Tıbbi ve hijyenik teknik tekstilleri
Tıbbi ve hijyenik teknik tekstilleri, teknik tekstiller içerisinde güçlü bir büyüme
gösteren ve geniş bir ürün grubunu oluşturan alanlardan biridir. Bu alandaki ürünler ameliyat
iplikleri, cerrahi elbise ve örtüler, bandajlar, tıbbi maskeler, ıslak mendiller, kadın hijyen
bağları, idrar tutucu bezler, su geçirmez yatak kılıfları gibi ürünlerden oluşmaktadır. Bu
ürünlerin büyük kısmı tek kullanımlık ürünlerden oluşmaktadır. Tekstiller, insan ve tıbbi
uygulamalar arasında ideal bir ara birimdir. Şimdiye kadar ilaç reçeteleri veya tıp
doktorlarının konsültasyon ile yaptıkları işlevleri, günümüzde yenilikçi tıbbi tekstiller
üstlenebilmektedir.
Tıp, tekstil sanayinin gerek elyaf gerekse mamul olarak sunduğu olanaklardan ağırlığı
gittikçe artan bir şekilde yararlanan alanlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Yeni tekstil
lifleri ve değişik tekstil yüzeyleri yara enfeksiyonlarının önlenmesi, ameliyathane ve ameliyat
işlemlerinde hastaların ve personelin hijyeni, çalışması bozulmuş organ ve dokuların
fonksiyonlarını üzerlerine almak, değişik şekillerde ortaya çıkan yaraları kapatmak ve
damarları dikmek gibi durumlarda kullanılabilmektedir.
Polimer teknolojisine bağlı olarak mevcut liflerin geliştirilmesi, yeni liflerin üretilmesi
ve tekstil yapılarının çeşitlenmesi sonucu tıp ve cerrahinin pek çok alanında kullanılmaya
uygun olan bu ürünler tıbbi tekstiller olarak bilinmekte olup insanların ve hayvanların tıbbi
bakımı ve hijyeni için kullanılmaktadır. Mukavemeti ve esnekliği bünyesinde bir arada
bulundurmasının yanında geniş ürün çeşidi sunması, çok fonksiyonlu karakteri, çevre ve doku
ile biyolojik uyum gösterebilmesi ve çeşitli malzemelerle birleşebilmesi tıbbi tekstillerin
özellikleri arasındadır.
Tıbbi tekstillerde en hızlı gelişmeler sentetik liflerin keşfinden sonra gerçekleşmiştir.
Daha sonra 1960’larda nonwoven ürünlerin bulunması ve 1985 yılında tek kullanımlık ürün
kullanımıyla enfeksiyon geçiş riskinin % 56 azalmasının ispatlanmasıyla gelişmelerin hızı
artmıştır. Tıbbi tekstiller, dokuma, örme, nonwoven üretim yöntemleri ile üretilebilmektedir.
Şimdilerde, tıbbi uygulamalarda nonwovenlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Çünkü
nonwovenlar, üretim kolaylığına, kullanım uygunluğuna, fiyat uygunluğuna, bariyer
özelliklerine, artan etkinliğe sahiptir. Amerika’da tıbbi kılıfların, örtülerin, havluların, masa
örtülerinin, maskelerin, başlıkların, galoşların yaklaşık tümü nonwovenlardan üretilmektedir.
Nonwoven maskeler yüksek bakteriyel filtrasyona, kullanım rahatlığına, düşük fiyat ve
uygunluğa sahiptir. Nonwovendan yapılan başlıklar ve galoşlar da uygunluk ve düşük fiyat
avantajı sağlar.
Tıbbi tekstiller ve bununla ilgili olan bakım ve hijyen sektöründeki büyüme hem
tekstil teknolojisindeki hem de tıbbi yöntemlerdeki sürekli devam eden ilerleme ve yenilikler
sayesinde olmaktadır. Belirli ihtiyaçları karşılamak üzere üretilen tekstil malzemeleri ve
ürünleri, mukavemet, esneklik ve bazen de nem ve hava geçirgenliği özelliklerinin birlikte
istendiği tıbbi ve cerrahi uygulamalar için uygundur. Kullanılan malzemeler monofilament
veya multifilament iplikler, dokuma, örme, nonwoven ve kompozit yapılı kumaşlardır.
Tıp ve hijyen uygulamaları için tekstil malzemeleri dış uygulamada kullanılanlar ve iç
uygulamalarda kullanılanlar olmak üzere aşağıdaki şekilde iki kısma ayırmak mümkündür.
1. Dış Uygulamalar: Bu materyaller insan vücudunun dışında uygulanır. Deri ile
temas halinde veya temas halinde olmadan çalışabilir.
- İmpante Edilemeyen (Vücut İçine Yerleştirilemeyen) Ürünler: Yara sargıları
(emici- absorbent ped), bandajlar, plasterler (basit elastik ya da elastik olmayan
bandajlar, hafif destek bandajları, baskı bandajları, ortopedik bandajlar), gazlı
bezler, sargı bezleri, tamponlar, fiber-optik elemanlar.
- Ekstra Bedensel Ürünler (Ekstrakorporal): Yapay böbrek, karaciğer ve
akciğerler.
- Bakım/Hijyen Ürünler: Tıbbi giysiler (önlükler, başlıklar, maskeler, çoraplar,
eldivenler, üniformalar, koruyucu elbiseler), cerrahi kaplamalar (örtüler, kumaşlar,
perdeler), yatak örtüleri (battaniyeler, çarşaflar, yastık kılıfları, battaniyeler,
minderler, yorganlar), idrar tutucu pedler (bebek bezleri/yatak pedleri), bezler,
bayan hijyenik pedleri, kumaşlar/temizlik bezleri ve cerrahi çoraplar.
2. İç Uygulamalar
- İmplant Edilen (Vücut İçine Yerleştirilen) Ürünler: Ameliyat iplikleri
(biyolojik olarak çözülebilen ve çözünemeyen), yumuşak doku implantları (yapay
tendon, ligament, kıkırdak, kas, deri ve göz kontakt lensi/yapay kornea), ortopedik
implantlar (yapay eklemler/kemikler), kardiyovasküler implantlar (damar greftleri,
kalp kapakçıkları ve tamiri için kumaşlar, damar ekleme) 24ֹ 25ֹ 26
Bütün tıp ve sağlık hizmetleri sektörü, teknik tekstillerin önemli kullanıcısıdır. AIDS
veya hepatit virüsü taşıyabilecek vücut sıvılarının en küçük miktarlarına karşı koruma
sağlayan cerrahi önlükler ve steril kumaşlar artan oranda talep edilmektedir. Hastalıklı
atardamarlar ve damarlar ince örülmüş tüp şeklinde parçalar ile by-pass yapılırken kalpte ve
dizde zarar görmüş bağlar güçlü tekstil destekleri ile yer değiştirebilir. Bir ameliyattan sonra
yarayı dikmek için kullanılan ve klasik olarak ipekten yapılan ince iplikler, yerini hızla
biyolojik olarak uygun polimerlere bırakmaktadır.
Hastanelerde kullanılan çeşitli tipteki kumaş yapılarının üretimi yoğun araştırmaların,
sektörler arası işbirliğinin sonucu üretilmektedir. Gerek tıp gerek tekstil sektörünün
sürdürdüğü çalışmaların sonuçlarının bu alanda kullanılmasıyla “daha kaliteli, amaca uygun,
tedaviyi destekleyen ve ekonomik” ürünlerin elde edilmesi sağlanacaktır. Bu duruma ilginç
bir örnek “dokuma ve bitkisel ilaç dallarının işbirliği” ile gerçekleştirilmiş olan, içine ince ilaç
mikro kapsülleri yerleştirilmiş dokuma kumaştır. Bu kumaşta ekzama, artrit, hatta depresyon
gibi uzun süreli hastalıklar için gereken ilaç gün boyunca, cilt ile temas ederek yavaşça cilde
bırakılmaktadır. İlacın cilt yardımıyla direkt kana karışması nedeniyle bu metot çok efektiftir.
İlaç, aylarca dayanır ve iyileştirme özelliğini yitirmeksizin tekrar tekrar elde yıkanabilir.
“Tedavi eden kumaş” olarak tanıtılan bu kumaşın tasarımcısı Diana Irani, kişilerin
ihtiyaçlarına uygun özel olarak formüle edilmiş giysiler tasarlayabileceğini söylemiştir.
Hasta ile doktorun mekansal ayrılığı “teletıp” olarak adlandırılan alanın kapılarını
açmıştır. Teletıp, mesafenin hasta ve doktorları birbirinden ayırdığı zaman sağlık bakım
hizmetleri sağlamak maksadıyla elektronik bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılmasıdır.
Bilişim ve haberleşme teknolojilerinde maliyetlerin düşmesiyle birlikte fiyatların ucuzlaması
ve bu teknolojilerin kullanılmasında meydana gelen kolaylıklar, toplumun büyük bir kısmının
kolayca erişebilmesi, teletıp uygulamalarının gelişmesini sağlamıştır.
Teletıp alanındaki tıbbi tekstillerin önemi elbiseye entegre edilen sensörler ve iletişim
sistemleri aracılığıyla hastanın tıbbi göstergeleri elde etmesi, izlemesi ve bunları doktora,
hastaneye veya acil servise bildirmesine dayanmaktadır. Bununla birlikte, tıbbi talimatlara
göre, entegre elektronik sistemler ve ilaç uygulayabilen özel tekstiller ile ilaçlar hastaya
uygulanabilir. Bu teknolojiler özellikle yaşlı ve kronik hastalar için zaman kaybı olmadan,
hastane ve doktor ziyaretleri sonucunda oluşan maliyetlere gerek kalmadan sürekli tıbbi
izleme ve optimal tıbbi bakımı mümkün kılar. Buna ek olarak, hastaların beden
fonksiyonlarının kendi evlerinde bile izlenmesi, hastaların güvenliğinde ve yaşam
kalitelerinde çok büyük kazançlar sağlayacaktır. Teletıp, tedavinin kalitesinden ödün
vermeden kamunun sağlık alanındaki yükünün önemli oranda azaltılmasında anahtar bir rol
oynayabilir.
Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun artması, dünyada çalışan kadın sayısındaki artış ve
toplumların refah seviyelerindeki artış nedeniyle hijyen ve bakım ürünlerine yönelik talep son
yıllarda güçlü bir artış göstermiştir. Bu ürünlerin büyük bir kısmı gelişmiş ülkelerde
tüketilmektedir. Bununla birlikte, yakın zamanda gelişmiş ülkelerdeki hijyen ve bakım
ürünlerine yönelik güçlü bir talebin olacağı beklenmektedir.
Dünya nüfusundaki yaşlanma ve yaşam kalitesindeki beklentilere paralel olarak,
hijyen ve tıbbi tekstillere olan talep sürekli artacaktır. Yukarıdaki örneklerden de görüldüğü
üzere, tekstil endüstrisindeki teknik gelişmelerin ve bu gelişmeler neticesindeki faydaların
sonu görünmemektedir. Bu alandaki gelişmelerin tekstil üreticilerine sonsuz alternatifler sağladığı da muhakkaktır. Ayrıca, tıbbi tekstil alanındaki gelişmeler ve ilerlemeler, ülkemizde
kronikleşen sağlık sorunlarının çözülmesine de önemli katkılar sağlayacaktır. Bu çerçevede,
ileride oluşacak bu talebi karşılayacak ürünlerin üretilmesi için Ar-Ge çalışmaları yapılmalı,
bunun sonucunda yatırımlar yönlendirilmelidir.
tekstilsayfasi.blogspot.com
