REAKTİF BOYALI PAMUKLU MATERYALLERİNİN ISIK HASLIGINA UV ABSORPLAYICILARIN ETKİSİ
Boyalı tekstil ürünlerinde ısık etkisi sonucunda, önemli ölçüde degisiklik (solma) meydana gelmektedir. Bu etki yaz aylarında günes ısıgı ve terin birlikte etkisiyle boyarmaddenin solması sonucunda özellikle vücudun terleyen bölgelerinde belirgin renk açılmaları ve solmalar seklinde gözlenmektedir. Bu sorun birçok tekstil üreticisini, tüketiciye karsı zor durumda bırakmaktadır. Bu konuda üreticilerin bilinçlenmesi ve sorunun çözümüne yönelik çalısmaların yapılması büyük önem tasımaktadır. Bu çalısmada, pamuklu mamullerin boyanmasında en çok kullanılan boyarmaddeler olan reaktif boyarmaddeler ile boyanmıs kumaslara singlet oksijen tutucu ve selülozik mamullere uygun ultraviyole absorplayıcılarla ard islem yapılmıs ve ısık, asidik ve bazik ısık-ter haslıkları, ısık-su haslıklarına etkileri incelenmistir. Genel olarak bakıldıgında, karısım boyamalarda UV absorplayıcı ve singlet oksijen tutucunun yarım dereceye kadar, tek basına yapılan boyamalarda yarım ile bir dereceye kadar ısık ve ısık-ter haslıklarında artıs gösterdigi bulunmustur. Boyalı tekstil ürünlerinin kullanımında karsılasılan önemli sorunların basında günes ısıgında solmaları gelmektedir. Bu durum, özellikle yazın saglık açısından tercih edilen pamuklu ürünlerde belirgin bir sekilde karsımıza çıkmaktadır. Reaktif boyarmaddeler canlı renkleri, çesitli kombinasyonlara olanak saglamaları, düzgün boyama yapılabilmeleri ve boyama yöntemlerinin basit olması nedeniyle günümüzde pamuklu ürünlerin boyanmasında en fazla tercih edilen boyarmadde grubudur. Bazı reaktif boyarmaddeler ile boyanmıs pamuklu ürünler, yalnız ısık etkisine bırakıldıklarında renklerinde herhangi bir solma gözlenmezken, ısıgın terle birlikte etkisi sonucunda belirgin bir solma gözlenmektedir. Isık - ter etkisiyle olusan solma, özellikle ülkemiz gibi günesin uzun süre etkili oldugu ülkelerde ortaya çıkmaktadır. Günes ısıgı ve terin birlikte etkisiyle boyarmaddenin solması sonucunda özellikle, vücudun terleyen bölgelerinde belirgin renk açılmaları ve solmalar gözlenmektedir. Bu sorun birçok tekstil üreticisi yönünden önemli olmaktadır. Bu çalısmada, yazın tercih edilen pamuklu ürünlerde görülen fotooksidasyonu azaltmak amacı ile singlet oksijen tutucu ve ısık stabilizatörleri olarak da ultraviyole absorplayıcıların reaktif boyalı tekstil ürünlerinde büyük sorun olusturan ısık ve ısık-ter haslıkları üzerine etkileri incelenmeye çalısılmıstır.
ELEKTROMAGNET_K RADYASYON
Elektromanyetik dalgalar (ısın) uzayda çok büyük hızla hareket eden bir enerji seklidir. Günes ısıgı, tungsten lambanın yaydıgı ısık, x-ısınları, radyo dalgaları ve kızılötesi (infrared) ısınlar elektromanyetik dalgalara örnektir. Isıgı meydana getiren tanecikler kısaca foton olarak adlandırılmakta olup bunlara enerji paketleri adı da verilmektedir. Bir madde üzerine ısık düsmesiyle o maddeyi olusturan atomların en dıs tabakasında bulunan elektronlar, ultraviyole ve görünür ısınlarla uyarılmıs hale getirildikleri halde iç tabakadaki elektronları uyarılmazlar. Bu yüzden kimyasal parçalanma dıs tabaka elektronlarının etkisiyle baslamaktadır. Elektromanyetik radyasyon maddesel bir ortamda girdiginde absorplanabilir, yansıyabilir ya da saçılabilir (1). Solmada etken olan elektromanyetik radyasyonun absorplanmasıdır.
Elektromanyetik Radyasyonun Absorpsiyonu
Fotokimyasal bir reaksiyonda ilk adım ısıgın absorpsiyonu vasıtasıyla molekülün uyarılmasıdır. Uyarılmıs molekülün kimyasal bir reaksiyona yol açması veya temel hale geri dönmesi, bu düzeyde kalma süresine, sistemdeki molekül içi veya moleküller arası etkilesime baglıdır. Bir molekül tarafından elektromanyetik radyasyonun absorpsiyonu ile alınan radyasyon enerjisi bazı geçislere yol açmaktadır. UV ve görünür bölgedeki ısıgın absorpsiyonu ile alınan enerji, moleküllerin belli elektronlarını uyarmak için yeterlidir. Böylece moleküller, temel halden elektronik olarak uyarılmıs hale geçmektedir (“fotouyarılmıs hal” olarak adlandırılır). Uyarılma ile bilesige verilen enerji, kovalent bagın koparılması için gerekli enerji miktarına çok yakındır ve kimyasal reaksiyonları baslatmak için yeterli olmaktadır.Fotokimyasal reaksiyonlar için enerji limiti 143 kcal/mol'dür. Bu, cisim üzerine düsen ısıgın geçirgenligi için yaklasık 200 nm dalga boyunabkarsılık gelmektedir (2).bIsık etkisiyle meydana gelen reaksiyonlar bes ana grup altında sınıflandırılabilir:
- Fotodegradasyon
- Fotooksidasyon
- Fototermal oksidasyon/degradasyon
- Fotoliz
- Fotohidroliz (3)
Fotodegradasyon terimi, oksijensiz ortamda gerçeklesen reaksiyonları, fotooksidasyon oksijen bulunan bir atmosferde polimerlerde ısık etkisiyle meydana gelen degisiklikleri ifade etmektedir. Üçüncü reaksiyon tipi, sadece termal degradasyon için yüksek sıcaklıkta ancak gerekli sıcaklıgın altında, ısık altında polimerin degradasyonu veya oksidasyonu ile ilgilidir. Tüm polimerlerin parçalanmasında, serbest radikaller rol oynamaktadır. Fotokimyasal reaksiyonlar üç adımda olusmaktadır:
- Isıgın absorpsiyonu ile elektronik olarak uyarılmıs molekül olusumu,
- Uyarılmıs molekülün yol açtıgı primer fotokimyasal prosesler,
- Primer fotokimyasal prosesler sonunda olusan ürünlerin sekonder reaksiyonları.
Boyarmadde veya pigment, lifi olusturan polimerin moleküler yapısında bozunmayı katalizlemekte veya hızlandırmakta ve solma meydana gelmektedir. Bozunma ya da parçalanma terimi, molekül agırlıgında veya polimerin çapraz baglarındaki azalmayı da içermektedir (4).
ISIK HASLIKLARI
TS 932’de: “Isık haslıgı, herhangi bir renk ve koyulukta bulunan boyalı ve baskılı bir tekstil ürününün bütün üretim safhalarında, kullanılması sırasında, renginin ısıga karsı gösterdigi dayanıklılık derecesidir” seklinde ifade edilmektedir. Genellikle, bozunan boyarmadde miktarının bozunmayan madde miktarına oranı, açık renklerde daha büyük, koyu renklerde daha küçük olacagı için koyu tonların ısık haslıgı daha yüksek çıkmaktadır (5).
Isık Haslıgını Etkileyen Faktörler
Tekstil materyallerinin ısıga karsı dayanımını etkileyen birçok faktör bulunmakladır. Bunlar spektral kaynaklar, nem, atmosfer, sıcaklık ve materyal cinsidir.
Fiziksel faktörler Spektral kaynaklar
Boyarmaddelerin ısık haslıklarını belirlemek için çesitli ısık kaynakları bulunmaktadır. Ancak ısık haslıgında standart bir degerlendirme için mavi yün skalanın, xenon ark lamba ile yapılan gün ısıgındaki testlerde korelasyonlu oldukları bulunmustur. Bu nedenledir ki günümüzde farklı boyarmaddelerin ısık haslıkları, Xenotest aydınlatma kaynakları kullanılarak yapılmakta olup, en iyi sonuçları verdigi bulunmustur.
Atmosfer kosulları ve bilesimi
Atmosferik kosulların etkisi singlet oksijen ile yakından ilgili olmaktadır. Ortamda bulunan singlet oksijen, boyarmaddelerin fotooksidatif solmasını desteklemekte ve anahtar rolü üstlenmekte ve polimerin bu sekilde fotooksidasyon reaksiyonuna ugraması sonucu molekülde parçalanmalar olusmakta, solma baslamaktadır. Isık haslıgı üzerine atmosfer bilesinim etkileri Tablo 2’de verilmektedir: Liflerden havayı tamamen uzaklastırmak son derece zor olmaktadır. Kuru kosullarda ve azot ortamında solma, oksijen kalıntıları veya lifte bulunan az miktardaki nemden ileri gelebilir. Çünkü lifler iyi bir sekilde kurutulmamıs olabilir. Bu nedenle özellikle ısıga karsı dayanımı yüksek boyarmaddelerin seçimi önemli olmaktadır.
Nem
Boyarmaddelerin ısık etkisiyle solmasında nemin önemi oksijen ve singlet oksijen ile ilgili bir baska kompleks konudur. Genellikle, nemin artısı boyarmaddenin ısık haslıgını düsürmektedir. Ancak etki derecesi boyarmaddenin polimer yapısı ile baglantılıdır. Yukarıda da belirtildigi gibi atmosferdeki nem, boyalı tekstil ürünlerinin solmasını desteklemektedir.
Sıcaklık
Sıcaklık artısı ile boyarmaddenin solması artmaktadır.
Materyalin Cinsi
Boyarmaddeler normal kosullarda ısık etkisiyle oksidasyon reaksiyonu gösterirler.ancak bazı durumlarda bu redüksiyon seklinde karsımıza çıkmaktadır. Redüksiyon, protein liflerindeki boyarmaddelerde ve materyalin boyarmaddeden daha hızlı bir sekilde oksidasyona ugradıgı sistemlerde veya boyarmaddenin oksijen ile temasta olmadıgı durumlarda karsımıza çıkmaktadır. Pratikte, hava olmaksızın sıvı veya katı hidrokarbonlarda azo boyarmaddeler ve tüm protein liflerinde trifenilmetan tip boyarmaddeler, selüloz ve selüloztriasetatta ise kolayca indirgenebilen diazasiyanin boyarmaddeleri bu sekilde solma göstermektedirler.
Kimyasal Faktörler Boyarmadde konsantrasyonu ve agregasyon
Isık etkisiyle solmanın kontrol altında tutulmasında, boyarmadde agregasyonu (boyarmadde moleküllerinin birarada bulunması) önemli bir parametredir. Çalısmalar, agregat olusturmus boyarmaddelerin monodispers (tek basına bulunan) boyarmaddelere göre oldukça yüksek ısık haslıgına sahip oldugunu göstermistir (6).
Kromofor gruplar
Eskiden beri renkli maddelere renklerini bir ya da daha fazla doymamıs bagın verdigi bilinmektedir. Bu baglar veya gruplar “kromofor” olarak adlandırılmaktadır. Doymamıs özel halleri elektromanyetik dalgaların görünen kısmını özel olarak absorplama ve yansıtma özelligini kazandırmaktadır. Diger bir deyimle, kromoforlarda gevsek halde tutulan elektronlar belli dalga boyundaki ısık dalgalarını absorplamaktadır Kromoforlar asagıdaki sekilde sıralanabilmektedir: Oksidatif veya redüktif yolla solma mekanizmasının kromofora baglı sübstitüentlerin etkisine baglı olarak degistigi görülmüstür. Elektron veren sübstitüentler (metil, metoksi gibi) için oksidatif, elektron çeken sübstitüentler (halojenler gibi) için ise redüktif yolla solmanın gerçeklestigi bulunmustur (8).
SELÜLOZ ESASLI LİFLERİN FOTOKiMYASI
Fotodegradasyon, tekstil materyalinin polimer moleküllerinde kimyasal degisikliklere yol açmaktadır. Bu sekilde bir degisiklik için tekstil materyali üzerine gelen radyasyon enerjisinin, polimer molekülünün bazı kısımlarını uyarması gerekmektedir. Uyarma, serbest radikaller veya ara adımlar ile molekül yapısında meydana gelen büyük degisiklikler sonucunda olusmaktadır. Böylece molekül yapısında (bütünlügünde) büyük kayıplar olusmaktadır. 340 nm altındaki dalga boylarında selüloz direk fotoliz yoluyla parçalanabilmekte ve zincir bölünmesi gerçeklesmekte, bakır sayısı artmakta, CO2, CO ve H olusmaktadır. Selülozdaki bozusmayı lift bulunan safsızlıklar da artırmaktadır. Bu nedenle 340 nm üzerindeki dalga boyunda ısık etkisi ile zaman zaman parçalanmalar görülmektedir. Bu dalga boyundaki ısıgı absorplama yetenegine sahip boyarmaddeler, lignin veya metal iyonları gibi birtakım bilesikler, uyarılma sonucunda selülozun parçalanmasını baslatıcı etkiye sahiptir Ayrıca bir diger neden de daha önce selülozun oksidatif veya hidrolitik olarak parçalanması sonucunda aldehit ve karboksil gruplarının olusmasıdır. Aldehit ve karboksil grupları, daha uzun dalga boyundaki ısıgı absorplama kabiliyetine sahiptir. Reine ve Arthur’a göre, zincir parçalanması, 300-400 nm dalga boyundaki ısıgın etkisiyle meydana gelmekte ve yukarıda bahsedilen karboksil ile karbonil gruplarının olusması da bu etkiyi kanıtlamaktadır. Bu prosesler topluca selülozun fotokimyasal parçalanması olarak sınıflandırılmaktadır Lifte bulunabilecek safsızlıklar ve bazı boyarmadeler, UV veya görünür bölgedeki ısıgı absorblamaktadır. Bunlar selüloz ile birleserek H2O2, ozon (O3) veya peroksi radikallerini olusturmakta ve boyarmaddenin bozusmasına neden olmaktadırlar. Bu sekilde olusan fotosolma sadece boyarmaddeden çok lif-boyarmadde sisteminin bir özelligi olup lif cinsi ve boyama prosedürü ile ısık altında kalma süresine göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle özellikle ısıga karsı dayanıklı boyarmaddelerin seçilmesi gerekmektedir. Rcell-H= selüloz; R cell-H. selüloz radikali olup, uyarılmıs sensitizer (A*) tarafından hidrojenin ayrılması ile olusmaktadır. Bu tür proseslerde elektron verici sübstitüentler (-NH2 gibi) parçalanmayı geciktirirken, elektron çekici gruplar da hızlandırmaktadır. Selüloz, ısıgın etkisine maruz kaldıgında belli metal oksitleri varlıgında (TiO2) oldukça farklı davranmaktadır. TiO2 gibi metal oksitleri yakın UV veya görünür bölgedeki ısınları absorplayıp, materyalin parçalanması için baslangıç enerjisi olarak kullanmaktadır (katalizatör, sensibilizatör).
BOYARMADDELERiN FOTOKiMYASI
A, boyarmaddenin uyarılması ile redüktif yolla bozunmasını simgelemektedir. B, boyarmadde veya selülozun uyarılmasıyla olusan singlet oksijen ile meydana gelen oksidatif fotosolmayı göstermektedir (11) . Reaktif boyarmaddelerin ısık etkisi ile parçalanmasında, radikal parçalanma mekanizmalarının da etkili oldugu bilinmektedir. _lk olarak boyarmadde-lif bagı parçalanır, daha sonra serbest kalan boyarmadde molekülü radikal parçalanma mekanizmasına göre bozusmaktadır. Ortamda nemin bulunması durumunda bu parçalanma daha da hızlı bir sekilde olusmaktadır.
ISIK-TER HASLIKLARI
Endüstriyel anlamda önemine ragmen ısık haslıgı üzerine terin etkisi hakkında çok az sey bilinmektedir. Halen ısık - ter haslıgının su-ısık etkisiyle olan solmadan farklı olup olmadıgı kesin olarak belirlenmis degildir ve bu konuda çalısmalar devam etmektedir. AATCC 15-1979’da insan teri, ter bezlerinden salgılanan tuzlu bir sıvı olarak tanımlanmaktadır. Ter; su, tuz (çogunlukla NaCl), üre, ürik asit, aminoasitler, amonyak, seker, laktik asit, askorbik asitten olusan bir sıvıdır. insan teri vücuttan ilk çıktıgı anda asidik yapıdadır. Ancak bir süre sonra olusan bakteriyel faaliyetleri sonucunda amonyak miktarının artması ile bazik hale geçmektedir. Bu yüzden ter haslıkları iki pH’da (5,5 ve 8) yapılmaktadır (12). Kumastaki boyarmadde, kimyasal yapısının pH’a karsı hassasiyetine göre asidik veya bazik özellikteki terden etkilenebilmektedir. Ter, boyarmaddenin renginin solmasını artırmakta olup ısık haslıgı üzerindeki olumsuz etkisi ise farklı sekillerde kendini göstermektedir. Elektron veren sübstitüentleri bulunduran boyarmadde için terin etkisi sudan, elektron çeken sübstitüentleri içeren boyarmaddeler için ise ter bilesenlerinden kaynaklanmaktadır. Bunlar arasında en önemlisi histidindir. Histidin boyarmaddenin demetalize (metalin uzaklasmasına) olmasına yol açarak redüktif parçalanmayı, dolayısıyla renk degisimini (ve solmayı) hızlandırmaktadır. Isık - tere karsı bir renk haslıgı metodu olan JIS L 0888, Japonya’da 1978’de gelistirilmis ve bunun müsteri sikayetlerini karsılaması beklenmistir. Ancak bu test metodu da ne yazık ki müsteriden gelen sikayetleri tam olarak giderememistir. Bu konuda birçok anlasmalar yapılmıssa da su ana kadar bu konuda bir yenileme yapılmamıs ve standart bir yöntem gelistirilememistir. Günümüze kadar yapılan çalısmalardan, selüloz üzerindeki histidin gibi maddelerin ısık-tere maruz kalma sonrasında boyarmaddelerin fotoredüksiyonunu destekledigi görülmüstür Özet olarak, reaktif boyarmaddelerde fotosolma mekanizması yukarıda belirtildigi gibi üç sekilde kendini göstermektedir:
- Oksidatif yolla,
- Redüktif yolla,
- Radikal parçalanma mekanizması.
Reaktif boyarmaddeler baslıca fotooksidatif veya fotoredüktif yolla olmak üzere iki sekilde solma göstermektedir. Her iki solma mekanizması da 3. parçalanma sekli olan radikal parçalanma reaksiyonları ile ilerlemektedir. Böylece 3. tip parçalanma sekli ilk iki tip içinde incelenebilmektedir.
AZO iREAKTiFiBOYARMADDELERiN FOTOOKSiDATiF SOLMASI
Azo reaktif boyarmaddelerinin oksidatif fotosolması sistemdeki singlet oksijenden kaynaklanmaktadır. Singlet oksijen (1O2) atmosferde serbest halde bulunan oksijendir. Isık etkisiyle uyarılmıs haldeki boyarmadde moleküllerini yakalayarak parçalanmalarına yol açmaktadır. Amino bilesikleri genellikle oksidatif fotosolmayı kısıtlamaktadır. Solma mekanizması azo –hidrazo tautomerisinden kaynaklanmaktadır (13). Azo reaktif boyarmaddelerinde de azohidrazo tautomerisi sonucunda boyarmadde molekülünde parçalanmalar meydana gelmekte ve solma asagıdaki sekilde gerçeklesmektedir (14).
AZO REAKTiF BOYARMADDELERiN FOTOREDÜKTiF SOLMASI
Boyarmadde molekülünde elektron çeken sübstitüentlerin varlıgı, molekülleri birarada tutan H-bagının deformasyonuna ve kopması, sonuçta da ısık haslıklarının düsmesine yol açmaktadır. Mekanizma yukarıda bahsedilen azo boyarmaddelerindeki ile aynıdır. Monoazo boyarmaddelerine asetik asit, tartarik asit, aseton/metanol ilavesinin fotoredüksiyonu büyük ölçüde hızlandırdıgı bilinmektedir. Fotosolma oranı CH-OH gruplarının proton verebilme özelliklerine baglıdır (15). Ortamdaki çözünmüs oksijen baslangıçta indirgenmis solma ürünlerini yükseltgeyerek fotosolmayı yavaslatmak yavaslatmaktadır. Uygun alifatik veya aromatik bilesiklerin fotoaktivasyonu ile olusturulan indirgeyici maddeler sulu sistemlerde oksijenli ve oksijensiz azo boyarmaddelerinin fotosolmasını incelemek için kullanılmaktadır. Fotoaktive olmus sodyum mandelat çözeltisi, azo boyarmaddelerinin en uygun indirgeyici maddelerinden biridir. Reaktif boyarmaddelerde bu nedenle olusacak redüksiyona engel olmak için boyama banyosuna elektron çekici sübstitüentler ilave edilmektedir.
ISIK STABiLiZATÖRLERi
UV Absorplayıcılar
Günes ısıgı yeryüzüne dalga boyu 290-3000 nm olan elektromanyetik ısınım seklinde ulasmaktadır. Boyalı bir ürünün maruz kaldıgı ısıgın spektral yapısı ve yogunlugu solma oranını önemli ölçüde etkilemektedir. 290-400 nm arasındaki radyasyon “ultraviyole “ veya “UV” olarak adlandırılmaktadır. 400 nm ye kadar olan radyasyon, daha fazla enerjiye sahip olup iyonik ve hidrojen bagları kadar kovalent bagları da koparmaktadır. Görünen ısıgın dalga boyu 400-700 nm arasında olup fotodegradasyon bu ısık ortamında da gözlenmektedir. Ancak UV radyasyonu en fazla tahrip edici etkiye sahiptir. Polimerik ürünün fotodegradasyonu birkaç sekilde engellenebilmektedir. Bunlardan birisi de UV absorplayıcı ların kullanılmasıdır. Bazı katkı maddeleri materyal üzerine düsen ultraviyole radyasyonu daha kolay absorblamakta ve ısıya dönüstürmektedir. Diger katkı maddeleri de fotouyarılmıs molekül ile herhangi bir reaksiyon olusmadan önce reaksiyona girmektedirler. UV absorplayıcılar, molekülün uyarılmıs hali ile tepkimeye girerek polimerin parçalanmasını ve renk kaybını en aza indirgemekte ya da önlemektedir.
MATERYAL VE YÖNTEM
Bu çalısmada, 3 farklı yapıda reaktif boyarmadde kullanılmıstır. Boyamalar, % 2'lik konsantrasyonda gerçeklestirilmistir. Ayrıca bu üç boyarmadde kullanılarak, solmanın en fazla görüldügübej, haki ve lacivert renkte boyamalar yapılmıstır Isık-ter haslıgını belirlemek için, günümüze kadar birçok yöntem gelistirilmesine karsın henüz uluslararası anlamda kabul edilebilir bir standart gelistirilememistir. Bu yüzden firmalar kendi yöntemlerini uygulamaktadırlar. Bu çalısmada; merkezimizde gelistirilen yöntem uygulanmıstır. Buna göre; asidik ve bazik yapay ter çözeltileriyle her saatte bir ıslatılan kumaslar toplam 20 saat süreyle ısık haslıgı cihazında bekletilmistir. Mavi skala da aynı sekilde isleme sokularak degerlendirme yapılmıstır. Benzer sekilde ısıksuya karsı renk haslıkları da, yapay ter çözeltisi yerine saf su kullanılmıstır.
SONUÇ
Günes ısıgı etkisiyle özellikle yaz aylarında tercih edilen reaktif boyalı tekstil mamullerinde önemli ölçüde solmalar meydana gelmektedir. Isık etkisi yanında, uzun süreli günes etkisine maruz kalma sonunda meydana gelen terlemenin de etkisiyle ısık-ter haslıkları da olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle, UV absorplayıcılar ve singlet oksijen tutucunun reaktif boyalı pamuklu mamullerin ısık, ısık-ter ve ısık-su haslıklarına etkisi arastırılmıstır. Yapılan denemeler sonucunda,
- VS yapısındaki boyarmaddeler üzerine A kodlu UV absorplayıcı ve DABCO’nun ısık haslıklarını yarım dereceye kadar arttırdıgı gözlenmektedir.
- MFT yapısındaki boyarmaddelerde, heteroçiklik yapıdaki UV absorplayıcıların daha iyi sonuç verdigi görülmektedir. DABCO ile yapılan islem sonucunda, asidik ısık-ter ve ısık-su haslıklarında yarım derece kadar artıs görülmektedir.
- VS-VS-VS yapısındaki reaktif boyarmaddelerle boyanmıs kumasların ısık haslıgı degerleri, heteroçiklik yapıdaki % 3 konsantrasyondaki UV absorborplayıcı ve DABCO ile yarım derece kadar artıs göstermistir. Karısım boyamalarda, bej renklerde genel olarak % 3 konsatrasyonda UV absorplayıcı ve DABCO ile haslıklar yarım veya bir dereceye kadar artıs göstermistir. DABCO, ortamdaki singlet oksijeni yakalayarak solmaya engel olmaktadır. Diger yandan, boyarmaddenin kromofor grupları ile de reaksiyona girmekte ve azo kromofor grubu içeren bazı boyarmaddelerde renk siddetinde azalmaya sebep olmaktadır. Sonuç olarak, boyarmadde yapıları dikkate alınarak yapılacak ön denemeler sonucunda, ısık ve ısık-ter haslıklarını gelistirmek için UV absorplayıcı veya DABCO kullanımına karar verilmesinin uygun olacagı düsünülmektedir.
tekstilvekonfeksiyon.com
