Ön Terbiye
|
|
TEKSTİL TERBİYESİ |
|
|
Ön Terbiye |
Renklendirme |
Bitim İşlemleri (Apre) |
|
●Ham Kontrol |
●Boyama |
●Kimyasal |
|
●Fırça Makas |
-Direkt |
-Buruşmazlık |
|
●Yakma |
-Reaktif |
-Çekmezlik |
|
●Haşıl Sökme |
-Küp |
-Su geçirmezlik |
|
●Bazik İşlem (hidrofilleştirme) -Pişirme -Kaynatma |
-Kükürt |
-Su iticilik |
|
●Ağartma -Hipoklorit (NaClO) -Klorit (NaClO2) -Hidrojen Peroksit |
-Yağ iticilik |
|
|
●Optik Ağartma |
●Baskı |
-Güç tutuşurluk |
|
●Merserizasyon |
-Düz Film |
|
|
|
-Rotasyon |
●Mekaniki |
|
|
|
-Şardonlama |
|
|
|
-Kalandırlama |
|
|
|
-Zımparalama |
|
|
|
-Sanfor |
ÖN TERBİYE BÖLÜMÜ
Selüloz lifleri içerisinde yağ, mum, pektin, hemiselüloz, proteinler gibi yabancı maddeler bulunmaktadır. Ayrıca lifler hafif sarımtırak bir renge sahiptirler. Çözgü iplikleri haşıllı bir şekildedir.Tüm bu yabancı maddeler liflerin görünümü bozmakla beraber liflere hidrofob özellik kazandırdıklarından dolayı boyama, baskı ve apre işlemlerinin yapılmasını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle mamulün bu yabancı maddelerden kurtulması gerekmektedir. Bu yabancı maddelerden kurtulmak ve diğer terbiye işlemlerine hazırlamak için yapılan işlemlerin tümüne ön terbiye işlemleri denilmektedir.
Ön terbiye işlemlerinin amaçları:
●Haşıl maddeleri, yağlar, pektin, bitki artıklarının düzenli bir şekilde uzaklaştırmak.
●Homojen bir beyazlık derecesi elde etmek.
●Homojen bir hidrofillik ( emme yeteneği ) sağlamak.
●Eşit ph değeri elde etmek.
●Boyar maddeni nüfuz edebilmesi için lifin homojen bir şekilde şişmesini sağlamak.
●Elyafın sahip olduğu sarımtırak rengi kaybetmek.
Pamuklu mamüllerin ön terbiye işlemleri diğer bütün liflerin ön terbiye işlemlerine göre daha önemlidir. Yün ve sentetik mamuller için boyama ve boyanmadan önce bir yıkama işlemi yeterli olurken , pamuklarda iyi bir ön terbiye işleminin yapılması lazımdır.
Ön Terbiye Bölümünde Yapılan İşlemler:
1)Ham Bez Kontrol (Fırçalama):
Dokumadan ve örmeden gelen toplar halinde gelen kumaşlar burada açılıp, uç uca eklenerek, doklara sarılıyor. Bu bölümün amacı terbiye işlemlerine girecek kumaşları birbirine ekleyerek istenilen uzunlukta kumaşlar elde etmektir.
Bu bölümde 3 tane kumaş açma makinesi bulunuyor. Bu makinelerden sadece 1 tanesinde fırçalama tertibatı bulunuyor. Fırçalamada kumaşın üstünde bulunan tozlar alınıyor.
Kumaşlar açılırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus kumaşların karıştırılmamasıdır. Bu yüzden kumaşlar çözgü ve atkı sıklıklarına göre dikkatle ayrılıyor.
2)Yakma:
Bu bölümde 1 adet Kusters marka gazlı yakma makinesi bulunuyor.
Yakma işleminde amaç terbiye, boya ve baskı işlemlerinde sorunlara neden olan kumaşın üstündeki tüycüklerini ve lif uçuntularını yakmaktır. Yakma işlemi bek’ler sayesinde gerçekleştirilir.
Kumaşı yakarken 3 türlü bek pozisyonu kullanılır.
●kumaş üzerinden yakma (gabardin kumaşlar)
●teğetsel yakma (ince mallar )
●silindir üzerinden yakma ( kalın mallar )
0 pamuklu kumaşlarda kumaşın yakma bölgesinden geçiş hızı 120 mt/dk, karışımlarda ve 0 polysesterlerde bu hız 130-140 mt/dk’lara kadar çıkıyor. Kumaşın geçtiği gerginlik çok önemlidir. Yüksek gerginlikte makine otomatik olarak durmaktadır.
Yakmayı etkileyen faktörler şunlardır;
●Alev yoğunluğu
●Kumaş geçiş hızı
●Kumaş ile bek arasındaki mesafe
●Beklerin pozisyonları
Bekler ile mamul mesafesini ayarlayan kollar bulunmaktadır. Bu mesafe kumaşın türüne göre değişmektedir. Makinede malın sıcaklığını belirleyen ıs algılayıcısı bulunur. Kumaşa göre alev yoğunluğu ve alev enide ayarlanabiliyor.Kadife ve havlu kumaşlar yakma makinesine kesinlikle sokulmazlar.
Herhangi bir duruş anında bekler kumaşın yanmasını önlemek için hızlı bir şekilde geri çekiliyorlar. Gaz olarak LPG kullanılır. Alev uzunluğu gaz basıncının şiddetiyle ayarlanmaktadır. Gaz basıncının değişimi alev uzunluğuyla doğru orantılıdır.
Yakma makinesinde silindirlerin ısınmasına karşılık silindirle içerisinden soğuksu geçirilir. Gaz olarak LPG kullanılır. Alev uzunluğu gaz basıncının şiddetiyle ayarlanmaktadır. Gaz basıncının değişimi alev uzunluğuyla doğru orantılıdır.
3)Haşıl Sökme:
Haşıl Maddeleri
1-Doğal Kaynaklı Haşıl Mad. 2-Tam Yapay Haşıl Mad.
●Nişasta ve türevleri ●Stiren-Maleik sait kopolimerleri
●Selüloz Türevleri (CMC gibi) ●Polivinilalkoller
●Yumurta akı haşıl mad. ●Poliakrilatlar
Haşıl maddeleri terbiyede önemli bir engeldir. Terbiyede haşıl maddelerinin mutlaka ve öncelikle uzaklaştırılmaları gerekmektedir. Çünkü haşıl maddeleri kumaştan uzaklaştırılmadan diğer kimyasal terbiye işlemlerini yapmak hem çok zordur ve hem de aktarılan kimyasal maddeler lifler yerine haşıl maddelerine bağlanacaktır.
Haşıl sökme işlemine geçmeden önce mutlaka yapılması gereken, kumaş üzerinde haşılın olup olmadığı ve varsa ne tür haşıl maddesinin olduğunu tespit etmektir. Bunun için kumaşa iyot potasyum iyodür testi yapılır. Kumaşa iyot/KI çözeltisi damlatıldığında mavi renk gözleniyorsa nişasta vardır. Eğer nişasta yok ise PVA kontrolü yapılır. Kumaşa I2 / KI çözeltisi damlatıldıktan sonra aynı noktaya borik asit damlatıldığında mavi renk oluşuyorsa PVA vardır. Eğer hiçbir sonuç elde edilmemişse diğer haşıl maddelerinin olduğu varsayılarak haşıl maddesinin türü bulunasıya kadar testlere devam edilir .
Değirmenci Baskı-Boya İşletmesinde karşılaştığım haşıl maddesi nişasta haşıl maddesiydi. Nişasta haşılları genellikle , nişasta haşılını parçalayan amilaz enzimleriyle enzimatik olarak uzaklaştırılır.
Enzimatik işlem suda çözünmeyen nişastayı hızlı bir şekilde parçalayarak suda çözünebilen ürünlere dönüşmesine neden olur.
Haşıl sökme sırasında Ph değeri 5,5 – 6,5 arasında olmalıdır. Kumaşın ilerleme hızı kumaşa göre değişmektedir.
Haşıl sökülen mamul saat süreyle polietilen folyoyla hava almayacak bir şekilde sarılıp döndürülmektedir.
Haşıl sökme işleminden sonra kumaşa iyot potasyum testi uygulanır. Bu test ile haşılı sökülme derecesi kontrol edilir. Kumaş iyot potasyum çözeltisi içerinde 1 dakika kaldıktan sonra hafif bir durulama yapılır. Ardından skalaya bakılır. Böylece haşılın sökülüp sökülmediği anlaşılır
4)Ağartma:
Pamuk elyafı kendine has sarımtırak renk veren doğal pigmentler içerir. İşte ağartmanın amacı bu boyar maddenin parçalanarak ve liflerden uzaklaştırarak liflerin temiz beyaz bir görünüşe sahip olmasını sağlamaktır.
Ağartma 3 yöntem ile yapılabilir.
● Hipoklorit (NaClO)Ağartması
● Klorit (NaClO2) Ağartması
● Hidrojen Peroksit Ağartması
Değirmenci Baskı-Boya İşletmesinde hidrojen peroksit ağartması kullanılmaktaydı.
Hidrojen peroksit ağartması diğer ağartmalara göre insan sağlığına ve ekolojik çevreye daha az zararlı olduğundan kullanım alanı en yaygın olan ağartma şeklidir.
Hidrojen peroksit ağartmasında ağartma reaksiyonları şunlardır;
H2O2 OH à HO HO2
HO2 Org. Mad. à OH Oksitlenmiş Organik Mad.
Çoğu zaman hidrojen peroksit ağartması istediğimiz gibi gerçekleşmez . Hidrojen peroksitin bozunmasını hızlandıran, yani katalize eden maddeler vardır ve bu maddeler istenmeyen reaksiyonlara neden olurlar.
Peroksit kasarına zarar veren etkenler :
Hidrojen peroksitin bozunmasını hızlandıran ( katalize eden ) maddeler demir , mangan , bakır kobalt ve bunların oksitleridir.
Bu katalizörler mamul üzerinde aşağıdaki şekilde bulunabilirler :
●Pamuk liflerinin tarladaki yetişme şartlarına bağlı olarak mamul üzerinde bulunan demir iyonları,
●Bobin veya dokuma makinelerinden gelen demir tozları ve pas lekeleri,
●Su veya buhar hattından ileri gelen demir parçaları,
●İşletme suyundan ileri gelen mangan tuzları,
●Makine aksam veya donanımlarından ileri gelen bakır tuzları olarak bulunabilirler.
Bu türde istenmeyen durumları engellemek ve hidrojen peroksitin yavaş ve düzenli parçalanmasını sağlamak amacıyla , kasar banyosuna uygun tekstil yardımcı kimyasalları ilave edilmelidir. Bu uygun tekstil yardımcı kimyasalları sodyum silikat içermeyen Peroksit stabilizatörleri , iyon tutucular veya yüksek derecede etkili ıslatıcı ve yıkayıcı kombinasyonları olabilirler.
5)Merserizasyon:
Merserizasyon işleminin amacı pamuk lifine enine şişmesini sağlayıp düzgün silindirik bir yapı kazandırmak ve bu değişiklik vasıtasıyla pamuğa parlaklık ve yüzey düzgünlüğü kazandırmaktır. Böylece kumaşın boya alımı ve mukavemeti artar.
Merserize işlemi pamuklu kumaşın gerilim altında soğuk bir ortamda yüksek alkali çözeltisiyle muamelesi şeklinde yapılır. (Sıcaklık 19 – 20°C arasındadır.) Makinede kullanılan kostik bomesi 28 – 30 Be arasında olmalıdır.
Makineye tekstil mamulünün gerilim altında verilmesinin sebebi ise büzülmeyi önlemek ve azda olsa selülozdaki kırılmaları azaltmak içindir. Bu uygun gerilmeler merserizasyon makinesindeki silindirler yardımıyla sağlanmaktadır.
Merserizasyon makinesine kostik silindirler arasından verilmektedir. Üst silindirler kauçuk , alt silindirler ise çelik silindirlerdir. Makinede kostik fazlasını almak için sıkma silindirleri mevcuttur. Buradan alınan kostik süzgeçten geçirilerek tekrar kullanılması için bir tankta toplanır. Bu tanka da dışarıdan 48 Bé lik tanktan besleme yapılarak derecesi düşük olan bu kullanılmış kostiğin istenilen seviyeye gelmesi sağlanmaktadır.
Merserizasyon işlemi sırasında sıkma silindirler arası hız farkı olmamalıdır. Kostik etkisiyle atkı çözgü iplikleri şişer ve merserize etkisi böyle sağlanır.
Kostiğin selüloz lifleriyle reaksiyonu sonucu ısı açığa çıkmaktadır. Bu yüzden makinelerde soğutma donanımları bulunmaktadır. Merserizasyon süresi 60 sn civarındadır bu yüzden flotteye seri ıslatıcıların ilave edilmesi gereklidir. Kumaş geçiş hızı 20 – 40 m/dk arasında değişmektedir. Buda mamulün cinsine ve kalınlığına göre değişmektedir.
Merserizasyon işleminin hemen ardından tekstil mamulü yıkamaya alınmaktadır. (stabilizasyon kısmı) Stabilizasyon kısmı dört bölmeden oluşmaktadır. İlk üç bölmede sadece suyla yıkama yapılmaktadır. Son bölmede ise tekstil mamulünün üzerindeki kostiği dengelemek için tekstil mamulü asetik asit ile muamele edilir. Son bölme iki gözden oluşmuştur.Asetik asit son bölmenin birinci gözüne ilave edilir. İkinci gözde ise Tekstil mamulüne ilave edilmiş asetik asidin uzaklaştırılması sağlanır.
LABORATUAR
Laboratuar müşteriden gelen boyanmış numunenin, hangi boyalarla ve prosesle boyandığının ve reçetesinin tespit edildiği bölümdür.Boyanacak kumaşlar için ilk çalışmaların yapıldığı bölümdür.
İlk çalışma olarak laboratuar çalışanları tarafından uygun boyama reçeteleri hazırlanır. Müşteri tercihi göz önüne alınarak 6 tane numune renk hazırlanarak müşteri okeyine gönderilir. Müşteri okeyini bildirir. Aynı çalışma ikinci kez laboratuar ortamında çalışılır. Aynı renk tutturulursa işletmede boyanmak üzere renk kartı hazırlanır ve teslim edilir.
Laboratuarda Kullanılan Cihazlar
1)Sıcak Boyama (Çektirme) Termal Cihazı;
İşletme içindeki overflowların yani çektirme yöntemine göre boyayan cihazların bir örneği olarak hazırlanmış bir makinedir.Zaman ayarlanması makineden otomatik olarak yapılmaktadır. Cihaz genel anlamda otomatik olarak çalışmaktadır. Yüksek sıcaklıkta da çalışmaya uygundur.
2) Soğuk Boyama Emdirme (Emdirme) Cihazı;
İşletmedeki fulardların bir örneğidir. 200 mlt lik bir tekneye sahiptir. İki silindir arasındaki basıncı ayarlayan basınç ayar düğmesi ve göstergeleri ayrıca birbirinden ayrılmasını sağlayan bir düzeneğe sahiptir. Silindir hızları kumaşın cinsine ve isteğe göre ayarlanabilir.
3) Etüv;
Yıkanması yapılmış numunelerin kurutulmasında, pad – batch boyamadaki fikse işleminin hızlandırılmasında rengi hemen görmede ve fikse işlemini hızlandırmakta kullanılır.
4)Mikrodalga Fırın;
Soğuk boyamada boyanın fikse süresini hızlandırmak için kullanılır.
5- Isıtıcı;
Çeşitli amaçlar için su ısıtmak için yıkama haslığı yapmak, boyanmış mamullerin yıkanmasında kullanılacak suyu sağlamakta kullanılır.
6)Çamaşır Makinesi;
Çekme testi, yıkama testi, parça boyama, sıcak kasar işlemlerinde kullanılır.
7)ph Metre;
Çeşitli çözeltilerin alkali asit ph aralığını kontrol etmede kullanılır.
8)Sürtme haslığı Tayin Cihazı;
Manuel olarak çalışan ıslak ve kuru sürtme haslıklarını tespit etmekte kullanılır. Yaş ve kuru haslıklarında tespitinde kullanılır.
9)Işık Kabini;
Gün ışığı, beyaz ışık, ultraviole ışık ve tungsten ışığında numunelerin görünüş ve içerdiği maddelerin (optik beyazlatıcı gibi) tespitinde kullanılır.
10)Ütü ve Press ütü
Poplin, gabardin gibi bazı cins kumaşların kurutulmasında, ütülenmesinde ve fiksajının hızlandırılmasında kullanılır.
LABORATUARDA UYGULANAN PROSESLER
a)Sıcak Boyama Yöntemi:
Boya çözeltileri reçetelere uygun boyarmaddeler ve yardımcı maddeler tartılıp çözülerek 100ml ye tamamlanarak hazırlanır. 10’ar gr.lık kumaşlar tartılıyor ve tuzlarda tartılıp hazırlandıktan sonra pipetlemeler yapılır. Daha sonra kumaşlar tüplere koyulur. Tüpler makineye koyulur ve aşağıdaki işlem grafiği uygulanır.
45′ 60′
60ºC Açık Koyu
Renkler Renkler
30′
Boya 30ºC Soda
Tuz 20′
Grafikteki işlemler tamamlandıktan sonra tüpler alınır, renklerin karışmamasına dikkat edilerek hepsi ayrı ayrı kaplarda, açık-orta-koyu olmasına göre yıkamalar yapılır.
Soda ve tuz boyanın kumaşa nüfuzunu sağlamaktadır.
Yukarıdaki işlemler tamamlandıktan sonra tüpler boşaltılır ve sonrada aşağıdaki yıkama işlemleri uygulanır.
Açık Renk Yıkama Orta Renk Yıkama Koyu Renk Yıkama
1) Soğuk yıkama Soğuk Yıkama Soğuk Yıkama
2) 60ºC 2 dakika 60ºC 2 dakika 60ºC 2 dakika
3) 90ºC 5 dakika 90ºC 5 dakika 90ºC 5 dakika
4) 80ºC 5 dakika 80ºC 5 dakika 90ºC 5 dakika
5) Soğuk Yıkama Soğuk Yıkama 80ºC 5 dakika
6) —————— ——————- Soğuk Yıkama
b)Soğuk Boyama (Pad-Batch) Yöntemi:
Emdirme yönteminin laboratuar uygulamasıdır. Hazırlanan reçetedeki boyalar çözülebileceği en az su ile çözülürler.
Boyarmadde miktarına göre tespit edilmiş kimyasal madde miktarları belirlidir. Ayrı bir beherde ıslatıcı, NaOH ve silikat hazırlanır. Boya ve yardımcı kimyasallar 1 lt’ye tamamlanır. Sıcaklığın 24 –25 derece arasında olması gerekmektedir.
Hidroliz olayı gerçekleşmemesi için kumaş hemen çözeltiden geçirilir. Roliklere sarılıp hava almayacak şekilde lastik folyoyla sarılır. Fikse olması için 10-16 saat bekletilir. Bu zaman sonunda folyo açılıp önce soğuk sonrada sıcak durulama yapılır.
Laboratuar bölümünde bu işlemlerin dışında
1- Hidrojen Peroksit ( H2O2 ) Tayini:
2- Kostik Tayini:
3- İyot Solüsyonu Hazırlama:
4- Renk Sökme:
5- Leke Çıkarma
6- Haslık ölçme işlemleri yapılmakta idi.
Sonuç olarak, laboratuarın amacı tespit edilen ve müşteri tarafından onaylanan numune ile , işletmede boyaması yapılan kumaş ile aynı sonucu vermesidir. Bunun için işletme şartlarına uygun olan proseslerin yapılması ve kontrolünü laboratuar bölümü sağlar
BOYAMA
Boyama işlemi esas olarak iki prensibe göre yapılmaktadır.
Çektirme Yöntemi;
Emdirme Yöntemi;
Çektirme Yöntemi;
Tekstil materyalinin boyama için gerekli boyar madde, boyama yardımcı maddeleri ve kimyasal maddeleri içeren banyoda uzunca bir süre muamelesi esasına dayanan kesikli boya yöntemidir. Çektirme yönteminde materyal uzun flotte oranında uzun bir süre muamele edilmektedir.
Çektirme işlemine göre boyamalar overflow boyama makinesi ile yapılır.
Tam flottede yapılan halat şeklinde boyama yapılan bölümdür. Çektirme yöntemine göre aplikasyonda tekstil terbiye maddesinin tekstil elyafına substantiflik veya afinite olması istenir. Çünkü uzunca bir süre tekstil elyafı flotte içinde kalır ve arada denge oluşur.
Çektirme yönteminin iki önemli özelliği vardır;
●Uzun bir süre muamele edilmesi
●Uzun flotte oranı
Çekme Hızı;
●Elyafı cinsine
●Boyar maddenin difüzyon hızına
●Flotte oranına
●Boyama koşullarına
Çektirme Yönteminin Avantajları;
1)İşlem süresi ve temperatür istenildiği gibi ayarlanabilir
2)İşleme sık sık müdahale edilerek rengini tutturmak daha kolaydır.
3)Kadife gibi havlu yüzeylerin tatmin edici bir şekilde boyanması mümkündür.
4)Baş son farkı kanat farkı gibi boyama hataları meydana gelmez.
Çektirme Yönteminin Dezavantajları;
1)Kalıcı kırık izi oluşma tehlikesi olan kumaşlarda kullanılmaz.
2)Üretim hız düşüktür. İşlem süresi uzundur.
3)Uzun flotte oranı nedeniyle su, atık su, kimyasal madde, boyarmadde, yardımcı madde tüketimi ısıtma soğutma enerji giderleri bakımından maliyetlidir.
●Emdirme Yöntemi;
Emdirme yönteminde açık en halinde bulunan kumaş kısa flotte oranındaki çözelti veya dispersiyon halinde bulunan boyama banyosundan geçirilir ve sonra lastik kaplı merdaneler arasından geçirilir.
Kumaş emdirilmesi banyosuna yaş halde sokulmaktadır. Bu durum ile önceden başka yaş işlem görmüş kumaşın ara kurutmasından tasarruf sağlanır. Fakat bununla beraber önemli olan flotte oranının hassas ayarlanması gerekmektedir.
Bu yöntemin iki önemli özelliği vardır.
●Kısa flotte oranı
●Kısa muamele süresi
Bilindiği gibi bu iki özellik çektirme yönteminin tam tersidir. Emdirme yönteminde kumaşın fulardtan geçişi için çok uzun süreye gerek yoktur. Alkali ilavesinden hemen sonra fazla bekletmeden banyoya almalıyız. Eğer alınmaz ise hidrolize neden olur. Fakat çok kısa geçişlerde de boyanın kumaşa aplikesi yeterince olmayabilir.
Ayrıca silindirlerin ve kumaşın kuru olmasına dikkat edilmelidir. Yoksa kumaşta abraja neden olur.
Emdirme Yönteminin Avantajları:
●Uzun partilerin ekonomik bir şekilde boyanması
●Aynı tonda boyanması istenen uzun metraj istemlerine uygunluğu
●Enerji giderlerinin düşüklüğü
●Flotte oranının kısıtlığı su kullanımı ve artık suyun düşük olması
●İşlem tekrar edilebilirliğinin çektirme yöntemine göre daha yüksek olması
●Kalıcı kırık izi olan kumaşlar için uygun olması
●Uygulama kolaylığı
Emdirme Yönteminin Dezavantajları;
●Yatırım giderlerinin yüksek olması
●Sıkma merdanelerinin konstrüksiyon olarak hassas olması ve devamlı kontrol edilmesi gerekmektedir.
●Baş son farkı, kanat farkı gibi boyama düzgünsüzlükleri meydana gelmektedir.
OVERFLOW
Overflow makinelerinde çektirme yöntemine göre boyama yapılmaktadır. Kumaş makineye girdiğinde bütün boyama işlemleri yapılmış olarak çıkar.
Ham mal makineye alınırken makineye su alınması sağlanır. Elimizdeki kumaşın bir ucu tambura dolanarak diğer ucun dışarıda kalması koşuluyla geri halat kısmının da içine girmesi sağlanır. Overflowa alınan mamulün iki ucu dikilir ve halat şeklinde makineye verilir.
Overflowun işlem süresi ve sıcaklığı istenildiği gibi ayarlanabilir. Buda büyük bir avantajdır. Boyama esnasında işleme sık sık müdahale ederek istenilen rengin tutturulması sağlanır. Bu makine ile boyamada emdirmede karşılaşılan baş son gibi kanat farkları meydana gelmez.
Overflow makinesinin her bir gözü 100 – 150 kg arasında değişmektedir. Flotte oranı ise 1 : 10 , 2 : 12 .
İlk işlem olarak elimizdeki mal beyazlatılacaksa optik kasar, boyanacaksa boya kasarı uygulanır. Kasar işleminin başlangıcında kasara yumuşak su, ıslatıcı ve dispergatör maddeleri konur ve karıştırılarak çözeltinin kazandan makine tankına geçmesi sağlanır. Hemen ardından çözeltiye kostik ilavesi yapılır. Daha sonra çözelti karıştırılmaya devam edilir. Hepsinin tanka geçişinden sonra yumuşak su ile kalıntılar da kazardan tanka geçirilir. Ardından peroksit ilave edilmektedir.
Kasar işlemi 90 derece sıcaklıkta 45 dakika sürmektedir.
Kasar işlemi bittikten sonra durulama işlemine geçilir. Durulama işlemi yumuşak su ile yapılmaktadır. Durulama suyunun soğuk olması gerekmektedir. Bu işlem ortamdan peroksitin uzaklaştırılması için yapılmaktadır.
Durulama işlemi bittikten sonra kazana sırasıyla asetik asit ve peroksit öldürücü ilave edilmektedir. Bu ilaveler yanında kazana yumuşak su ilavesi yapılır ve sıcaklık 50 dereceye kadar çıkartılıp 15 dakika süre ile bekletilir.
Bu işlem bittikten sonra soğuk su ile durulama yapılır. Boya öncesi durulama işlemlerinin hepsinde yumuşak su kullanılmaktadır.
Sert su içerdiği yüksek orandaki kireçten ötürü boyamada sorun çıkarmaktadır.
Durulama işleminin ardından peroksit ve ph ölçümleri yapılır. Eğer peroksit 0 ve ph = 7 ise boyama için uygun ortam sağlanmış demektir. Eğer ölçüm sonucu elde ettiğimiz değerler boyama için uygun değilse durulamaya devam edilir.
Boyama işlemine başlarken su ile birlikte asit ıslatıcı karıştırılarak köpük kesici kazana konulur. Ardından boya karışımı ilave edilir.
Tankın boyayı alması sağlanır. Reçeteye göre kazana katı halde tuz konulur. Tankta kazana sirkülasyonla su ilavesi yapılır. Koyu renkler için kullanılan tuz miktarı açık renklerden daha fazladır.
Tuzun tanka geçişi tamamlandıktan sonra 15 – 20 dakika beklenir ve kazan katı halde soda konulur. Sodanın da tanktan geçişinden sonra boyama işlemine başlanılır. Sıcaklık15 –20 dakika arasında 60 dereceye yükseltilip 20 dakika bekletilir.
İşlem tamamlandıktan sonra numune kesilir kontrol edilir. Eğer renk açık geldiyse boya ilavesi yapılır ve eğer renk koyu geldiyse yıkama yapılır.
Boyama bittikten sonra 15 –20 dakika durulama yapılır. Ardından kazana asetik asit ilave edilir. 15 –20 dakikada 60 dereceye çıkarılır. Ölü boyanın atılması ve ph ayarı nedeniyle yapılan bu işlemin ardından tank boşaltılır. boşaltılma sırasında sıcaklık 30 dereceye kadar düşer. Sıcaklık 90 dereceye kadar çıkana kadar sabunla yıkama yapılır. Bu işlem koyu renklerde iki defa yapılır.
İşlem bittikten sonra tanka boşaltılır sıcaklık 45 dereceye kadar düşer. Sıcaklık 80 dereceye kadar çıkınca baş döndürme dediğimiz işlem sadece suyla yıkama şeklinde yapılır.
Durulamadan sonra ph ölçümü ile numune kesimi yapılır. ph 7 olmalıdır. Numune okeyi alındıktan sonra kazana yumuşatıcı ve asit konup 18 derece civarındaki sıcaklık 45 dereceye çıkartılıp 30 dakika bekletilir.
Bu işlem sonrasında istediğimiz ph_= 5,5- 6,5 sağlanır. Overflow boyamada flotte oranı 1/9 dur. Yanı 100 gr.lık mal için 900 lt su kullanılır
RAMÖZ
Ramözler kurutmada termofiksajda ve kondenzasyonda kullanılan gergefli kurutuculardır. Ramözlerde en ve boy ayarları yapılabilir. Tutucuları sayesinde kumaşın hiçbir yere değmeden sadece yandaki mandallara teması ile sevki sağlanır.
Kumaş makineye girmeden önce kurutmaya bir başlangıç işlemi olarak sıkma işlemi gerçekleştirilir. Sıkma işleminden önce kumaşın iki tarafı iğnelerle yada mandallarla tutturulur. Makinenin içerisinde boyuna uzamayı sağlayan avans silindirleri bulunur. Çözgü yönünde çekme avans silindirleri sayesinde sağlanır. Boyuna uzama istendiği ölçüde kontrol altında tutulabilir. Mandalı taşıyıcılarda gergin çalışılmalıdır.
Daha sonra kumaş ramöz kabinlerine girer. Kabinlerden çıkışta iğnelerden yada mandallardan ayrılan kumaş doklara sarılır.
İğnelerin karşılıklı olarak mesafeleri ayarlanabilir. İğneler arası mesafe gergin tutulur ve ilk kabine kadar enine uzama ayarlanabilir. Bunun yanında enine yönde mesafe kısaltılarak enine çekme sağlanabilir. Ama genellikle kumaş ramözde kurutma yapıldıktan sonra daha birçok yaş işleme gireceğinden ramözde kumaşın eni sonraki yaş işlemler düşünülerek müşteri isteğinden fazla tutulur. Mesela müşteri 150 cm kumaş eni istiyorsa kumaşın ramözden çıkışı 152 yada 153 cm ayarlanmalıdır.
BARABAN KURUTMA
Baraban kurutma makinesinde yıkama makinesinden çıkan mamullerin açık en halinde kurutması yapılmaktadır. Baraban kurutma makinesinde direkt olarak silindir yüzeyi ile kumaş teması söz konusudur. Silindirlerin içinden sıcak buhar gönderilir. Bu makine genellikle ipliği boyalı kumaşların kurutulmasında kullanılır. Yukarı çıkan hava yoğunlaşarak tekrar kumaş yüzeyine damlamakta bu damlama olayı da düz boyalı mamullerin kurutulmasında sorun çıkarmaktadır. Damlayan su kumaş üzerinde leke yaparak bazen daha açık boya alımına ve hata oluşumuna neden olmaktadır. Silindirler üst üste dizilmiş olup mamul bunların etrafını sararak yukarıdan aşağıya doğru akar. Makinede 12 adet silindir bulunmaktadır. En üstteki silindir teflon kaplıdır. Bundaki amaç kumaşın silindirlere yapışmasını önlemektir. Sıcaklık yukarıya doğru artmaktadır. Kumaş hızı kumaşa göre değişmektedir.
HALAT YIKAMA MAKİNESİ
Halat yıkama makinesinde genellikle baskıdan çıkan malların yıkaması yapılmaktadır. Makinede yıkama sadece su ve sabunla yapılmaktadır. Kumaş makineye halat halinde verilir. Makinede geri besleme ile su ve sabun kullanımından tasarruf edilmektedir. İlk iki bölmede sabunla muamele edilir. Bu makinede istenildiği takdirde optik beyazlatma işlemi de yapılabilir. Ama staj dönemimde optik beyazlatma işlemi uygulanmamaktaydı.
OPTİK KASAR
Bu makineye kumaş doklar halinde gelir. Doklarla gelen mal bir yığdırma bölümüne geçer bu sayede kontinü çalışan makinede sürekli beslenme sağlanır.
tekstilsayfasi.blogspot.com<
