kaynağını oluşturan bölümler Modelistlik ve Stilistliktir. Kesim Aksesuar Dikim Planlama Müşteri Temsilciliği vs.. Stilistler düşüncelerindeki modeli modelistin çalışabileceği hale getirirler. Bu şekilde çalışma ile hayali resim teknik resme dönüştürülür. Baz kalıp hazırlama Paylandırma Serileme Çizim kalıbı Kırım kalıbı Dikim talimatı Kumaş testi ( Yıkama Buhar v.s) İmalat için dikim numunesi gibi bir firmanın gerek duyduğu tüm bilgileri öğrenmek gerekir.
Kullanıldığı Alanlar
Dış giyim
- Çocuk giyimi: Elbise Jile Önlük Tulum Pantolon Şort Etek
- Genç giyimi: Elbise Etek Pantolon Bluz Şort Jile Badi Gömlek
- Yetişkin giyimi: Elbise Etek Pantolon Gömlek Bluz Yelek Kravat
İç Giyim
- Çocuk iç giyimi: Zıbın Gömlek Mama önlüğü Jartiyer Külot Fanila Kundak elbisesi
- Kadın iç giyimi:külot Sütyen Atlet Korse Jüpon Kombinezon Sabahlık Gecelik Sabahlık Pijama
- Erkek iç giyimi:Slip Külot Boxer Fanila Pijama
Üst giyim
- Çocuk giyimi:Pelerin Kapişon Tulum Mont Palto Rüzgarlık
- Genç giyimi: Mont Kaban Rüzgarlık Ceket Palto Kapişon Pardesü Yağmurluk
- Yetişkin giyimi:Ceket Kaban Tunik Pardesü Manto-Palto Kaşkol Bere Şapka Yagmurluk İş önlüğü
Kullanılan Malzemeler
Eşel: Metrenin küçültülerek bölünmüş parçalarıölçü almaya yarayan kağıttan cetvel.
Pelur: Çizim yapılırken kopya için kullanılan ince renkli kağıt.
Pistole: Kalıp çıkartırken kavisli bölmelerin çizildiği şekilli cetvel türü.
Geoderek(Dik üçgen): Üzerinde birbirine eşit gelen rakamlşarla numaralamdırılmış cetvel türü.
Riga: Çizim yaparken kullanılankolyakakalça kavis ve bölmelerde ve dik çizilecek alanlardada kullanılan tahta cetvel takımı.
Mulaj: Kalıp çıkartılan şeffaf kağıt cinsi.
Pergel: Yay veya çember çizmekte kullanılan alet.
Mezura: Ölçü almak için kullanılan 1.5 m.uzunluğundaki şerit metre
Makas: Çizilen kalıp ve kumaşları keserken kullanılan kesici alet.
Kontür Kalemleri: Modelin son bitmiş halini belli etmek amacı ile kesin hatların üstünden ince bir şekilde geçilen kalem çeşiti.
Şeffaf Dosya: A4 kağıtlara yapılan çizimlerin yerleştirildiği ince dosya.
Hamur silgi: Yumuşak kolayca şekil alan çizimlerde ince hatları kolaylıkla silebilen silgi türü.
Uygulanışı
Kalıp: Birşeye şeye belirli bir biçim vermek için kullanılan ve o biçimi taşıyan araca kalıp denmektedir. Herhangi bir giysinin esasını oluşturmak için yapılan çizim işlemlerine kalıp hazırlama denir.
Kalıbın önemi giyside bütünü görmeyi sağlar prova çıkmasını önler her vücuda uygun düzgün giyisi elde edilmesini sağlar.
Fashion Maket (Modelistlik) Pattern: Kalıp hazırlama serileme modelaj çalışmaları. Tasarlanan giysinin kalıplarının hazırlanması (60 cm.'lik özel stilistlik maket mankenlere göre ölçekli) fabrik (model özelliği de kullanılacak malzemelerle örneğin; kumaş dantel düğme iplik kurdela. fistolar v.b.) malzemelerle kalıbı hazırlanan modelin 3 boyutlu giysi maket çalışması tasarımın hayata geçirilerek pratik kazandırılması.
Anatomi (Anatomy): İnsan vücut ölçüleri (kadın-erkek-çocuk) kemik kas yapıları moda tasarım tekniklerine göre siluet çizimi özgün anatomik stil geliştirme.
Temel Tasarım (Basic Design): Büst-bedenüzerinde temel giyim ünitlerinin teknik çizimleri (yaka kol manşet cep etek pantolon ceket v.b.) çeşitli çizim detayları fiş teknik endüstriyel tasarım teknikleri (Fransız İtalyan stilleri v.b.)
Kalıp Elde Etme Teknikleri:
1-Hazır kalıplarla kalıp elde etme:
Çeşitli biçki sistemlerinin hazır kalıplarından yararlanma(pfaffmüller biçki sistemlerimodel dergilerinin pafta kalıpları)Bu sistemle kalıp çıkartmadan önce her sistemin özel ölçü alma tekniğinin oldugunu bilmekalınan ölçülerde hiçbir değişiklik yapmadan kalıp çıkarmayı ögrenmek gerekir.Bu paftalar ölçüye uygun kalıp çıkarmaktayardımcı olurlar.Her modelin pastası vücuda uymayabilir ölçü kontrolü yaparak düzeltmeler yapılır.
2-Mulaj-drapaj yolu ile kalıp elde etme teknikleri:
Canlı yada cansız manken üzerine yapılan bu çalışma değişik modellerdeki kuplu asimetrik drapeli modellerde tercih edilir.Modelin bütününü görmeyi saglar.Model tasarlanırken sanat gücü teknik bilgi ile beraber kullanılmalıdır.Modeldeki drapegode(bolluk) ve plilerin kıvrımlarını tasarlamayıahenkli düşüşünü görmeyi modelin özelliğini vermeyi sağlar.İnce bir kumaşla veya kağıt ile çalışılır.
3-Pratik yolla kalıp elde etme teknikleri:
Pratik yolla kalıp elde etme zamandan kazanılmış gibi görünsede aksine daha fazla zaman harcarprova çıkma ve bazı hataların giderilmesi uzun sürer.
4-Hazır giysi üzerinden kalıp elde etme:
Beğenilen model dikiş yerlerinden teğel ve karşılık işareti alınarak hazır duruma getirilir.Giysinin makine dikişleri sökülürher parçası tek tek ütülenirparçaların düzboy ipliğine dikkat edilerek sert bir yere düzgün şekilde serilir mulaj kagıdına cetvel yardımı ile ölçü kontrolleri yapılarak kopyası alınır.Dikiş payları verilir çıt işaretleri atılır ve hazır hale getirilir.
5-Biçki yolu ile kalıp elde etme teknikleri:
Biçki yolu ile kalıp elde etmek için giysiye gerekli olan ölçüler alındıktan sonra dosya kağıdının büyüklüğüne göre eşel seçilir.Eşelin numarası sayfanın sağ üst köşesine ölçüler ve oranlarıüst sol köşeye yazılır.Biçki çalışılır şablon hazırlanır serileme yapılır.Dosya kağıdı ve benzeri ufak çaplı kağıtlarda eşel ve pistolemulaj kağıtlarında büyük çalışmalardada cetvel ve riga takımı kullanılır
Ölçü Alma Teknikleri
Giysi kalıbı ölçülerini temel ölçüler ve yardımcı ölçüler olmak üzere iki grupta toplayabiliriz. Ayrıca ölçüleri alınış şekillerine göre uzunluk ve genişlik ölçüleri olarak da ayırabiliriz. Uzunluk ölçüleri yere dik olarak alınan ölçüler, genişlik ölçüleri ise yere paralel olarak alınan ölçülerdir.
Temel Ölçüler
Temel ölçüler, doğrudan vücut üzerinden alınan ölçülerdir ve dikilecek giysinin bir altına giyilen iç giysi üzerinden alınır.
- Tüm boy: Düz bir ayakkabı ile baş dahil topuğa kadar olan mesafedir.
- Göğüs çevresi: Göğsün en geniş noktasından ve sırt kemiğinden geçecek şekilde yere paralel olarak alınır. Mezur, bir parmak içeri girebilecek bollukta tutulmalıdır.
- Bel çevresi: Mezura, bel hattı üzerinde belin en dar noktasından geçecek ve bir parmak bolluk bırakılacak şekilde yere paralel tutularak ölçü alınır.
- Kalça çevresi: Kalçanın en geniş yerinden, yere paralel ve bir parmak bolluk payı bırakılacak şekilde ölçü alınır.
- Kol boyu: Kol dirsekten hafif kıvrılarak, kolun en üst noktasından (omuzdan) el üzerinde istenen bir noktaya kadar alınan ölçüdür (dış kol boyu). Ayrıca bir cetvel yardımı ile kolun gövde ile birleştiği noktadan bilekte istenen noktaya kadar, kolun iç kısmından da iç kol boyu ölçüsü alınır.
- Tüm boy: Düz bir ayakkabı ile baş dahil topuğa kadar olan mesafedir.
- Göğüs çevresi: Göğsün en geniş noktasından ve sırt kemiğinden geçecek şekilde yere paralel olarak alınır. Mezur, bir parmak içeri girebilecek bollukta tutulmalıdır.
- Bel çevresi: Mezura, bel hattı üzerinde belin en dar noktasından geçecek ve bir parmak bolluk bırakılacak şekilde yere paralel tutularak ölçü alınır.
- Kalça çevresi: Kalçanın en geniş yerinden, yere paralel ve bir parmak bolluk payı bırakılacak şekilde ölçü alınır.
- Kol boyu: Kol dirsekten hafif kıvrılarak, kolun en üst noktasından (omuzdan) el üzerinde istenen bir noktaya kadar alınan ölçüdür (dış kol boyu). Ayrıca bir cetvel yardımı ile kolun gövde ile birleştiği noktadan bilekte istenen noktaya kadar, kolun iç kısmından da iç kol boyu ölçüsü alınır.
Yardımcı Ölçüler
Yardımcı ölçüler, vücut üzerinden alınabildiği gibi temel ölçülerden bir takım oranlar yardımı ile hesaplanarak da bulunabilir.
- Arka uzunluk: Ense kemiği ile bel ekseni arasındaki mesafedir.
- Sırt yüksekliği: Ense kemiği ile göğüs ekseni arasındaki mesafedir.
- Kalça düşüklüğü: Bel ekseni ile kalça ekseni arasındaki mesafedir.
- Göğüs düşüklüğü: Boyun ile omuzun birleşme noktasından göğüs ucuna kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur.
- Ön uzunluk: Boyun ile omuzun birleşme noktasından bel eksenine kadar (göğsün en yüksek noktasından geçecek şekilde) olan mesafedir.
- Yan yüksekliği: Koltuk altı ile bel ekseni arasındaki uzunluktur.
- Omuz genişliği: Boyun ile omuzun birleştiği noktadan omuzun bitim noktasına kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur.
- Arka yaka oyuntusu genişliği: Ense kökünden boyun ile omuzun birleşme noktasına kadar olan mesafedir.
- Sırt genişliği: Kolun gövde ile birleştiği noktadan arka ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur.
- Göğüs genişliği: Göğüs ekseni üzerinde kolun gövde ile birleştiği noktadan ön ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur.
- Yaka çevresi: Boyun çevresinin mezura ile ölçülmesi ile bulunur.
- Pazu çevresi: Pazu çevresinin ölçülmesidir.
- Koltuk genişliği: Göğüs ekseni üzerinde, kolun ön ve arka beden ile birleştiği noktalar arasındaki uzaklığın kol altından ölçülmesi ile bulunur.
- Arka uzunluk: Ense kemiği ile bel ekseni arasındaki mesafedir.
- Sırt yüksekliği: Ense kemiği ile göğüs ekseni arasındaki mesafedir.
- Kalça düşüklüğü: Bel ekseni ile kalça ekseni arasındaki mesafedir.
- Göğüs düşüklüğü: Boyun ile omuzun birleşme noktasından göğüs ucuna kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur.
- Ön uzunluk: Boyun ile omuzun birleşme noktasından bel eksenine kadar (göğsün en yüksek noktasından geçecek şekilde) olan mesafedir.
- Yan yüksekliği: Koltuk altı ile bel ekseni arasındaki uzunluktur.
- Omuz genişliği: Boyun ile omuzun birleştiği noktadan omuzun bitim noktasına kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur.
- Arka yaka oyuntusu genişliği: Ense kökünden boyun ile omuzun birleşme noktasına kadar olan mesafedir.
- Sırt genişliği: Kolun gövde ile birleştiği noktadan arka ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur.
- Göğüs genişliği: Göğüs ekseni üzerinde kolun gövde ile birleştiği noktadan ön ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur.
- Yaka çevresi: Boyun çevresinin mezura ile ölçülmesi ile bulunur.
- Pazu çevresi: Pazu çevresinin ölçülmesidir.
- Koltuk genişliği: Göğüs ekseni üzerinde, kolun ön ve arka beden ile birleştiği noktalar arasındaki uzaklığın kol altından ölçülmesi ile bulunur.
Ölçü Alma Teknikleri
Giysilerin ölçüleri alınırken, ince bir giysi üzerinden ve bel, basen, göğüs ölçüleri hariç bolluk verilmeden ölçü alınır. Vücut üzerinden ölçü alınırken iki ölçüm aracı kullanılır:
- Ölçme tablo ve çubuğu(antropometre, somametre): Üzerinde dikey yönde hareket edilebilir yüzeyli bir kolu bulunan, milimetre olarak derecelendirilmiş dikey bir cetveldir.
- Şeritmetre(mezur): Boyutsal değişim göstermeyen, yaklaşık olarak 1.5 cm eninde ve milimetre olarak derecelendirilmiş bükülebilir bir ölçüm aracıdır.
Vücut ölçüleri alınırken aşağıdaki esaslara dikkat edilmelidir:
- Ölçüler alınırken ayakkabısız ve ince bir giysi üzerinden alınmalıdır.
- Yetişkinlerin boy ölçüleri alınırken, ölçme tablo ve çubuğu kullanılmalıdır.
-
Diğer bütün beden ölçülerini almak için ve ayakta duramayn bebeklerin ölçülerini almak için şeritmetre kullanılmalıdır. Şeritmetre vücudun şeklini bozacak kadar sıkıştırılmamak şartı ile sııca tutularak ölçüm yapılmalı ve ölçümler en yakın bir üst santimetreye yuvarlatılmış olarak alınmalıdır.
