Standart Pamuklu Kumaşlar
Basma
çeşitli basit ve karmaşık desenlerin, baskı yoluyla, pamuklu bezayağı kumaşa uygulanmasıyla elde edilen desenli kumaşlara basma adı verilir. Bu amaçla, 20 numaradan (Ne) 36 numaraya kadar çeşitli iplikler kullanılmaktadır. Ayrıca, pamuk/polyester, pamuk/viskon karışımı ipliklerden yapılmış kumaşlar da baskı yoluyla renklendirilebilirler. Ancak bu kumaşlar daha çok emprime olarak tanınıırlar.
Baskı, beyazlatılmış kumaşa baskı ruloları, ya da baskı çerçeveleri yardımıyla, boyaların desene göre, üst üste uygulanmasıyla gerçekleştirilir. Son zamanlarda transfer baskı tekniği de geliştirilmiş olmakla birlikte, bu pahalı bir yöntemdir.
Blucin, Kot, Denim
Kot, Türkçede İngilizce'deki Denim kelimesinin karşılığı olarak kullanılır. Sözlük anlamı: "Giysi yapılan bir tür mavi, kaba pamuklu kumaş, blucin" dir.[1].
Kot sözcüğünün Türkçe'ye yerleşmesinin asıl nedeni bu ismin Türkiye'de blucini (özgün dil, ing.: bluejeans) üreten ilk kişinin soyadından geliyor olmasıdır. Türkiyedeki ilk kot üretimini yapan, Muhteşem Kot, 1940 yılında Fransa'ya yaptığı bir gezide blucinle karşılaşır. Sağlamlığına ve dikim tarzına hayran kalan Muhteşem Kot, bu kumaşı Türkiye'de üretmeye karar verir.
Türkiye'ye döndüğünde bu kumaşı üretmeyi başarır ve 1960 yılına gelindiğinde günde 200 adet üretimi yakalamıştır. Bu kumaş o dönemde özellikle köylüler ve işçiler tarafından çok tutulur. 1960 yılında KOT adını markalaştırırlar.
Ancak 80'li yıllar yani özal dönemine gelindiğinde serbest piyasa ekonomisiyle kapılar açılır ve yabancı markaların yerli piyasaya girmesiyle o günlere kadar birinci sırada olan Kot marka blucin artık 2. sınıf olmuştur. Böylece satışları düşen firma 1992 yılında üretimi durdurur ve fabrikayı kiraya verir.[2]
*Blucin kelimesi
İngilizce Bluejeans kelimesinin Türkçe'ye geçmiş halidir. Dilimize yerleşmiş olsa da kot kelimesine göre daha az kullanılmaktadır. İngilizce'de ise bu tür pantolonlarda ilk dönemlerde yaygın kullanılan bir renk olan mavinin İngilizcesi blue ile kot malzemesinden üretilen pantolonlara verilen genel ad olan jeans kelimesinin birleştirilmesiyle oluşmuştur.
Branda Bezi
çadır bezi de denilen bu kalın pamuklu kumaş, tente, çadır, yelken ve kayış yapımında kullanılan sağlam ve ağır gramajlı bir kumaştır. Genellikle bezayağı örgüde, çok katlı kalın numara ipliklerden dokunur. çözgüde genellikle 6 kat 14 - 20 Ne iplik kullanılır.
Çarşaflık
Bezayağı ve 2/2 dimi örgüde, çarşaf ve nevresim yapmak için dokunan kumaşlardır. 2/2 dimi örgülü çarşaflıklar daha kalın iplikler, örneğin 12 -14 Ne çözgü, 10-12 Ne atkı ipliği kullanılarak dokunurlar. Bez-ayağı çarşaflıklarda ise, 18 -24 Ne çözgü, 16 . 20 Ne atkı ipliği kullanılır. Bu tür çarşaflıklarda uygulanan çözgü sıklıkları cm.'de 18 - 30, atkı sıklıkları cm.'de 18 - 24 arasında
çarşaflıklar daha kalın, örneğin 8 Ne atkı ipliği kullanılarak, 2/2 dimi örgüde dokundukları gibi, bezayağı örgüde aynı kalınlıkta atkı ile dokunduktan sonra yüzeyi havlandırılarak, pazen görünümünde de dokunurlar.
Damask
Jakarlı motiflerin 5'li atkı ve çözgü sateni ile geliştirildiği pamuklu beyaz kumaşlara verilen addır.
Diril
çözgü hâkim dimi (2/1, 3/1, 4/1) veya 5'li saten örgülerde, dimi çizgilerinin çözgü bükümünün ters yönünde yer aldığı dik dimi görünüşlü kumaşlardır. Yazlık ve tropikal elbiselik olarak kullanılırlar. 3/1 dimi örgülü haki dm tipik bir örnektir. Kullanılan iplik numaraları çeşitli olmakla birlikte oldukça kalındır.
Diyagonal
Kalın numara iplikten yapılmış 2/2 dimi örgülü bir pamuklu kumaş türüdür.
Etamin
Elek bezi olarak da bilinen bu kumaş ince ve seyrek dokuludur.
Gabardin
Genellikle 2/1 dimi örgüde dokunan, çözgünün baskın olduğu ve dik dimi etkisi gösteren bir pamuklu kumaştır. Pantolonluk ve trençkot olarak 40/2 - 48/2 Ne çözgü, 20/1 - 24/1 veya 40/2 - 48/2 Ne atkı ipliği kullanılarak elde edilir. Kaliteli bir gabardin kumaşta 75/2 Nm kamgarn çözgü, 60/2 veya 80/2 Ne pamuk atkı, cm.'de 40 çözgü, 35 atkı sıklıklarda ve 2/2 dimi örgüde dokunur. Pamuk atkı çile boyalı ipliktir ve kumaşa top boyama uygulanır. İnce bir kaliteli pamuklu gabardinde ise, atkı ve çözgüde 80/2 Ne iplik, cm.'de 64 çözgü, 30 atkı sıklıklarında kullanılır. Kalın gabardinlerde 30/2 iplikler de kullanılmaktadır.
Gaz Bezi
Etamin örgüsünde daha seyrek olarak dokunan bir kumaştır.
Gömleklik
Gömleklik, bezayağı örgüde dokunan çözgüsü iyi haşıllanmış ham beze verilen addır. Bu kumaşın standart teknik özellikleri şöyledir: En 90 cm., çözgü 32 Ne, cm.'de 30 sıklıkta, atkı 40 Ne, cm.'de 30 sıklıkta. Daha kaliteli bezayağı gömleklikler 36 Ne çözgü ve atkıdan cm.'de 30 çözgü, 38 atkı sıklıklarında dokunur. Diğer yandan, daha kalın ipliklerden dokunan türler de vardır, örneğin 28/2 Ne atkı ve çözgüden cm.‘de 18 çözgü; 16 atkı sıklığında, 165 gr./m2 ağırlıkta ekose gömleklikler de yapılmaktadır.
Gömlekliklerin ince ipliklerden bezayağı örgüde dokunan türlerinin hemen hemen hepsi yanlış olarak poplin terimiyle belirtilmektedir. Diğer yandan, dimi ve sepet örgülerde dokunan gömleklikler, saten bölümler ya da ekstra iplikler kullanarak dokunan yollu desenli fantezi gömleklikler ve renkli ipliklerle dokunan çizgili ve ekose gömleklikler de bulunmaktadır.
İki Yüzlü Masa örtüsü
İki yüzlü çift katlı bezayağı yapısında, motifli, kalın bir kumaştır.
Kaput Bezi
Amerikan bezi olarak da tanımlanan bu kumaş, bezayağı örgüde, karde iplikten dokunan ve kasar beyazlatma işlemi uygulanmayan bir kumaştır. Genellikle 12/1 - 16/1 Ne İngiliz Pamuklu Numarası iplikten cm.'de 15-20 sıklıkta dokunur.
Krep
Pamuklu krep kumaşlar, yüksek bükümlü ipliklerden krep örgülerde dokunan hafif gramajlı kumaşlardır. Krep görünümü, bezayağı örgüyle, ters yönde yüksek büküm verilmiş atkı ve çözgü iplikleri kullanarak ve kumaşı yüksek oranda çektirerek elde edilir. çekme sırasında iplikler büküm yönünde kıvrılarak düzensiz bir yüzey görünümü oluştururlar. Krep kumaşlar genellikle top boyanırlar, ancak baskı da yapılabilir.
Mermerşahi
Tülbende benzeyen, ancak daha sık dokunmuş, beyazlatılmış ve yumuşak tuşeli bir kumaştır. Genellikle 30/1 Ne iplikten 23 -25 çözgü/cm., 16 -18 atkı/cm. sıklıklarda ve yaklaşık 80 -85 gr./m' ağırlıkta dokunur.
Müslin
Bezayağı örgülü, yumuşak, ince ve seyrek dokunmuş bir pamuklu kumaştır. Bezayağı yapıya sıkıştırılmış bölümler yerleştirilerek yapılan yollu türleri ile ekstra iplikler kullanarak yapılan figürlü türleri de vardır.
Opal
Bezayağı örgüde, 30/1 40/1 Ne çözgü ve 24/1 40/1 Ne atkı kullanılarak dokunan bir pamuklu kumaş türüdür.
Organze
Müslin sınıfına giren ince, hafif gramajlı, seyrek dokunup diri bir apre verilmiş, yarı şeffaf bir pamuklu kumaştır. Elbiselik, işlemelik ve aksesuarlık olarak kullanılır. İyi kalite bir organzede 80 Ne çözgü, 100 Ne atkı, cm.'de 32 sıklıkta kullanılır.
Otoman
Otoman genellikle ince çözgü ve kalın atkı iplikleriyle çözgü pikesi örgüde dokunan beyaz kumaşlara verilen addır.
Pamuklu Elbiseler
Bu grup pamuklu kumaşlar, kamgarn kumaşların taklidi olarak dokunan ucuz kumaşlardır. Yazlık elbiselikler ve özellikle pantolonluk kumaş olarak düz ya da desenli dokunurlar. Daha çok bezayağı, dimi ve panama gibi örgüler uygulanır. Kullanılan ipliklerin iyi kalite pamuktan yapılması ve çözgünün düşük bükümlü iki katlı iplik olması gerekmektedir.
Pamuklu Jorjet
İpekli jorjet taklidi, çok yüksek bükümlü atkı ve çözgü ipliklerinden bezayağı örgüde dokunmuş, ince bir pamuklu kumaştır. İyi bir pamuklu jorjet 70/2 Ne iplikten cm.'de 20 çözgü, 18 atkı sıklıkta dokunup % 25 oranında çektirilir. Daha düşük kaliteli ucuz türleri de dokunmaktadır. Bu kumaşlara baskı da yapılabilir. Patiska
Hasse adıyla da bilinen bu kumaş, bezayağı örgülü, beyazlatılmış, hafif gramajlı, iç çamaşırlarında ve işleme yapmak için kullanılan bir pamuklu kumaştır. Uygulanan apre türüne göre yumuşak ya da diri tutumlu olabilir. çok ince işlemelik patiskalarda 60-80 Ne atkı, cm.'de 84-140 sıklıkta, 56-66 Ne çözgü, cm.'de 80-100 sıklıkta kullanılabilir. Günlük kulanım için dokunan patiskalarda ise, 20-30 Ne çözgü ve atkıdan cm.'de 20-36 sıklıklarda dokunan yapılar uygulanmaktadır.
Pazen
Hasse adıyla da bilinen bu kumaş, bezayağı örgülü, beyazlatılmış, hafif gramajlı, iç çamaşırlarında ve işleme yapmak için kullanılan bir pamuklu kumaştır. Uygulanan apre türüne göre yumuşak ya da diri tutumlu olabilir. çok ince işlemelik patiskalarda 60-80 Ne atkı, cm.'de 84-140 sıklıkta, 56-66 Ne çözgü, cm.'de 80-100 sıklıkta kullanılabilir. Günlük kulanım için dokunan patiskalarda ise, 20-30 Ne çözgü ve atkıdan cm.'de 20-36 sıklıklarda dokunan yapılar uygulanmaktadır.
Pijamalik
Pijamalık, gömleklik kumaş özelliklerinde fakat yollu desenlerde dokunan kumaşlara verilen genel addır. Zeminde bezayağı örgü, yollu bölümlerde saten ya da dimi örgülerin bileşimi olarak düzenlenirler.
Poplin
İnce çözgü ve kalın atkı kullanarak bezayağı örgüde dokunan kumaşlara poplin denilmektedir. Eskiden ipek iplik kullanarak dokunan poplin kumaş, şimdi merserize edilmiş ince numara penye pamuk ipliğinden yapılmaktadır. çözgüde genellikle 30/1 Ne, atkıda 20/1 - 30/1 Ne iplik kullanılır. Daha ince poplinlerse, 60/2 - 80/2 Ne çözgü, 60/2 - 30/1 Ne atkı kullanarak dokunurlar. Aşağıda tipik iki örnek verilmektedir.
Şantuk
İpekli şantuk taklidi, bezayağı örgüde, nopeli ya da inceli kalınlı bölümleri olan düzgünsüz pamuk atkı ipliği kullanarak dokunan bir kumaştır.
Saten
Pamuklu saten, 5'li atkı sateni örgüde dokunan parlak ve yumuşak yüzeyli bir kumaştır. çeşitli kalitelerde beyazlatılmış, merserize edilmiş, siyaha boyanmış ya da desen basılmış olarak üretilir. 20/1 - 36/1 veya 30/2 - 48/2 Ne çözgü, 12/1 - 20/1 veya 30/2 Ne atkı ipliği kullanılabilir.
Tülbent
Seyrek dokunmuş hafif gramajlı ve yumuşak bir kumaştır. örtü olarak kullanılabildiği gibi, ambalaj amacıyla ve haşılla sertleştirilmiş olarak, astarlık olarak da kullanılmaktadır. 30 - 36 Ne iplikten cm.'de 8- 17 sıklıklarda dokunur.
Vual
İnce numara, gaze edilmiş, yüksek bükümlü penye iplikten seyrek olarak dokunmuş bir pamuklu kumaş tipidir. 50/2 Ne iplikten cm.'de 14 sıklıklarda, ya da 100/2 Ne iplikten cm.'de 22 sıklıklarda dokunur. Yollu, figürlü ve baskı desenli türleri vardır.
megep.meb.gov
