Örmecilik
İpliklerin tek başına yada topluca çözgüler halinde örücü iğne ve yardımcı elemanlar vasıtasıyla ilmekler haline getirmesi, bunlar arasında da yan yana boylanmasına bağlantılar oluşturulması ile bir tekstil yüzeye elde etmek işlemine örmecilik denir.
Örme kumaşlar kullanılan iplik özellikleri, uygulama yapılan makine özellikleri olarak diğer kumaş elde etmek yöntemlerine ve malzemelerine göre farklıdır. Örmecilikte elde edilen kumaşlarda diğer tekstil yüzeylerine göre boyut stabilitesi yönünden daha esnek, daha elastik, daha yumuşak ve daha dolgun bir yapı gösterirler.
Örme Teknolojisi
Tek İplikli (Atkı yönlü)Örmecilik Çözgülü Örmecilik
Tek tek iğne hareketli atkı yönlü örmecilik Topluca İğne hareketli atkı yönlü örmecilik Trikot çözgülü örmecilik Raşel çözgülü örmecilik Kroşet çözgülü örmecilik
Düz örmecilik (triko) Yuvarlak örmecilik Düz kulier örmecilik Yuvarlak kulier örmecilik
4.2.1. Örme Kumaşların İsimlendirilmesi
Örme kumaşlar teorikte ve pratikte farklı kriterlere göre çeşitli şekillerde isimlendirilmektedir.
Bu isimlendirmeler:
a) Örme tekniğine
b) Yüzey görünümlerine
c) Örülmüş olduğu makine çeşidine
d) Kullanım yerlerine
e) İplik malzemesine göre yapılır
4.2.2. Örme Kumaşların Sınıflandırılması
Örme kumaşları iki ana sınıfa ayırabiliriz. Bunlar:
a) Atkı (tek iplikli) örme kumaşlar
1- Genel karakterli
2- Düz örme makinaları
3- Yuvarlak örme makinaları
b) Çözgülü örme kumaşlar
Her bir kumaş üretiminde farklı makinalar kullanılır ve farklı tipte kumaşlar üretilir. Altı örme kumaşlara örnek olarak kazak ve çoraplarda kullanılan tipler, çözgülü örme kumaşlara ise kadın iççamaşırı, jarseleri, perdelik kumaşları ve dantelleri örnek olarak verebiliriz. Konumuz içerisinde tüm örme çeşitlerine değinilmeyecek sadece pamuklu örme çeşitlerine değinilip örnekler verilecektir. Genellikle atkılı örme kumaşlardan bahsedilecektir.
4.2.2.1. Atkı Yönlü Örme
Atkı yönlü örme tekniğinde örme ipliği örme iğnelerinin üzerine enine doğru bir hareketle sırayla yatırılır. Örme ipliği tek tek sırayla makine üzerindeki bütün iğnelerden geçer ve bütün iğnelerin hareketi ipliğin hareketi ile uyumlu bir şekilde düzenlenerek ilmekler ve örme kumaş oluşturulur. Atkı yönlü örme ürünleri üç şekilde olabilir.
1- Triko (düz örme) makinalarında yara biçimlendirilmiş veya tam biçimlendirilmiş giysi parçaları olarak üretilebilir.
2- Triko (düz örme) makinalarında açık en kumaş halinde üretilebilir.
3- Yuvarlak örme makinalarında tüp şeklinde üretilebilir.
4.2.2.1.1. Atkı Yönlü Örme Kumaşlar
Atkılı örme kumaşları; a)Düz örme kumaşlar b)Yuvarlak örme kumaşlar olarak ayırabiliriz. Düz örme triko kumaşlarda genellikle yön ve karışımları kullanılmaktadır. Bu yüzden fazla incelenmeyecek ve pamuk ipliğinin çalışıldığı yuvarlak örme kumaşlar üzerinde durulacaktır. Atkı yönlü örme kumaşları sıralarsak Haroşa kumaşlar, Çift katlı örme kumaşlar, ilave iplikli atkı örme kumaşlar, astar kumaşlar, akerdeon atkı kumaş, krep bürümcük örme kumaşlar diye sıralayabiliriz.
4.2.2.1.1.1. Düz Örme Kumaşlar
Düz örme makinasında tüp şeklinde değil dedüz olarak üretilen iki kenarlı kumaştır. Genellikle kışlık dış giyim eşyası ve aksesuarları olarak, yün ve yün karışımı ipliklerle üretilmektedir.
4.2.2.1.1. Yuvarlak Örme Kumaşlar
Yuvarlak örme kumaş, örücü elemanların bir daire şeklinde yerleştirildiği yuvarlak örme makinelerinde helezonik bir şekilde ilmek sıraları oluşturarak tüp şeklinde üretilen örme kumaşlardır. Bu kumaşların kullanım alanlarının daha çok iç giyim ve yazlık spor giyim çeşitlerine yayılmış olması pamuk ve pamuk karışımı ipliklerin bu makinalarda en fazla kullanılan iplikler olmasına neden olmuştur. Özellikle iç giyim için üretilen kumaşlarda tamamen örme pamuk ipliği kullanılmaktadır. Bu dışında yazlık T-Shirt, Lacost, Sweat-shirt vBulletin. giysilerin kumaşlarında da % 100 pamuk iplikleri kullanılmaktadır. Son yıllarda meydana gelen değişikliklerle yuvarlak örme kumaşlarda hem moda unsuru olarak hem de performansları arttırmak için pamuk ipliği ile poliester, vizkon, elastik lifler çeşitli oranlarda karıştırılarak kullanılmıştır.
Yuvarlak örme kumaşlara çeşitli örnekler verebiliriz: Bunlar a)Süprem örme kumaş b)Lakost örme kumaş c)Pike örme kumaş d)İki ve üç iplik örme kumaş e)Peliş örme kumaş f)Vanize örme kumaş g)Ringelli (enine çizgili) örme kumaşh)Ribana örme kumaş ı)İnterlok örme kumaş i)Selanik örme kumaş j)Barelit örme kumaş k)Balıkağı örme kumaş l)Sarakrlı örme kumaş m)Çapraz hortumlu örme kumaş n)Rölyef örme kumaş o)Ajur (aktarmalı) örme kumaş vBulletin. şeklinde örnekler verebiliriz [2,9]
4.3. Yuvarlak Örme Kumaşlarda Piyasa Analizleri
Birkaç örnek grafik:
Tablo4.2: Yuvarlak örme kumaşların piyasada çok kullanılan iplik numaralarına göre fason örme fiyatlarının karşılaştırılması.
Bu grafikte fason örme piyasasında yaygın olan dört çeşit yuvarlak örme kumaşın iplik numaralarına gör e fason örme fiyatlarının karşılaştırılması verilmiştir. Fason örme fiyatları sadece aradaki farkların belirlenmesi açısından sembolik olarak verilmiştir. Burada fason fiyatını kullanılan iplik numarası ve kumaşın cinsi belirler.
Tablo 4.3. Çeşitli yuvarlak örme kumaşların piyasadan alınan değerler doğrultusunda hem kumaş ve mamül kumaş olarak karşılaştırılması.
Yukarıda işletmelerden alınan değerlere göre hem gramajlarla mamül gramajlar karşılaştırılmaktadır. Karşılaştırma soncunda mamul kumaş gramajlarının hem kumaş gramajlarından daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır.
Aşağıdaki grafikte ise yuvarlak örme kumaşların Ne 20/1 iplikle örülmeleri halinde 1 kg. kumaşın fason örme fiyatı verilmiştir. Buradaki fiyat belirlemesi semboliktir.
Tablo 4.4. Çeşitli örgü ve desenlendirme özelliklerinde, örnek olarak seçilmiş yuvarlak örme kumaşların Ne 20/1 iplikle örülmeleri halinde 1 kg. fason örme fiyatlarının karşılaştırılmaları.
Tablo 4.5. Yuvarlak örme pamuklu kumaş üretiminde en çok kullanılan iplik tipilerinin çeşitli numaralarla kg. fiyatlarının karşılaştırılması.
Bu tabloda göze çarpan en önemli husus pamuk ipliklerinin tipine göre oldukça fark göstermesidir. Penye pamuk ipliği karde ve open-end, karde pamuk ipliği de open-end pamuk ipliğinden daha pahalıdır.
Tablo 4.6. Çeşitli yuvarlak örme kumaşların makine ve kumaş olarak piyasadan alınan çeşitli tekniki değerlerinin karşılaştırılması.
4.4. % 100 Pamuklu Örme Kumaşlara Bazı Örnekler
4.4.1. Süprem
Ön Yüz Arka Yüz
Yukarıda görülen tek katlı düz görgü yuvarlak örme kumaş piyasada süprem kumaş olarak bilinir. Süprem kumaşlar tek plakalı yuvarlak örme makinalarında üretilirler. Kumaş tek katlı yapıdadır ve tek plakada örülür, hiçbir karmaşık örgü düzenine sahip değildir, en basit örgü mamulüdür. % 100 pamuk iplikleriyle üretilmiş bu yuvarlak örme süprem kumaşlar iç giyim, atlet, fanila vBulletin., yazlık dış giyimde tişört vBulletin. giysilerle yaygın şekilde kullanılır. Sıhhi ve rahat bir kullanımı vardır.
4.4.2. Lakost
Ön Yüz Arka Yüz
Yukarıda gördüğümüz kumaş Lakost kumaştır. Tek plakalı yuvarlak örme makinesinde üretilmiştir. Kumaşın gramajı 280 gr/m2’dir. Kumaş homojen bir yüzeye sahip değildir. Kumaşın ön yüzeyi pürüzlüdür, arka yüzeyi ise daha yumuşak bir tutuma sahiptir. Yazlık bayan, erkek ve çocuklar için polo yakalı klasik lakost tişört yapımında kullanılır. % 100 pamuk ipliği kullanılmıştır.
4.4.3. İnterlok
Ön Yüz Arka Yüz
Bu kumaş piyasada interlok kumaş olarak tanınır. Bütün interlok kumaşlarda olduğu gibi bu kumaşta çift p lakalı yuvarlak örme makinesinde üretilmiştir. Kumaşın stabilitesi ve şeklini koruma özelliği yüksektir. Kenarlarda kıvrılma gözlemlenmez. Ön ve arka yüzey arasıda hava olduğundan daha iyi ısı yalıtım özelliğine sahiptir. İç giyim ve özellikle spor üst giyimlerde geniş kullanıma sahiptir. % 100 pamuk ipliğinden üretilmiştir
4.4.4. Karde Ribana
Aşağıdaki kumaş piyasada karde ribana olarak bilinir. Kumaş, RR-Rid iğne düzenli çift plakalı yuvarlak örme makinesinde üretilmiştir. Her iki yüzü de homojen yapıdadır. Her iki yüz de kullanılabilir. Penye ribanaya göre biraz daha serttir. Daha çok üst giyim amaçlı kullanılırlar ama iç giyimde de tercih edilirler. Ayrıca diğer örme kumaşlara yaka kol ve etekte aksesuar amaçlı kullanılırlar.
Ön Yüz Arka Yüz
4.4.5. Kaşkorse
Ön Yüz Arka Yüz
Kaşkorse olarak bilinen bu kumaşın ön ve arka yüzünde belirgin fitiller vardır. Çift plakalı yuvarlak örme makinesinde üretilmiştir. Çok iyi esneme özelliği vardır, bu yüzden lastik örgüde denir. Kumaşın her iki yüzü de ön yüz olarak kullanılabilir. Genellikle bayan iç ve dış giyiminde tercih edilirler.
4.4.6. Selanik
Aşağıdaki kumaş % 100 pamuklu, yuvarlak örme Selanik kumaştır. Çift plakalı yuvarlak örme makinelerinde üretilmektedir. Arka yüzünde fitiller çok belirgindir. Ancak selanik örme kumaşların teknik arka yüzü konfeksiyonda ön yüz olarak kullanılır. Bayan, erkek, çocuk ve bebek dış giyiminde, ceket, hırka kazak yapımında kullanılırlar, kısmen de iç giyim de kullanılabilmektedir.
Ön Yüz Arka Yüz
4.4.7. Petek
Ön Yüz Arka Yüz
% 100 pamuk ipliğinden örülmüş bu kumaş petek örme kumaştır. Bu kumaş plakalı yuvarlak örme makinesinde üretilmiştir. Karakteristik olarak kareli gözenekli bir yapıya sahiptir. Her iki yüzü de ön yüz olarak kullanılabilir. Bayan yazlık ceketleriyle, bayan bluzu ve çeşitli bayan yazlık dış giysilerinin yapımında kullanılır.iplikonline.com
