Taşımacılık Teknik Tekstilleri (Mobiltech)
Taşıt araçlarında (otomobiller, ağır vasıta araçları, traktörler, deniz araçları, hava
taşıtları, trenler) kullanılan teknik tekstillerin yaklaşık % 20’lik pay ile toplam teknik
tekstillerin en önemli bölümünü oluşturan grup olduğu tahmin edilmektedir. Taşımacılıkta
kullanılan teknik tekstiller dekorasyon, izolasyon, filtreleme gibi işlevlerin yanı sıra araçlarda
konfor da sağlamaktadır. Taşıt araçlarının iç döşemelerinde kullanılan tekstiller de taşıt
kullanıcıları için dayanıklık, toz tutmama, konfor gibi bir çok açıdan önem arz etmektedir.
Ayrıca, tekstil malzemeleri taşıt araçlarının zırh kaplamalarında da yoğun olarak
kullanılmaktadır. Taşımacılıkta kullanılan teknik tekstil ürünlerini emniyet kemerleri, hava
yastıkları, koltuk kumaşları, iç giydirme ürünleri (trim), oto kılıfları, koltuk kılıfları, filtreler,
halı tabanları, kord bezi, kompozit takviyeleri, hortum ve kayış takviyeleri gibi ürünler
oluşturmaktadır.
Bir otomobilde ortalama 13-14 kg tekstil ürünü kullanılmaktadır. Bunlar sadece araba
halısı, döşemeler, tavan ve emniyet kemeri gibi görünen yerlerde değil, aynı zamanda
lastiklerde, su hortumlarında, fren hortumlarında ve kayışlarda esnek takviye malzemesi
olarak da kullanılmaktadır. Karoser ve hatta süspansiyon sisteminin bazı parçaları, artan bir
şekilde cam elyaf takviyeli bileşiklerden yapılmaktadır. Aracın çeşitli parçalarının izolasyonu
için ısı dayanımlı ve ses geçirmeyen tekstil ürünleri kullanılabilmektedir. Yağ ve benzin
filtreleri aracın düzgün çalışmasını sağlamakta olup; hatta dokusuz yüzeylerin, araç içindeki
havayı filtre etmek için, kullanımı giderek artmaktadır. Nihayet, hiç kullanılmaması temenni
edilen ancak en zor teknik talepleri karşılaması beklenen hava yastıkları, ABD’de yeni
araçlarda neredeyse standart bir parça olarak üretilmektedir ve muhtemelen birkaç yıl içinde
tüm Avrupa’da da standart hale gelecektir.
Taşıt araçlarının üretiminde metal, çelik ve geleneksel malzemelerin yerine yüksek
performanslı liflerin ve teknik tekstillerin kullanılmasıyla taşımacılık sektöründe daha hızlı ve
konforlu hizmet sağlanmasında önemli avantajlar elde edilmektedir. Araçlarda teknik tekstil
malzemelerinin kullanılması nedeniyle araçların ağırlığı azalmakta ve böylece araçların hızı,
manevra kabiliyeti ve araçlardaki konfor artmaktadır. Airbus 310 uçaklarının yeni
modellerinde uçağın toplam ağırlığının % 10’nu tekstilden oluşmaktadır.
İsveç Savunma Malzemeleri İdaresi [the Swedish Defence Materiel Administration
(FMV)], Kockums Firması, the Saab Grubu, İsveç Savunma Araştırma Sanayi [the Swedish
Defence Research Agency (FOI)] ve Kraliyet Teknoloji Enstitüsü [the Royal Institute of
Technology (KTH)] tarafından ortak bir proje kapsamında üretilen ve 2003 yılında suya
bırakılan “The Visby Class Corvette” isimli gemi, taşıt araçlarında kullanılan teknik tekstiller
için çarpıcı bir örnektir. Geminin omurgasının karbon elyafıyla güçlendirilmiş plastikten
yapılmış olması ve kullanılan teknoloji nedeniyle gemi daha sağlam olmakta ve aynı zamanda
geminin yerinin belirlenmesi oldukça zor olmaktadır. Ayrıca, gemi çelikle yapılan gemilere
oranla % 50 daha hafif olduğundan daha fazla silah ve malzeme taşıyabilmektedir. Geminin
manevra kabiliyeti diğer geleneksel malzemelerden yapılan emsallerine göre daha yüksektir.
Taşımacılık hacmi arttıkça yoğunlaşan çevresel problemler daha hafif araçlar, trenler,
deniz ve hava taşımacılığı araçları üretilerek giderilmeye çalışılacaktır. “Üç Litre” araçlar (100 km için 3 litre petrolün kullanılması) gerçeğe dönüşecek ve lif destekli kompozitler
ağırlık kazançları sağlayarak daha az yakıt kullanımına neden olacaktır. “Stealth Bus”
otobüsler yaygınlaşmaktadır ve yakın bir gelecekte “stealth” trenler, özel araçlar yollarda
yerlerini alacaklardır. Araçların geri kazanımını ve malzemelerin kommonizasyonunu daha
tasarım aşamasında belirlenmesini zorunlu kılan yasalar araçların yüksek oranda geri
kazanımını sağlayacaktır.21
Otomotiv sanayi ile ilgili yatırımlara bakıldığında bu sektördeki yatırımların artık
sanayileşmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaydığı görülmektedir. Ülkemizde bu
eğilimden önemli bir pay sahibi olmuştur. Ayrıca, bazı uzak doğu otomotiv firmaları
Türkiye’ye yatırım yapma girişimlerinde bulunmaktadırlar. Bu girişimlerin, AB ile Türkiye
arasındaki müzakerelere başlanması kararının alınmasından sonra daha da artması
beklenmektedir. Otomotiv sektörü genelde “just in time-tam zamanında üretim” şeklinde
çalıştığından otomotiv yan sanayi üretiminin ana sanayi üretim merkezlerine yakın olması
önem arz etmektedir.
Bugün oto ana ve yan sanayi endüstrisi, Türkiye imalat sanayinin lokomotif
sektörlerinden biridir. Kısa süre önce kurulmuş olmasına rağmen hızla gelişmiş, tekstil ve
hazır giyim sektöründen sonra ikinci büyük sektör olmuştur. 2004 yılında toplam ihracatın
%15.6'sı otomotiv ana ve yan sanayi tarafından gerçekleştirilmiştir. 2002 yılında otomotiv ana
ve yan sanayinin toplam imalat sanayi içindeki payı yaklaşık % 4.7 civarındadır. Son yıllarda
ise Japon ve Güney Koreli otomobil üreticileri Türkiye'de ortak girişimler başlatmışlardır.
Büyük Türk otomotiv üreticileri, lisansları altında üretim yaptıkları Batılı otomotiv
üreticilerinin dünya üretim merkezleri olma yolunda ilerlemektedirler. Bugün 15 firma binek
otomobil, otobüs, kamyon, kamyonet, minibüs ve çekici gibi çeşitli araçların üretimini
yapmaktadır.
Ülkemizde bulunan otomotiv ana sanayi yatırımları bu sektöre hizmet sağlayan
otomotiv teknik tekstilleri üreticileri için önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Ülkemizde
2004 yılında traktör dahil 862,035 adet taşıt aracı üretilmiştir. Bu rakama deniz taşıtları,
uçaklar dahil değildir. Bu sektörleri de dahil ettiğimizde taşıt araçları teknik tekstilleri için
çok büyük bir pazar potansiyeli olduğu görülmektedir.
Ülkemizdeki otomotiv yatırımlarının yanı sıra Doğu Avrupa’da da, özellikle Slovakya
ve Çek Cumhuriyeti’nde 2005-2007 yılları arasında VW, Audi, Suziki, Opel, Mercedes ve
Skoda firmaları önemli yatırım kararları almışlardır. Örneğin Peugeot firması Slovakya’da
2006 yılında üretime geçecek ve yılda 300 bin araç üretecek bir tesisin yatırımlarına
başlamıştır. Yine Kia ve Hyundai firması Slovakya’da 2007 yılında üretime başlayacak ve
yılda 200 bin adet araç üretilecek bir tesisin yatırım kararını almıştır. Bu yatırım kararları
sonucu Çek Cumhuriyeti ve Slovakya’da teknik tekstiller alanında önemli gelişmeler
kaydedilmektedir.
Dünya ticaretindeki artış ile birlikte taşımacılık sektörü de sürekli büyümektedir.
Ayrıca, dünya nüfusundaki artış ile birlikte refahın da artması sonucu taşıt araçlarının
sayısında da sürekli bir artış yaşanmaktadır. Öte yandan, turizm, çalışma şartları, seyahat
olanakları ve yaşam koşullarındaki gelişmelere paralel olarak insanlar daha çok vakitlerini araçlarda geçirmektedirler. Bu çerçevede, araçlardaki konfor ve güvenlik için kullanılan
teknik tekstillerin kullanımı ve önemi gittikçe artmaktadır.
tekstilteknik.com
